تالاب های ایران | معرفی ۳۰ تالاب در ایران

تاریخ انتشار: ۱۲ شهریور ۱۴۰۴

تالاب های ایران اکوسیستم‌هایی منحصربه‌فرد، در مرز میان خشکی و آب هستند و زیستگاه گونه‌های متنوعی از گیاهان، پرندگان و آبزیان محسوب می‌شوند. از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، تعداد زیادی تالاب در ایران با ویژگی‌ها و چشم‌اندازهای منحصربه‌فرد وجود دارند که مقاصد طبیعت‌گردی و اکوتوریسم هستند. اما تالاب چیست و چرا این‌قدر اهمیت دارد؟ وضعیت تالاب ها در ایران چگونه است؟ زیباترین تالاب ایران کدام است؟ در ادامه ضمن پاسخ به این پرسش‌ها، به معرفی مهم‌ترین تالاب های ایران می‌پردازیم.

تالاب چیست؟

تالاب به مناطقی گفته می‌شود که میان خشکی و آب قرار دارند و معمولاً دارای آب کم‌عمق با پایداری نسبی هستند. این پهنه‌ها می‌توانند طبیعی یا مصنوعی، فصلی یا دائمی و دارای آب شیرین، شور یا لب‌شور باشند. برخلاف تصور رایج، تالاب‌ها همیشه پرآب نیستند و در برخی دوره‌های سال ممکن است خشک شوند. آب موجود در این زیستگاه‌ها ممکن است راکد یا جاری باشد و شرایط مناسبی برای زندگی انواع گونه‌های گیاهی و جانوری، به‌ویژه پرندگان مهاجر، فراهم می‌کند. علاوه بر مرداب‌ها، آبگیرها و باتلاق‌ها، جنگل‌های حرا، لجن‌زارها، بخش‌هایی از آب‌های کم‌عمق ساحلی (با عمق کمتر از ۶ متر در زمان جزر)، حوضچه‌های پرورش ماهی و دریاچه سدها نیز در دسته تالاب قرار می‌گیرند.

تالاب در ایران به دلیل تنوع اقلیمی کشور، انواع گوناگونی دارد که برخی از آن‌ها به علت ارزش اکولوژیکی بالا در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند. این اکوسیستم‌های ارزشمند با ذخیره و تصفیه آب، کنترل سیلاب و گردوغبار، حفاظت از سواحل و ذخیره‌سازی کربن، نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی، تعادل اقلیمی و تأمین آب شیرین ایفا می‌کنند.

تفاوت تالاب و مرداب چیست؟

تفاوت این دو به پوشش گیاهی و میزان آب آن‌ها برمی‌گردد. در مرداب (Marsh) پوشش گیاهی بیشتر و متراکم‌تری از گیاهان آبزی سطح آب را می پوشاند. اما تالاب (Wetland) معمولا عمق بیشتری دارد و دارای گونه‌های گیاهی و جانوری بیشتری است. ابعاد و وسعت تالاب‌ها هم اغلب بیشتر از مرداب است.

لیست تالاب های ایران

طبق آمار رسمی، تعداد تالاب های ایران بیش از ۲۸۰ مورد است که از این میان، ۹۴ تالاب در ایران دارای اهمیت زیست‌محیطی بوده و ۲۴ مورد از تالاب های ایران نیز در فهرست بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند. بااین‌حال، برخی از تالاب های ایران در سال‌های اخیر به دلیل عواملی مانند خشکسالی، تغییر کاربری زمین، آلودگی و زهکشی دچار تهدید و آسیب شده‌اند. از جمله این تالاب‌ها می‌توان به انزلی، هامون، نیریز-کمجان، شورگل، یادگارلو و دورگه‌سنگی اشاره کرد که نام آن‌ها در فهرست مونترو، یعنی فهرست تالاب‌های در معرض تهدید، ثبت شده است. در ادامه لیست ۵۰ تالاب ایران را آورده‌ایم:

۱- تالاب میقان

تالاب میقان یکی از مهم‌ترین تالاب های ایران است که با داشتن سه جزیره داخلی و یک دریاچه، چشم‌اندازی منحصربه‌فرد و زیبا دارد. تالاب میقان یکی از زیستگاه‌های ارزشمند برای صدها هزار پرنده مهاجر از جمله درنای خاکستری به شمار می‌آید. اوج حضور درناهای خاکستری در این منطقه، نیمه آبان‌ماه است و به همین دلیل، روز ۱۵ آبان‌ماه به نام «روز درنا» نام‌گذاری شده است. بیش از ۶۰ درصد پرندگان استان مرکزی و حدود ۱۶ درصد از پرندگان کل کشور در فصل زمستان به تالاب میقان مهاجرت می‌کنند. از منظر اقتصادی نیز این تالاب در ایران با ذخیره‌ای در حدود ۱۳۳ میلیون تن سولفات سدیم، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن این ماده در خاورمیانه شناخته می‌شود. با وجود تهدیداتی مانند شکار غیرمجاز، ورود فاضلاب صنعتی و پروژه‌های توسعه‌ای در اطراف آن، تالاب میقان به‌عنوان منطقه شکار ممنوع، تحت حفاظت اداره محیط‌زیست استان مرکزی است.

• استان و شهر: مرکزی، شهرستان اراک، حوالی دهستان راهزان (نزدیکی روستاهای راهزان، ده‌نمک و طُرمُزد)
• عمق تالاب: حدود ۱ تا ۱.۴ متر
• نوع تالاب: تالاب کویری و نمکی (در فصل کم‌بارش باتلاق شور می‌شود)
• منبع تغذیه آب: آب باران
• فصل مناسب بازدید: فصل‌های بهار و پاییز
• وسعت: در حدود ۲۵ هزار هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: بین ۱۶۵۵ تا ۱۷۰۰ متر
• گونه‌های گیاهی: گیاهان شورپسند (هالوفیت) از جمله سیاه شور، آتریپلکس، قره‌داغ و جلبک‌ها
• گونه‌های جانوری: زیستگاه پرندگانی چون درنای سیبری، فلامینگو، خوتکا و انواع مرغابی‌هاست. همچنین پستاندارانی مانند گرگ و روباه در اطراف آن دیده می‌شوند.
• امکانات گردشگری: امکان کمپینگ و عکاسی از پرندگان

۲- تالاب انزلی

تالاب انزلی از بزرگ‌ترین تالاب های ایران و مهم‌ترین اکوسیستم‌های آبی کشور است. بیش از ۱۰۰ گونه پرنده آبزی و کنارآبزی و حدود ۵۰ گونه ماهی در این تالاب زندگی می‌کنند. یکی از پوشش‌های گیاهی معروف این تالاب، نیلوفر آبی است و به همین دلیل با نام «مرداب لاله» نیز شناخته می‌شود. این تالاب از سال ۱۳۵۴ در فهرست کنوانسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسید و نقش مؤثری در کنترل رسوبات، تغذیه رودخانه‌های منتهی به خزر و پشتیبانی از تنوع زیستی دارد. تالاب انزلی با تهدیداتی جدی مانند ورود فاضلاب شهری و صنعتی، رسوب‌گذاری بالا، کاهش عمق و گسترش گیاه مهاجم سنبل آبی مواجه است که باعث افت کیفیت آب و قرارگرفتن آن در فهرست مونترآل شده‌اند. بااین‌حال، تالاب انزلی همچنان با دارا بودن مسیرهای قایق‌سواری، جزایر متعدد و فضای سرسبز اطراف، یکی از مقاصد مهم اکوتوریسم کشور است.

• استان و شهر: گیلان، حوالی بندر انزلی (در حاشیه جاده ساحلی انزلی - فریدون‌کنار)
• عمق تالاب: بر اساس شرایط مختلف جوی و آب و هوایی تغییر می‌کند.
• نوع تالاب: تالاب ساحلی و مصبی
• منبع تغذیه آب: رودخانه‌ها، بارش‌های جوی، پساب مزارع و چشمه‌های آرتزین
• فصل مناسب بازدید: بهار و پاییز
• وسعت: نزدیک به ۲۰ هزار هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: نزدیک به سطح دریا
• گونه‌های گیاهی: نیلوفر مردابی، آزولا و جنگل‌های حاشیه‌ای حرا
• گونه‌های جانوری: قزل‌آلا، ماهی دم‌سفید، ماهی سفید، دوزیستان و خزندگان، گونه‌های پرندگان آبزی مانند حواصیل، مرغابی، غاز، فلامینگو، کاکایی
• امکانات گردشگری: امکان قایق‌سواری، مشاهده پرندگان و بازدید از جزایر زیبای تالاب

۳- تالاب بین المللی امیرکلایه

تالاب امیرکلایه که در منابع محلی با نام «تالاب شیخ علی کل» نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین تالاب های ایران به شمار می‌رود. این تالاب در ایران در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده تحت نظارت سازمان محیط‌زیست قرار گرفت و در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. سوزاندن بقایای شالیزارهای اطراف و تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی، اکوسیستم این تالاب را با چالش روبه‌رو کرده‌اند. این تالاب به دلیل چشم‌اندازهای طبیعی، حضور پرندگان و امکان قایق‌سواری، یکی از مقاصد محبوب بین تالاب های ایران است.

• استان و شهر: گیلان، لاهیجان، شهرستان لنگرود
• عمق تالاب: حدود ۱٫۸۵ تا ۳٫۲ متر
• نوع تالاب: تالاب آب شیرین
• منبع تغذیه آب: چشمه‌های کوهپایه‌ای و منابع زیرزمینی
• فصل مناسب بازدید: بهار و پاییز
• وسعت: حدود ۱۲۳۰ هکتار
• گونه‌های گیاهی: نی، نیلوفر سفید، لاله مردابی و درختان گز و سایر گیاهان آبزی مانند پسته دریایی و لاله تالابی
• گونه‌های جانوری: قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز وحشی در زمستان؛ دارای ۱۱ گونه ماهی از جمله کپور، سوف و اردک‌ماهی؛ همچنین محل زندگی سمور آبی، خرگوش آبی و انواع قورباغه
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری و ماهیگیری

۴- تالاب بین المللی چغاخور

چغاخور یکی از مرتفع‌ترین تالاب های ایران است که در دامنه کوه‌های کلار و برآفتاب قرار دارد. این تالاب پس از ساخت سد چغاخور به‌صورت دائمی پرآب نگه داشته می‌شود. تالاب چغاخور از سال ۱۳۷۸ به‌عنوان منطقه شکار ممنوع و پناهگاه حیات وحش تحت حفاظت قرار گرفته و بخشی از ذخیره‌گاه زیست‌کره جهانی «تنگ صیاد - سبزکوه» محسوب می‌شود. همچنین در سال ۱۳۸۹ در فهرست بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. وجود مسیرهای کوهنوردی و طبیعت‌گردی، بازدید از روستاهای محلی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی موجب شده تا این تالاب در ایران به یکی از مقاصد مهم طبیعت‌گردی غرب کشور تبدیل شود. تهدیداتی همچون بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب، ورود فاضلاب کشاورزی، گردشگری کنترل‌نشده و شکار غیرمجاز، تعادل اکولوژیکی این تالاب را با چالش‌هایی جدی مواجه ساخته‌اند.

• آدرس: چهارمحال‌وبختیاری، شهرستان بروجن، در مسیر جاده شهرکرد به خوزستان، نزدیک شهر بروجن
• عمق تالاب: عمقی متغیر تا ۶ متر
• نوع تالاب: تالاب آب شیرین
• منبع تغذیه آب: بارندگی‌های فصلی و چشمه‌های کوهستانی
• فصل مناسب بازدید: بهار و تابستان
• وسعت: وسعتی حدود ۲۳۰۰ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۲۱۰۰ متر
• گونه‌های گیاهی: ۵۸ گونه گیاهی از جمله پتامژتون، ساز، مرغ جگن، بید و پلی‌گونیوم؛ حاشیه تالاب پوشیده از گیاهانی چون بید، گراس‌پتاید و انواع گونه‌های نم‌دوست
• گونه‌های جانوری: آبزیان، انواع ماهی بومی مانند عروس، گامبوزیا، گورخری، فیتوفاک و کپور ؛ انواع پرندگان بومی و مهاجر مانند اردک سرسفید، فلامینگو، قو، خوتکا و لک‌لک
• امکانات گردشگری: ماهیگیری و قایق‌سواری؛ دارای آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی، سکو نشیمن و پارکینگ

۵- تالاب سراندون و بالندون

تالاب سراندون و بالندون از جمله کوچک ترین تالاب های ایران است که دو بخش جنوبی (سراندون) و شمالی (بالندون) دارد. در فصل‌های خشک سال، به دلیل برداشت آب برای آبیاری زمین‌های کشاورزی اطراف، سطح آب این تالاب کاهش پیدا می‌کند. اگرچه این تالاب در فهرست کنوانسیون رامسر ثبت نشده، اما نقش حیاتی در تأمین آب کشاورزی منطقه و ماهیگیری دارد. توسعه کشاورزی و کاهش منابع آبی طی سال‌های اخیر، این اکوسیستم را با تهدیدهایی مواجه کرده و لزوم مدیریت اصولی برای حفظ پایداری آن را بیش‌ازپیش آشکار کرده است.

• استان و شهر: مازندران، حوالی شهر ساری
• آدرس: جاده فرح‌آباد، ۲۵ کیلومتری شمال شرق ساری
• عمق تالاب: حدود یک متر
• نوع تالاب: آب شیرین و دائمی
• منبع تغذیه آب: بارندگی‌های فصلی و منابع طبیعی
• فصل مناسب بازدید: فصل‌های بهار و پاییز
• وسعت: تقریبا ۳۰ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۱۲۰۰ متر
• گونه‌های گیاهی: گونه‌های مرتعی و آبزی و گیاهان ساحلی
• گونه‌های جانوری: پرندگان مهاجر مانند قو، خوتکا، غاز خاکستری (قره‌غاز)،غاز پیشانی سفید، مرغابی و اردک
• امکانات گردشگری: مناسب برای کمپینگ، پیاده‌روی، عکاسی و ماهیگیری تفریحی

۶- تالاب هامون

تالاب هامون یکی از مهم‌ترین تالاب های ایران است که در نزدیکی مرز افغانستان قرار دارد. در گذشته تالاب هامون سومین دریاچه پرآب کشور به شمار می‌رفت. این تالاب شامل سه بخش اصلی به نام‌های هامون صابری، هامون هیرمند و هامون پوزک است. این تالاب‌ها در سال ۱۳۵۴ در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیدند و امروزه بخشی از ذخیره‌گاه زیست‌کره جهانی نیز محسوب می‌شوند. در فصل پرآبی، تالاب هامون به پناهگاهی برای میلیون‌ها پرنده مهاجر تبدیل می‌شود. طی دهه‌های اخیر به‌واسطه احداث سد هیرمند در افغانستان، کاهش بارش‌ها و سوء مدیریت منابع آبی، بیشتر بخش‌های این تالاب خشک شده و حیات آن به خطر افتاده است. با وجود این، تلاش‌هایی برای احیای حق‌آبه و بازگرداندن حیات به این زیست‌بوم ارزشمند در جریان است.

• استان و شهر: سیستان و بلوچستان، منطقه دشت سیستان
• عمق تالاب: در شرایط پرآبی، عمق هامون صابری حدود ۱٫۵ متر و هامون هیرمند حدود ۱ متر، در خشکسالی عمق هر دو یک متر یا کمتر
• نوع تالاب: تالاب آب شیرین
• منبع تغذیه آب: رود هیرمند و چندین رودخانه فصلی همچون فراه و هاروت
• فصل مناسب بازدید: اواخر پاییز تا اوایل بهار
• وسعت: بالغ بر ۵۶۶۰ کیلومتر مربع
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۴۷۵ متر
• گونه‌های گیاهی: جلبک‌ها، چمن شور، گز و آلاله
• گونه‌های جانوری: پرندگان مهاجر مانند پلیکان، فلامینگو، اردک‌ها، تیهو، باقرقره و غازها و جانورانی چون کاراکال، یوزپلنگ، گراز، روباه قرمز، وزغ سبز، خارپشت ایرانی و گونه‌های متنوع ماهی نظیر کپور و سیه‌ماهی قناتی
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری، بازدید از صنایع‌دستی، خرید سوغات محلی

۷- تالاب هورالعظیم

تالاب هورالعظیم در نوار مرزی ایران و عراق قرار دارد و از بزرگ‌ترین تالاب های ایران محسوب می‌شود. بخش بزرگی از این تالاب در کشور عراق است و فقط بخش کوچکی از این تالاب در ایران قرار دارد. هورالعظیم به‌عنوان بازمانده‌ای از تالاب‌های کهن بین‌النهرین، از نظر تاریخی و فرهنگی نیز مهم است و از دیرباز محل صید، کشت، قایقرانی و معیشت محلی بوده است. پوشش گیاهی این تالاب در ایران در کاهش گردوغبار، تنظیم رطوبت، مهار سیلاب‌ها و پالایش آب نقش بسیار مهمی دارد. با وجود تهدیدهایی مانند خشکسالی، آتش‌سوزی و اثرات تغییرات اقلیمی، حفاظت از این تالاب یکی از اولویت‌های مهم زیست‌محیطی کشور است.

• استان و شهر: خوزستان، شهرستان دشت آزادگان، بخش مرکزی، دهستان هویزه، روستای رفیع
• عمق تالاب: عمق متوسط آن بین ۲ تا ۵ متر
• نوع تالاب: آب شیرین و از نوع رودخانه‌ای
• منبع تغذیه آب: رودخانه‌های کرخه و دجله و همچنین بارش‌های سالانه
• فصل مناسب بازدید: فصل پاییز و زمستان
• مساحت: وسعت ۵۰۰ هزار هکتار که حدود ۱۱۷ هزار هکتار در خاک ایران است
• گونه‌های گیاهی: پوشش گیاهی متنوعی چون نی، جگن، لوئی، نیلوفر آبی و تیزک
• گونه‌های جانوری: انواع پرندگان مهاجر مانند فلامینگو، عروس غاز، عقاب شاهی و حواصیل و گونه‌های جانوری نظیر وزغ سبز، افعی شاخدار ایرانی، ماهی کپور نقره‌ای، آنقوت و شغال
• امکانات گردشگری: کمپینگ، رستوران‌، کافی‌شاپ‌، غرفه‌های صنایع‌دستی و فروشگاه‌های سوغات، آلاچیق و پارکینگ

۸- تالاب استیل آستارا

تالاب استیل آستارا به نام‌های هستل، تالاب درختان شناور و دریاچه متحرک نیز شناخته می‌شود و تنها حدود ۴۸ هکتار از آن همواره دارای آب است. تالاب استیل نخستین ایستگاه پرندگان مهاجر ورودی به ایران و زیستگاه بیش از ۸۰ گونه گیاهی و جانوری در معرض انقراض است. پرندگان مهاجر از اروپا و مناطق قطبی به اینجا کوچ می‌کنند و از ماهیانی چون کپور و اردک ماهی تغذیه می‌کنند. ویژگی خاص این تالاب وجود درختان توسکای شناوری است که با وزش باد حرکت می‌کنند و جلوه‌ای شبیه به نقاشی سه‌بعدی از طبیعت را ایجاد کرده‌اند. پدیده جابه‌جایی سطح آب تالاب و بالا آمدن یا فرو رفتن درختان در آب نیز از شگفتی‌های این منطقه به شمار می‌آید. تالاب استیل در سال ۱۳۸۴ به‌عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری گیلان معرفی شد و به‌منظور حفاظت از این اکوسیستم ارزشمند، شکار در آن ممنوع اعلام شده است.

• استان و شهر: گیلان، حدود ۷ کیلومتری جنوب شهر آستارا، در کنار جاده آستارا - رشت
• عمق تالاب: عمق آن بین ۱ تا ۳ متر
• نوع تالاب: تالاب آب شیرین
• منبع تغذیه آب: آب باران و چشمه‌های اطراف
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و پاییز
• مساحت: ۱۳۸ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: ۱۳ متر پایین‌تر از سطح دریا
• گونه‌های گیاهی: نیلوفرها و درختان توسکای شناور
• گونه‌های جانوری: کپور، اردک‌ماهی، قورباغه، سمندر، انواع پرندگان مهاجر مانند اردک، غاز، قو، مرغابی، نوتریا، مار و لاک‌پشت
• امکانات گردشگری: قایقرانی، کمپینگ، رستوران، سوپرمارکت و هتل

۹- تالاب شادگان خوزستان

تالاب شادگان به‌عنوان بزرگترین تالاب ایران در مجاورت شهرهای شادگان، آبادان و ماهشهر قرار دارد. این تالاب بین‌المللی بازمانده‌ای از مجموعه تالاب‌های گسترده بین‌النهرین است که در گذشته تا هورالعظیم در مرز عراق امتداد داشته است. تالاب شادگان ترکیبی از سه تالاب شادگان، خور موسی و خورالامیه است و به دلیل موقعیت خاص خود، در سال ۱۳۵۴ در فهرست کنوانسیون رامسر و یونسکو ثبت شد. این تالاب از شمال به شادگان و هورالدورق، از جنوب به بهمن‌شیر و خلیج فارس، از غرب به دارخوین و آبادان و از شرق به آب‌های خور موسی می‌رسد. در دل این تالاب، روستاهایی مانند صراخیه و رگبه جای گرفته‌اند که مردم آن به فعالیت‌هایی چون گردشگری با قایق، دامداری، صیادی، شکار پرنده و برداشت نی و علوفه مشغول‌اند. این تالاب با کارکردهایی همچون کنترل سیلاب، تثبیت ساحل، ته‌نشینی رسوبات و تعدیل آب‌وهوا، نقشی حیاتی در اکوسیستم جنوب ایران دارد.

• استان و شهر: خوزستان، شهرستان شادگان، بخش خنافره، پناهگاه حیات وحش شادگان
• عمق تالاب: حدود ۰.۶ تا چند متر
• نوع تالاب: ترکیبی از آب شیرین، شور و لب شور
• منبع تغذیه آب: رودخانه جراحی، رود کارون و جزرومد خلیج فارس
• فصل مناسب بازدید: فصل پاییز و زمستان
• وسعت: حدود ۴۰۰ تا ۵۳۷ هزار هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: بین ۰ تا ۱۵ متر متغیر
• گونه‌های گیاهی: چمن شور ساحلی، آلاله آبی، دانه قناری و سازو
• گونه‌های جانوری: اردک تاجدار، پلیکان پا خاکستری، اکراس آفریقایی، بوتیمار کوچک، وزغ سبز اروپا، لاک‌پشت دریایی منقار عقابی، ماهی بیاح، گربه ماهی آسیایی، دلفین گوژپشت، گرزه‌مار و آگامای پولک درشت
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری، پارکینگ، آلاچیق، رستوران، کافی‌شاپ محلی و اقامت بوم‌گردی و غرفه ماهی‌فروشی

۱۰- تالاب گندمان چهارمحال و بختیاری

تالاب گندمان در ۸۵ کیلومتری شهرکرد و جنوب غربی ایران واقع شده است. این تالاب در فصل زمستان میزبان هزاران پرنده مهاجر است و ازاین‌رو در فهرست ۱۰ تالاب برتر کشور برای پرنده‌نگری جای دارد. حتی در سال ۱۳۵۲ نام آن در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن ثبت شده است. گندمان در تنظیم اقلیم محلی و کنترل ریزگردها نیز نقش مؤثری دارد. تالالب گندمان یک منطقه شکار ممنوع است و در فهرست تالاب‌های مشمول کنوانسیون رامسر قرار دارد. مقدمات ثبت آن به‌عنوان تالاب بین‌المللی نیز در حال پیگیری است. متاسفانه خشکسالی‌های اخیر تهدیدی جدی برای بقای این اکوسیستم ارزشمند به شمار می‌رود.

• استان و شهر: چهار محال و بختیاری، شهر بروجن، در نزدیکی شهر گندمان
• عمق تالاب: متغیر و در شرایط پرآبی به ۳ متر می‌رسد.
• نوع تالاب: آب شیرین
• منبع تغذیه آب: چشمه‌ها، رودخانه آقبلاغ، بارندگی و رواناب‌های سطحی
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و تابستان
• وسعت: حدود ۱۰۰۰ تا ۱۰۷۰ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: ۲۲۱۵ متری
• گونه‌های گیاهی: گیاهانی مانند زنبق، نخل مرداب، بارهنگ آبی، آلاله آبی، شبدر و سازوی بندبند
• گونه‌های جانوری: گونه‌هایی چون اردک بلوطی، خوتکا، اردک کله‌سبز، کاکایی سرسیاه، خروس کولی، گرگ، آهو، مار پلنگی، مار افعی رازی، قورباغه مانداب و وزغ سبز اروپا
• امکانات گردشگری: قایق سواری، ماهیگیری، پیک‌نیک و کمپینگ، اسب سواری، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری

۱۱- تالاب لیپار چابهار

تالاب لیپار که به دریاچه صورتی چابهار نیز معروف است، یکی از شگفت‌انگیزترین تالاب های ایران و از جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد در جنوب شرق کشور به شمار می‌آید. این تالاب در ایران در اثر ایستایی آب دریای عمان در میان دره‌ای صخره‌ای بین دو کوه شکل گرفته و با رنگ صورتی خاص خود، منظره‌ای چشم‌نواز را پیش روی گردشگران می‌گذارد. رنگ صورتی آب به دلیل حضور باکتری‌ها، پلانکتون‌های گیاهی و جانوری و مواد آلی موجود در آب شور تالاب ایجاد شده و آن را در فهرست شورترین آب‌های جهان قرار داده است.

• آدرس: سیستان و بلوچستان، چابهار، کیلومتر ۲۰ جاده چابهار به گواتر، روستای لیپار
• نوع تالاب: تالاب آب شور، دشت آبرفتی
• منبع تغذیه آب: آب‌های سطحی خور گواتر و آب بارانی
• فصل مناسب بازدید: فصل‌های پاییز، زمستان و اوایل بهار
• وسعت: حدود ۱۰ هکتار
• گونه‌های گیاهی: شامل نی، گز، کهور، بلوط، حرا، چش و پنبه‌های وحشی
• گونه‌های جانوری: پرندگان بومی و مهاجر مانند فلامینگو، چنگر، کشیم، حواصیل، عقاب دشتی، تیهو و اردک مرمری؛ همچنین آبزیانی چون ماهی، پلانکتون، سخت‌پوستان و نرم‌تنان
• امکانات گردشگری: شترسواری، آلاچیق، رستوران‌ها و غذاخوری محلی، بازارچه و غرفه‌های محلی، اقامت و کمپینگ

۱۲- تالاب پساب یزد

تالاب پساب یزد یکی از پدیده‌های ساخت بشر در دل کویر است که در میان پستی‌بلندی‌ها و تپه‌های شنی منطقه دروازه قرآن به وجود آمده و اکنون به زیستگاهی زنده برای پرندگان، نیزارها و آبشخور جانوران کویری تبدیل شده است. این تالاب در ایران طولی حدود ۳ کیلومتر و عرضی نزدیک به ۱ کیلومتر دارد و با اقلیم خشک و کویری و اختلاف دمای شدید شب و روز، نمایی خاص از حیات در دل بیابان را به نمایش می‌گذارد. مسیر دسترسی به تالاب از خیابان نصر و ادامه آن تا کمپ کویری باران امکان‌پذیر است، اما به دلیل نبود تابلوهای راهنما و مسیر خاکی و شنی، توصیه می‌شود بازدید با خودروهای مناسب یا همراهی افراد آشنا با منطقه انجام شود. بازدید از این تالاب بهتر است پیش از غروب آفتاب صورت گیرد یا در قالب اقامت در کمپ‌های کویری منطقه برنامه‌ریزی شود.

• استان و شهر: استان یزد، شهر یزد، بلوار جمهوری اسلامی، بعد از دروازه قرآن
• عمق تالاب: ۱ تا ۱.۵ متر
• نوع تالاب: تالاب مصنوعی
• منبع تغذیه آب: پساب‌های تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و پاییز
• وسعت: بین ۱۰ تا ۲۰ هکتار متغیر
• ارتفاع از سطح دریا: ارتفاع ۱۱۴۵ متری
• گونه‌های گیاهی: دسته‌های بزرگ نی و نیزارها
• گونه‌های جانوری: پرندگانی چون قو، اژدهایان و پرندگان کوچک، همراه با انواع ماهی و حشرات
• امکانات گردشگری: سافاری و دوچرخه‌سواری، کمپ‌های کویری مجهز، اقامتگاه‌های بومی

۱۳- تالاب سوستان لاهیجان

تالاب سوستان از جمله زیباترین تالاب های ایران است که در کنار روستای سوستان واقع شده و با آب شیرین خود، زیستگاهی غنی برای انواع حیوانات آبزی و پرندگان مهاجر فراهم آورده است. این تالاب در ایران در بهار و تابستان با شکوفه‌های نیلوفر آبی و گیاهان مردابی پوشیده می‌شود و در پاییز و زمستان نیز به دلیل بارش‌های فراوان و حضور پرندگان مهاجر چشم‌اندازی زیبا دارد. در اواخر تابستان، پسته دریایی که در واقع بذر نیلوفر آبی است در این تالاب دیده می‌شود، اما برداشت بی‌رویه آن می‌تواند به حیات این گیاه آسیب بزند. برای تماشای نیلوفرها در بهترین حالت، توصیه می‌شود پیش از غروب از تالاب بازدید شود، چرا که این گل‌ها در شب بسته می‌شوند.

• استان و شهر: گیلان، پنج‌کیلومتری جنوب شرقی شهرستان لاهیجان
• عمق تالاب: حدود ۴ متر
• نوع تالاب: آب شیرین
• منبع تغذیه آب: بارش‌های فصلی و رودخانه تجن
• فصل مناسب بازدید: اوایل خرداد تا اواخر تابستان
• وسعت: حدود ۱۷ هکتار
• گونه‌های گیاهی: درختان توسکا، بید، ماز و پسته دریایی
• گونه‌های جانوری: جانورانی مانند چنگر، خوتکا، انواع ماهی و آبزیان، قورباغه و لاک‌پشت

۱۴- تالاب کنیچال

تالاب کنیچال که با نام مرداب هسل نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین تالاب های ایران است که در دل جنگل بکر و سرسبز مشل موزی در نزدیکی روستای سینوا قرار دارد. این تالاب در ایران به دلیل وجود جلبک‌های خاص، در فصل‌های مختلف سال به رنگ‌های متنوعی مانند سبز، قرمز، نارنجی و حتی صورتی درمی‌آید و به همین خاطر لقب «مرداب صورتی» را نیز گرفته است. وجود درختان بلند قامت، هوای پاک، صدای پرندگان و زیبایی مسحور کننده طبیعت اطراف، تالاب را به مقصدی دل‌انگیز برای طبیعت‌گردی، عکاسی و حتی برپایی کمپ تبدیل کرده است.

• استان و شهر: مازندران، ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهر چالوس، ۱۵ کیلومتری شمال غربی مرزن‌آباد
• عمق تالاب: ۲.۳۰ تا ۴.۴۰ متر
• نوع تالاب: تالاب فصلی و طبیعی
• منبع تغذیه آب: چشمه‌های کف تالاب و آب باران
• فصل مناسب بازدید: بهار و پاییز
• وسعت: کمتر از یک هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۲۵۰ متر
• گونه‌های گیاهی: درختان جنگلی متنوعی مانند ممرز، انجیلی، راش، داغداغان، آزاد، شمشاد، سیب ترش جنگلی، انگور جنگلی، انجیر و انار و انواع گیاهان دارویی مانند بابونه، فشکی واش و زمنج
• گونه‌های جانوری: سنجاب، جوجه تیغی، وزغ‌، زالو، لاک‌پشت‌ها و دوزیستان و پرندگانی مانند دارکوب

۱۵- مرداب دیوک

مرداب دیوک یکی از اسرارآمیزترین تالاب های ایران است ک در دل جنگل‌های بکر کلاردشت قرار دارد. این تالاب در فاصله‌ای کوتاه از تهران قرار دارد و به عنوان یکی از مقاصد محبوب طبیعت‌گردی در استان مازندران شناخته می‌شود. این تالاب در ایران با پوششی از خزه‌های سبز و پرتراکم، ظاهری مخملی و وهم‌آلود دارد. برای رسیدن به مرداب، باید پس از رانندگی در جاده جنگلی، خودرو پارک کرده و حدود یک تا دو ساعت پیاده‌روی کنید.

• استان و شهر: مازندران، شهرستان کلاردشت، نزدیکی روستای پیمبور
• عمق تالاب: بیش از ۴ متر
• نوع تالاب: تالاب جنگلی آب شیرین
• منبع تغذیه آب: چشمه‌های طبیعی، روان‌آب‌های کوهستانی و بارندگی‌های فصلی
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و تابستان
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۱۳۵۰ متر
• گونه‌های گیاهی: درختان سر به فلک کشیده بلوط، گون و چوبک؛ گیاهان بالشتکی مثل کلاه میرحسن
• گونه‌های جانوری: گرگ و مارهای سمی
• امکانات گردشگری: پیک‌نیک و کمپینگ

۱۶- تالاب سولقان

تالاب سولقان که با نام‌های تالاب سولگان و تالاب سوله‌جان نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین و مهم‌ترین تالاب های ایران به شمار می‌آید. این تالاب در مسیر شهرکرد به ایذه و در منطقه اردل قرار دارد. تالاب سولقان به دلیل قرارگیری در منطقه‌ای مرتفع با عنوان «بام ایران»، در فصول گرم سال میزبان عشایری است که اطراف آن چادر می‌زنند. این تالاب در ایران از نظر جغرافیایی به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شود که بخش غربی آن با نام تالاب ولگان نیز شناخته می‌شود. این تالاب در گذشته زیستگاه ارزشمندی برای مرغان آبی و پرندگان مهاجر بوده است، اما در سال‌های اخیر به دلیل بهره‌برداری‌های نادرست و کاهش توجه به منابع طبیعی، از شمار پرندگان مهاجر کاسته شده است.

• استان و شهر: چهارمحال و بختیاری، ۷۰ کیلومتری شهرکرد
• عمق تالاب: بیش از یک متر
• نوع تالاب: آب شیرین
• منبع تغذیه آب: آب‌های سیلابی، آب‌های زیرزمینی، آب خروجی تالاب چغاخور و چشمه‌های اطراف تالاب
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و اوایل پاییز
• وسعت: حدود ۸ کیلومترمربع
• ارتفاع از سطح دریا: ۲۴۱۹ متر
• گونه‌های گیاهی: ۹۷ گونه گیاهی شامل جگن، سازو، آلاله، سیزاب جویباری؛ درختان بلوط، صنوبر، بید، گیاهان آبزی و نیلوفر
• گونه‌های جانوری: پرندگانی مثل لک‌لک، حواصیل، مرغابی‌سانان؛ خزندگانی مانند لاک‌پشت و مار؛ حیواناتی چون شغال، روباه، خرگوش و موش
• امکانات گردشگری: مکان‌هایی برای استراحت و پیک نیک، غرفه و بازارچه محلی، پارکینگ و سرویس بهداشتی

۱۷- تالاب میانکاله

تالاب میانکاله یکی از مهم‌ترین تالاب های ایران و جهان است که با نام «میان قلعه» نیز شناخته می‌شود. این تالاب در ایران به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های بین‌المللی زیست‌کره در فهرست یونسکو ثبت شده است. تالاب میانکاله با طبیعتی بکر و اقلیم معتدل، سالانه میزبان هزاران پرنده مهاجر است. این تالاب از آخرین باقی‌مانده‌های مناطق نیمه مشجر دریای خزر محسوب می‌شود.

• استان و شهر: استان مازندران، ۴۵ کیلومتری بهشهر، جاده دریا چهارفصل
• عمق تالاب: در بیشترین حالت عمق آن ۴ متر
• نوع تالاب: تالاب ساحلی و آب شور
• منبع تغذیه آب: آب دریای خزر و رودخانه‌هایی که از رشته‌کوه البرز سرچشمه می‌گیرند
• فصل مناسب بازدید: فصل پاییز و زمستان
• وسعت: حدود ۴۰ هزار هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: بین ۱۵ تا ۲۸ متر پایین‌تر از سطح دریا
• گونه‌های گیاهی: سپیدار، داغداغان، ازگیل، انار وحشی، تمشک، گز
• گونه‌های جانوری: پرندگانی مانند فلامینگو، پلیکان پاخاکستری، قوهای فریادکش، طاووسک، غاز پازرد، عقاب دم‌سفید، مرغابی؛ پستانداران از جمله روباه، گرگ، خرگوش، گراز، گربه وحشی و انواع آبزیان از جمله ماهی سفید، کپور، کفال، سوف، ماهیان خاویاری، فک خزری
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری و کمپینگ

۱۸- تالاب فریدون کنار

تالاب فریدون کنار در جنوب شرقی شهر فریدون کنار و یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر به‌ویژه درنای سیبری است. در سال ۱۳۸۱ این منطقه با عنوان «آب‌بندان فریدونکنار، سرخ‌رود و ازباران» در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شد. تنوع اکوسیستم‌ها مانند آب‌بندان‌ها، استخرهای طبیعی، شالیزارها، جنگل‌های پست خزری و پناهگاه‌های حیات وحش، این تالاب را به یکی از غنی‌ترین تالاب های ایران بدل کرده است. در نیمه گرم سال، بخش زیادی از تالاب به مزارع برنج تبدیل شده و در زمستان‌ها، با پرآب شدن مجدد، زیستگاهی ارزشمند برای پرندگان است. با وجود پست‌های حفاظتی مستقر توسط سازمان محیط‌زیست، این منطقه همچنان به مراقبت جدی نیاز دارد.

• استان و شهر: مازندران، جنوب شرقی فریدون‌کنار
• عمق تالاب: حدود ۱ متر
• نوع تالاب: آب شیرین و دائمی
• منبع تغذیه آب: بارندگی‌های فصلی، چشمه‌های زیرزمینی، روان‌آب‌های کشاورزی و زه‌آب‌های اطراف
• فصل مناسب بازدید: اواخر پاییز و فصل زمستان
• وسعت: حدود ۵۴۰۰ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: ۳۳ متر پایین‌تر از سطح آب‌های آزاد
• گونه‌های گیاهی: درختان زبان گنجشک، شمشاد و داغدان
• گونه‌های جانوری: زیستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومی مانند درنای سیبری، انواع قو، غاز، مرغابی، باکلان، حواصیل، کشیم، مرغ سقا، قره‌غاز، شاهین، عقاب شاه؛ پستانداران، دوزیستان، خزندگان و ماهیان مانند اردک‌ماهی و کپور
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، بازارچه‌های محلی

۱۹- تالاب گاوخونی

تالاب گاوخونی یکی از بکرترین تالاب های ایران در فلات مرکزی است که در انتهای حوضه آبریز زاینده‌رود و در مرز استان‌های اصفهان و یزد قرار دارد. این تالاب در ایران از سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. گاوخونی در گذشته میزبان گونه‌های متنوعی از پرندگان مهاجر همچون فلامینگو، لک‌لک، غاز و اردک نوک‌پهن بود، اما در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی و کاهش شدید جریان زاینده‌رود، بخش زیادی از آن خشک و به باتلاقی نمکی تبدیل شده است. این تالاب با نقش کلیدی در مهار ریزگردها، تعدیل آب و هوا، تغذیه سفره‌های زیرزمینی و حفظ تنوع زیستی، از سال ۱۴۰۳ یک منطقه حفاظت‌شده‌ است.

• استان و شهر: استان اصفهان، ۳۰ کیلومتری شهرستان ورزنه
• عمق تالاب: حدود ۱.۵ متر
• نوع تالاب: تالاب شور و فصلی
• منبع تغذیه آب: رودخانه زاینده‌رود
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و پاییز
• وسعت: حدود ۴۷۶ کیلومتر مربع
• ارتفاع از سطح دریا: ۱۴۷۰ متری
• گونه‌های گیاهی: نی، علف شور، جوامع هالوستاکسین، جوامع گنگ، گز، گون، تاغ، افدرا، قیچ، درمنه و گیاهان آبزی مانند آفانیوس، آرتمیا
• گونه‌های جانوری: قوچ وحشی، گراز، خرگوش، شغال، جرد ایرانی و روباه شنی؛ لاک پشت، افعی، آگامای صخره‌ای فلس درشت، گکوی کایزرلینگ و آگامای چابک

۲۰- تالاب چملی

تالاب چملی یا چمن متحرک بدرلو یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی در ایران و از جاذبه‌های نادر در میان تالاب های ایران به شمار می‌رود که در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب و در ۳ کیلومتری شرق روستای بدرلو، در دل دره‌ای سرسبز واقع شده است. این تالاب دارای جزیره‌ای متحرک از نی‌های به‌هم‌تنیده به مساحت تقریبی ۸۰ تا ۱۰۰ مترمربع است که بر روی آب شناور بوده و با وزش باد به جهات مختلف حرکت می‌کند. دلیل دقیق این پدیده هنوز به طور قطعی مشخص نیست و برخی آن را ناشی از باد و برخی دیگر ناشی از عوامل طبیعی یا حرکت زمین می‌دانند. چمن این جزیره حتی در فصل زمستان نیز سرسبز می‌ماند و حضور پرندگان وحشی مانند مرغابی‌ها به زیبایی آن افزوده است. تنها مسیر دسترسی به این منطقه، راهی باریک از سمت شرق تالاب است.

• استان و شهر: آذربایجان غربی، شهرستان تکاب
• عمق تالاب: بین ۸ تا ۱۵ متر
• نوع تالاب: تالاب کوهستانی آب شیرین
• منبع تغذیه آب: چشمه‌های زیرزمینی و بارندگی‌های فصلی
• فصل مناسب بازدید: فصل بهار و تابستان
• وسعت: حدود یک هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: ۲۳۴۰ متر
• گونه‌های گیاهی: درختان بید و چنار، نی‌زارها، چمنزار طبیعی و گل‌های رنگارنگ
• گونه‌های جانوری: انواع پرندگان وحشی مانند مرغابی و حیوانات آبزی مانند ماهی

۲۱- تالاب زریوار

تالاب زریوار یا زریبار از مهم‌ترین تالاب های ایران است که در دل رشته‌کوه‌های زاگرس قرار دارد. به دلیل اهمیت زیست‌محیطی، این تالاب در ایران در فهرست کنوانسیون رامسر و آثار طبیعی ملی ثبت شده و تحت حفاظت محیط‌زیست قرار دارد. بااین‌حال، تهدیداتی همچون ورود فاضلاب، برداشت بی‌رویه آب، آتش‌سوزی نیزارها و رفتارهای نادرست گردشگران، پایداری این اکوسیستم ارزشمند را به خطر انداخته است.

• استان و شهر: کردستان، ۳ کیلومتری غرب مریوان
• عمق تالاب: به طور متوسط حدود 3 متر
• نوع تالاب: آب شیرین
• منبع تغذیه آب: چشمه‌های کف و بارش‌های فصلی
• فصل مناسب بازدید: فصل‌های بهار و تابستان
• وسعت: ۲۰ کیلومترمربع
• ارتفاع از سطح دریا: ۱۲۸۵ متر
• گونه‌های گیاهی: نی، جگن، لوئی، نیلوفر آبی، بارهنگ آبی، سراتوفیلیوم، علف هفت‌بند، نعناع آبی و پیچک‌های تالابی
• گونه‌های جانوری: پرندگانی مانند اردک سرسبز، اردک سرحنایی، غاز وحشی، قو، درنای معمولی، عقاب شاهی، ماهی‌هایی چون سیاه ماهی و عروس ماهی، دوزیستانی مانند قورباغه مردابی، خزندگان، و پستاندارانی مانند روباه، گراز وحشی و سمور آبی
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری، پرنده‌نگری، اقامتگاه‌ها

۲۲- تالاب گمیشان بندر ترکمن

تالاب گمیشان در مرز کشور ترکمنستان و بخشی از آن حتی در خاک این کشور امتداد دارد. این تالاب در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر نیز به ثبت رسیده است. تالاب گمیشان با ترکیبی از آب شور دریا و آب شیرین رودخانه‌هایی چون گرگان‌رود، زیستگاهی متنوع شامل لاگون‌ها، باتلاق‌های شور، علفزارها، پوشش‌های مانگرو و گیاهان شورپسند را دربرگرفته است. افت سطح دریای خزر، احداث سدها، برداشت بی‌رویه آب رودخانه‌ها، ورود فاضلاب، صید غیرمجاز و تصرف اراضی حاشیه‌ای، این تالاب ارزشمند را با بحران روبه‌رو کرده‌اند؛ به‌طوری‌که تاکنون بیش از ۸۰ درصد آن خشک شده و خطر تبدیل‌شدن آن به کانون ریزگردهای نمکی وجود دارد.

• استان و شهر: گلستان، شهرستان گمیشان، ۲۴ کیلومتری بندر ترکمن
• عمق تالاب: حدود ۱.۵ متر
• نوع تالاب: تالاب ساحلی - دریایی
• منبع تغذیه آب: آب دریای خزر، رودخانه گرگانرود، بارندگی‌های فصلی و روان‌آب‌های منطقه
• فصل مناسب بازدید: پاییز و زمستان
• وسعت: حدود ۲۰ هزار هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: ۲۶ متر
• گونه‌های گیاهی: گیاهان شورپسند، علف زارهای وسیع و درختچه‌های گز
• گونه‌های جانوری: بیش از ۸۵ گونه پرنده مهاجر و نادر مانند فلامینگو، عقاب دریایی دم‌سفید و اردک بلوطی؛ ماهیانی چون کفال و کپور
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری، ماهیگیری، بازدید از گل‌فشان نفتلیجه

۲۳- تالاب شیدور

تالاب شیدور شامل جزیره‌ای کوچک و غیرمسکونی به نام جزیره مارو است. این تالاب در سال ۱۳۷۸ به‌عنوان بیستمین تالاب کشور و چهارمین تالاب بین‌المللی استان هرمزگان، در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. این جزیره با ساختار مرجانی، تنها آب‌سنگ مرجانی حفاظت‌شده کشور محسوب می‌شود و فاقد منابع آب شیرین است. طبیعت بکر، مرجان‌های زنده، سواحل سفید و اکوسیستم غنی، شیدور را به نخستین پارک ملی دریایی-خشکی ایران تبدیل کرده است.

این تالاب در ایران زیستگاه مهمی برای پرندگان مهاجر و گونه‌های نادر لاک‌پشت دریایی مانند منقار عقابی و لاک‌پشت سبز است. سالانه بیش از ۵۰هزار جفت پرستوی دریایی برای لانه‌سازی به این جزیره مهاجرت می‌کنند. همچنین سواحل این تالاب از مهم‌ترین مکان‌های تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های دریایی در میان تالاب‌های ایران محسوب می‌شود. تهدیداتی مانند شکار غیرمجاز، آلودگی نفتی، زباله‌های دریایی، برداشت غیرمجاز شن و ماسه و آثار تغییرات اقلیمی، این تالاب را تهدید می‌کنند.

• استان و شهر: هرمزگان، شهرستان بندر لنگه، ۱٫۵ کیلومتری جزیره لاوان
• عمق تالاب: حدود ۰.۵ تا ۱.۵ متر
• نوع تالاب: آب شور ساحلی
• منبع تغذیه آب: آب دریای خلیج فارس، جزر و مد دریا و بارندگی‌های فصلی
• فصل مناسب بازدید: پاییز و زمستان
• وسعت: حدود ۹۸ هکتار و همراه با آب‌های اطراف آن در خلیج فارس، مجموعاً حدود ۸۷۰ هکتار را در بر می‌گیرد
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۱۰ متر
• گونه‌های گیاهی: اسفناج کوهی، ریشبز، کامتیغ، سیاهشور، مسواک (درختچه‌های حرا)، قلیا و چند اصله درختچه کهور ایرانی
• گونه‌های جانوری: لاک‌پشت‌های دریایی پوزه عقابی و سبز، عقاب دریایی دم سفید، دلفین‌ها، انواع ماهی‌ها، پرستوهای دریایی و دیگر پرندگان مهاجر
• امکانات گردشگری: قایق‌سواری و اسنورکلینگ، ماهیگیری تفریحی

۲۴- تالاب خورباهو و خلیج گواتر

تالاب خور باهو و خلیج گواتر در جنوب شرقی کشور، از سال ۱۳۷۸ در فهرست بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند. این تالاب در ایران خور حرا، خلیج ساحلی و رودخانه آب شیرین باهوکلات را دربرمی‌گیرد و زیستگاهی ارزشمند برای گونه‌های شاخصی چون دلفین‌ها، پرندگان مهاجر و تمساح پوزه‌کوتاه آسیایی (گاندو) فراهم کرده است. تهدیداتی نظیر توسعه منطقه آزاد چابهار، کاهش جریان رودخانه، تغییرات اقلیمی، آلودگی نفتی، ورود پسماندهای پلاستیکی، شکار و صید غیرمجاز و فعالیت‌های انسانی نظیر قطع درختان، این اکوسیستم حساس را در معرض آسیب قرار داده‌اند.

• استان و شهر: سیستان و بلوچستان، ضلع غربی خلیج گواتر، محل تلاقی رودخانه باهوکلات با دریای عمان
• عمق تالاب: ۳ متر
• نوع تالاب: ساحلی و آب شور
• منبع تغذیه آب: آب‌های دریای عمان، آب رودخانه سرباز، جزر و مد دریا و بارندگی‌های فصلی
• فصل مناسب بازدید: بهار و پاییز
• وسعت: ۲۹,۵۰۰ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: تقریباً صفر
• گونه‌های گیاهی: بوته‌های شورپسند مثل اثربنه و چغرخ و چمن‌زارهای موسمی
• گونه‌های جانوری: فلامینگو، حواصیل، عقاب دریایی، اردک، ماهی، میگو، خرچنگ، روباه، شغال، گراز وحشی، دلفین، مارهای آبی، لاک‌پشت‌ دریایی و قورباغه‌
• امکانات گردشگری: اسکله کوچک برای قایق‌سواری، اقامتگاه بوم‌گردی، کپر و آلاچیق محلی، ماهیگیری، سرویس بهداشتی

۲۵- تالاب گلمرز

تالاب گلمرز با وجود وسعت نسبتا کم، از تنوع زیستی و ارزش‌های اکولوژیکی قابل‌توجهی برخوردار است. این تالاب ایران در ۵ کیلومتری غرب شهر ارومیه و در نزدیکی روستای گلمرز واقع شده است. تالاب گلمرز نقش مهمی در تنظیم منابع آب زیرزمینی و تصفیه زه‌آب‌های کشاورزی دارد و به‌عنوان یک دالان اکولوژیک میان شهر ارومیه و اکوسیستم دریاچه ارومیه عمل می‌کند. تالاب گلمرز هنوز در کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند رامسر ثبت نشده، اما به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان در استان شناخته شده و بخشی از آن منطقه شکار ممنوع است. کاهش بارندگی، خشکسالی و نزدیکی به مناطق شهری، آینده این زیستگاه ارزشمند را تهدید می‌کند.

• استان و شهر: آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه، خیابان المهدی، جاده ریحان آباد
• عمق تالاب: ۱۴ متر
• نوع تالاب: تالاب آب شیرین فصلی
• منبع تغذیه آب: چندین آبگیر کوچک، بارش‌های سالانه و رواناب‌های فصلی
• فصل مناسب بازدید: بهار و پاییز
• وسعت: حدود ۲ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: حدود ۶۰۰ متر
• گونه‌های گیاهی: نی، جگن و عدسی آبی
• گونه‌های جانوری: پرندگان مهاجر و مقیم، همچون چنگر معمولی، اردک سرسبز، آنقوت و قوهای فریادکش؛ ماهیان نظیر کپور و قزل‌آلا؛ دوزیستانی چون وزغ سبز و خزندگان مانند لاک‌پشت خزری؛ پستانداران کوچکی مانند موش‌های صحرایی، روباه و شغال
• امکانات گردشگری: پارکینگ خاکی کوچک، آلاچیق چوبی و نیمکت، قایق پدالی و قایق موتوری کوچک، اغذیه‌فروشی و چای فروشی سیار، سرویس بهداشتی

۲۶- تالاب بوجاق

تالاب بوجاق در دهانه رودخانه سفیدرود و حاشیه جنوبی دریای خزر قرار دارد و بخشی از پارک ملی بوجاق به شمار می‌آید. این منطقه نخستین پارک ملی خشکی-دریایی ثبت‌شده در ایران است و با وجود وسعت نسبتا کم، به دلیل تنوع زیستی و زیست‌بوم‌های مختلف، از مهم‌ترین تالاب های ایران محسوب می‌شود. تالاب بوجاق از سه تالاب کیاشهر، ۲۲ بهمن و بوجاق غربی همراه با دلتای سفیدرود شکل‌گرفته است. این تالاب در ایران زیستگاهی مهم برای پرندگان مهاجر و آبزی به شمار می‌رود و تاکنون ۲۳۴ گونه پرنده در آن شناسایی شده که ۱۲ گونه در فهرست قرمز IUCN قرار دارند. در حال حاضر تالاب بوجاق با تهدیداتی مانند کاهش جریان آب سفیدرود، شکار و صید غیرمجاز، آلودگی‌های کشاورزی و شهری و گسترش گونه‌های مهاجم روبرو است.

• استان و شهر: گیلان، شهرستان آستانه اشرفیه، بخش بندر کیاشهر
• نوع تالاب: تالاب لب‌شور ساحلی
• منبع تغذیه آب: دریای خزر و رودخانه سفیدرود
• فصل مناسب بازدید: پاییز و زمستان برای دیدن پرندگان مهاجر و بهار و تابستان برای لذت بردن از طبیعت سرسبز تالاب مناسب است.
• وسعت: ۳۲۶۰ هکتار
• ارتفاع از سطح دریا: ۲۲ تا ۲۶ متر پایین‌تر از سطح دریا
• گونه‌های گیاهی: ۲۵۰ گونه گیاهی، شامل نیزارها، گیاهان تالابی، چمنزارهای ساحلی و درختچه‌هایی چون توسکا و داغداغان
• گونه‌های جانوری: پرندگانی مانند قو، غاز، اردک، فلامینگو و آبچلیک، ماهیان خزری نظیر ماهی سفید، کپور، اردک‌ماهی و پستاندارانی مانند روباه، شغال، گراز، گربه جنگلی و اسب‌های وحشی
• امکانات گردشگری: مرکز بازدیدکنندگان پارک ملی بوجاق، پل چوبی بندر کیاشهر، برجک‌های دیده‌بانی چوبی، تابلوهای راهنما، سرویس‌های بهداشتی، آلاچیق بزرگ

سخن پایانی

تالاب های ایران از مهم‌ترین منابع طبیعی کشور هستند که بقای انسان و محیط‌زیست به حفظ آن‌ها وابسته است. از تالاب‌های شمالی مانند انزلی و بوجاق تا تالاب‌های هامون، شادگان، لیپار و پساب یزد، هر یک نقشی اساسی در حفظ تنوع زیستی، تنظیم چرخه آب، تعدیل آب‌وهوا و تأمین معیشت جوامع محلی ایفا می‌کنند.