تالاب گندمان کجاست؟ معرفی کامل تالاب زیبای چهارمحال‌وبختیاری

تالاب گندمان بروجن از دیدنی‌ترین مناطق ایران بوده و در دسته ۱۰ تالاب برتر کشور ما قرار دارد. تالابی با پرندگان مهاجر فراوان مثل لک‌لک‌ها، لویی‌ها، اردک‌ها و غیره که بازدید از آن شما را به دنیایی ماورایی خواهد برد. حضور در این تالاب یعنی جدا شدن از مدرنیته و یک هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با طبیعت بکر و کمتر دیده شده ایران. شاید در نگاه اول جنگل‌ها و آبشارها و بیابان‌های ایران برای شما جذاب باشند؛ اما تالاب‌ها را هم در دسته جاذبه‌های دیدنی قرار دهید؛ تالاب غرق در جاذبه گندمان یکی از آن‌ها است.
با ما همراه باشید تا به‌خوبی با تالاب گندمان بروجن آشنا شویم!

تالاب گندمان کجاست؟

تالاب زیبای گندمان در استان چهارمحال‌وبختیاری و در فاصله اندکی از جاده بروجن به سمت لردگان قرار گرفته است. این تالاب نزدیک به شهر گندمان از توابع شهر زیبای بروجن است. شهر بروجن حدوداً ۸۰ کیلومتر با مرکز استان، یعنی شهرکرد فاصله دارد و تالاب گندمان یکی از جاذبه های طبیعتگردی شهرکرد محسوب می‌شود. همچنین فاصله این تالاب با شهر گندمان ۴ کیلومتر و تا بروجن ۲۰ کیلومتر است.
این تالاب را به‌عنوان یکی از آبگیرها در حوزه آبریز آق بلاغ می‌شناسند که در فاصله بسیار کمی با تالاب چغاخور قرار دارد در حدی که مقداری از آب وارد شده به تالاب گندمان از تالاب چغاخور نشات می‌گیرد. این تالاب میزبان گونه‌های خاص گیاهی و جانوری در منطقه است که خشکسالی‌های مکرر و آتش‌سوزی پیش‌آمده در سال ۸۸ هم نتوانستند سرسبزی و زیبایی این تالاب را زیر سؤال ببرند.
برای دسترسی به تالاب گندمان بروجن یک جاده آسفالت وجود دارد که متعلق به روستاهای نصیرآباد و حسین‌آباد است. این تالاب مساحتی ۱۲۰۰ هکتاری دارد؛ البته باتوجه‌به تصرفات انجام شده در سال‌های اخیر، در حال حاضر مساحت آن به ۹۸۰ هکتار تقلیل پیدا کرده است. در اطراف این تالاب ۸ روستا وجود دارد که جمعیتی بالغ بر ۱۰ هزار نفر دارند.

آب و هوای تالاب گندمان چطور است؟

برای سفر به تالاب گندمان مانند سفر به هر نقطه دیگری از ایران و جهان، بهتر است که اول آب و هوای آن را در نظر بگیرید. همان‌طور که می‌دانید تالاب گندمان در یک منطقه سرد و کوهستانی در چهارمحال‌وبختیاری قرار گرفته و اطراف آن توسط کوه کلار کاملاً محاصره شده است. این منطقه به دلیل احاطه شدن با رشته‌کوه‌ها همیشه در معرض توده سرد هوا است؛ به همین دلیل زمستان‌هایی به‌شدت سرد و یخبندان دارد و گاهی اوقات این سرمای هوا به‌قدری سخت و استخوان‌سوز است که با یخ‌زدن آب سطح تالاب، شما را غافلگیر می‌کند. سرمای زمستانی این منطقه گاهی به منفی ۳۰ درجه هم می‌رسد. در فصل زمستان اغلب برف می‌بارد و بارش باران کمتر دیده می‌شود؛ بااین‌حال تابستان‌ها در این منطقه بسیار گرم و سوزان هستند.

بهار در منطقه تالاب گندمان به‌قدری خاطره‌انگیز و متفاوت است که می‌تواند سرمای زمستان و گرمای تابستان را برای شما قابل‌تحمل کند؛ اما اگر در فصل تابستان گذرتان به این منطقه افتاد بد نیست بدانید که دمای هوا در تابستان این منطقه گاهی به بالای ۳۰ درجه می‌رسد. ناگفته نماند که این منطقه در فصل پاییز بارش‌های باران فراوانی دارد، اما از آذر ماه همگی تبدیل به برف می‌شوند. به‌طورکلی می‌توان گفت بهترین فصل سفر به این منطقه بدون شک فصل بهار است.

تاریخچه تالاب گندمان بروجن

تالاب گندمان با تمام زیبایی‌هایی که دارد زمانی یکی از تفرجگاه‌ها و مکان‌های اصلی محسوب می‌شده که بهرام گور برای شکار به آن عزیمت می‌کرده است. این تالاب نام خود را از شهری زیبا و تاریخی که دقیقاً در قسمت شمال شرق تالاب قرار گرفته به ارث برده است. این منطقه، منطقه‌ای ییلاقی برای خانواده‌های مختلف سلطنتی در دوران گذشته محسوب می‌شده که هنوز بعضی از آثار برجای‌مانده از سکونت این افراد را می‌توان در اطراف این تالاب مشاهده کرد.
جالب است بدانید که این تالاب در دسته ۱۰ تالاب برتر ایران برای پرنده‌نگری قرار دارد و در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی شهر لندن هم به ثبت رسیده است. عمر تالاب گندمان بروجن تقریباً یک میلیون سال تخمین زده شده است و عمق زغال‌سنگ‌های نارس منطقه در خاک، به ۱۲ متر می‌رسد. همین ویژگی سبب شده تا به طور کاملاً طبیعی مکانی مناسب برای گسترش یافتن آتش‌سوزی‌های خواسته و ناخواسته باشد. واقعیت این است که اگر آتش قدرت داشته باشد که بتواند به عمق این خاک نفوذ کند، فاجعه‌ای وحشتناک برای این منطقه رخ خواهد داد که البته باد هم در گسترش آن بی‌تأثیر نیست.

پوشش گیاهی و جانوری تالاب گندمان

در این تالاب هر ساله ۸۰۰۰ تا ۳۰ هزار پرنده گوناگون مهاجر دیده می‌شود. پرندگانی مانند حواصیل، اردک، آگرت، فلامینگو، کشیم‌های بزرگ و کوچک، بوتیمار، پرستوی دریایی، لک‌لک، خروس کولی و جغد از پرندگان و گونه‌های جانوری نایاب و جذاب این تالاب هستند. پرندگانی که همگی از شمال اروپا و آسیای میانه مانند روسیه، سوئد، نروژ، فنلاند و دیگر مناطق مهاجرت کرده و به سمت این تالاب می‌آیند.
کمیاب‌ترین گونه‌ها در میان انواع پرندگان غاز پیشانی‌سفید، جغد تالابی و لک‌لک خاکستری است. همچنین حیوانات وحشی مانند گرگ و شغال و حتی خرگوش‌ها در کنار لاک‌پشت‌ها و قورباغه‌ها و وزغ‌ها، زندگی مسالمت‌آمیزی در این تالاب و اطراف آن دارند. ولی ساکنان اصلی این تالاب ماهی‌هایی هستند که در دمای بسیار ملایم آب تالاب کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. ماهی‌های سیاه، ماهی گورخری، ماهی پوزه‌دار و ماهی سفید کولی ساکنان همیشگی این تالاب محسوب می‌شوند؛ همین باعث شده تا در تالاب گندمان ماهیگیری یکی از تفریحات پرطرف‌دار بین گردشگران باشد.

پوشش گیاهی این منطقه نیز به‌واسطه رطوبتی که دارد، مملو از زنبق‌های وحشی و بنفشه است و همین‌طور نی‌ها و لویی‌ها زیباترین مناظر را در این منطقه ایجاد کرده‌اند. این تالاب گل‌ها و گیاهان دیگری مانند بارهنگ آبی، آلاله آبی، بید، عدسک آبی، هزار نی، بزواش و نخل مرداب را میزبانی می‌کند. البته بیشتر این گیاهان کاربرد درمانی هم دارند. مثلاً زنبق را می‌جوشانند و برای التهاب پوستی استفاده می‌کنند.

آیا تالاب گندمان در خطر خشکسالی است؟

واقعیت این است که تالاب گندمان تقریباً یک میلیون سال است که همیشه مملو از آب و سرشار از زیبایی‌های نفس‌گیر بوده است. اما در سال‌های اخیر به دلیل مصرف بی‌رویه آب این تالاب که برای رشد محصولات کشاورزی بوده و همین‌طور کم‌آبی‌های مداوم، تقریباً ۸۰ درصد آن خشک شده است. بزرگ‌ترین خطری که منطقه، تالاب و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری آن را تهدید می‌کند، خشکسالی و بی‌آبی است. همین موضوع سبب بروز آتش‌سوزی‌های فراوانی در فصل تابستان می‌شود. توصیه می‌کنیم اگر به این منطقه سفر کردید و تصمیم گرفتید آتش برپا کنید، حتماً آن را خاموش کرده و از خاموش شدن کاملش مطمئن شوید. ضمن اینکه به‌هیچ‌عنوان ته‌سیگار خود را در دل طبیعت خشک این منطقه رها نکنید.
شکارچیان متعدد غیرقانونی منطقه نیز هم از دیگر دلایل آسیب‌دیدن این تالاب هستند. این منطقه زیست‌بومی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود؛ ولی ممکن است به‌زودی با شکارهای بی‌رویه شکارچیان غیرقانونی، به زمینی خشک و بایر با تعداد محدودی گونه‌های جانوری تبدیل شود.
در نهایت بد نیست بدانید که مرغزارهای اطراف این تالاب با سرعتی چشمگیر در حال تبدیل شدن به مناطق مسکونی و چرای دام هستند و تقریباً ۹۸۰ هکتار از این تالاب باقی‌مانده، که در حال حاضر خوراک دام‌ها می‌شود.

بهترین زمان سفر به تالاب گندمان بروجن

واقعیت این است که گشت‌وگذار در تالاب گندمان بروجن کار یک روز و دو روز نیست. بهتر است که حداقل یک هفته در این منطقه حضور داشته باشید و گشت‌وگذار در میان پوشش‌های گیاهی و جانوری گوناگون و زیبایی‌های منحصربه‌فرد این منطقه را تجربه کنید. پس اگر قصد عزیمت به این منطقه را دارید توصیه می‌کنیم که در فصل بهار یعنی اردیبهشت ماه، خرداد ماه و در انتهای فصل تابستان و ابتدای فصل پاییز، به چهارمحال‌وبختیاری و سپس به این تالاب زیبا سفر کنید.

بهترین مسیر دسترسی به تالاب گندمان

ازآنجایی‌که تالاب گندمان از جاهای دیدنی شهرکرد و استان چهارمحال و بختیاری است؛ بنابراین برای رفتن به تالاب گندمان بروجن اول‌ازهمه باید از هر نقطه‌ای از ایران و جهان خود را به چهارمحال‌وبختیاری برسانید؛ می‌توانید با خرید بلیط هواپیما به شهرکرد سفر کنید همچنین در سال‌های اخیر مسیر ریلی تهران - شهرکرد نیز تأسیس شده؛ بنابراین می‌توانید با بلیط قطار نیز به این استان سفر کنید. سپس برای رسیدن به این تالاب از جاده بلداجی عبور کرده خود را به بروجن برسانید. در شهر بروجن تابلوی ورود به شهر گندمان در نقطه و مکانی مشخص قرار گرفته است. بعد از اینکه به گندمان رسیدید، خود را به خیابان مطهری رسانده و این خیابان را ادامه دهید تا تابلوی جاده تالاب گندمان را در سمت راست خود مشاهده کنید. بعد از آن هم به‌راحتی می‌توانید به سمت تالاب حرکت کنید.

البته اگر مبدأ شما از شهر تهران است، توصیه می‌کنیم که از مسیر بزرگراه چراغی به سمت این تالاب سفر کنید. بعد از اینکه به بزرگراه کاظمی رسیدید، مسیر خود را در آزادراه خلیج فارس پیش گرفته و تا آزادراه امیرکبیر رانندگی کنید. سپس به آزادراه کنارگذر غربی اصفهان بروید. جاده اصفهان - مبارکه - بروجن را پشت سر گذاشته به بلوار امام رضا برسید. در این بلوار مسیر خود را ادامه داده و وارد شهر بروجن شوید. جاده بروجن - لردگان - خوزستان مسیر بعدی شماست. بعد از حضور در این جاده، تا بلوار ولیعصر رانندگی کنید. بعد از آن وارد بلوار آزادی می‌شوید و مستقیم به سمت شهر گندمان و تالاب گندمان رانندگی خواهید کرد.

تفریحات و امکانات رفاهی تالاب گندمان بروجن

تفریحات موجود در گندمان به‌قدری متنوع است که در انواع سفرهای شخصی یا با تورهای گردشگری سفری خاطره‌انگیز را در این تالاب تجربه خواهید کرد. در تالاب گندمان ماهیگیری یکی از تفریحات جذاب منطقه محسوب می‌شود. در ادامه سایر تفریحات اطراف این تالاب را برای شما شرح خواهیم داد:

تماشای پرندگان

اولین تفریحی که در اطراف این تالاب توصیه می‌کنیم حتماً آن را انجام دهید این است که به تماشای پرندگان مهاجر بنشینید. پرندگانی منحصربه‌فرد و شگفت‌انگیز که در تکمیل زیبایی طبیعت این منطقه توانسته‌اند تابلویی سحرانگیز و جادویی را به تصویر بکشند. همچنین این امکان هم برای شما وجود دارد که برای ثبت زیباترین خاطرات خود از سفر به این منطقه به گشت‌وگذار در اطراف آن بپردازید و خاطرات زیبای خود را با عکاسی و فیلم‌برداری ثبت کنید.

پیاده‌روی کردن و دوچرخه‌سواری در اطراف تالاب

این تفریح هم در دسته شورانگیزترین و مفرح‌ترین جاذبه‌های این منطقه است. اینکه شما در اطراف این منطقه پیاده‌روی کرده یا با دوچرخه رکاب بزنید، کمک می‌کند که آرامش محض این تالاب و مناطق زیبا و سرسبز اطراف آن شما را به آرامشی عمیق در پیوند با طبیعت دعوت کند. البته اگر تصمیم گرفتید که دوچرخه‌سواری کنید توصیه می‌کنیم که دوچرخه‌های حرفه‌ای با کلاه ایمنی انتخاب اول باشد شما باشند.

ماهیگیری کردن

در اطراف تالاب گندمان ماهیگیری به‌شدت مرسوم و مهیج است. تفریحی که از انتهای ماه خرداد مجاز به انجام آن در این منطقه هستید. چند ماهی تازه را صید کرده و آن‌ها را همان جا کباب کنید. قطعاً طعم این ماهی‌ها را به‌هیچ‌عنوان فراموش نخواهید کرد.

برگزار کردن پیک‌نیک

بدون شک هیچ تفریحی جذاب‌تر از پیک‌نیک دوستانه و خانوادگی در کنار افرادی که آ‌‌ن‌ها را دوست داریم، نیست. فقط به یک زیرانداز احتیاج دارید به همراه میوه و تنقلات و غذا که دور هم بودن شما را تکمیل کنند. همچنین در این تالاب سرویس بهداشتی هم وجود دارد که سبب شده افراد با کمترین زحمت، اقامت بی‌نظیری در این تالاب را تجربه کنند.

تفریح و کوهنوردی

آخرین فعالیت جذابی که می‌توانید در اطراف این منطقه تجربه کنید، کوهنوردی است. کوه‌ها در اطراف این منطقه تقریباً ۳۲۰۰ متر ارتفاع دارند. البته اگر تصمیم دارید که با صعود از آن‌ها به قله برسید، توصیه می‌کنیم که حتماً از بومیان منطقه کمک بخواهید. تماشا کردن تالاب و زیبایی‌های اطراف آن از ارتفاع بالا می‌تواند مهیج و عجیب باشد.

جاهای تفریحی و دیدنی اطراف تالاب گندمان

نکته‌ای که در سفر به تالاب گندمان بروجن باید به آن اشاره کنیم این است که این تالاب صرفاً به دلیل زیبایی‌های خود موردتوجه قرار نگرفته است. بلکه زیبایی‌های فراوانی هم در اطراف آن وجود دارد که در ادامه آن‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد.

تالاب چغاخور

در فاصله کوتاهی از تالاب گندمان، تالاب بین المللی چغاخور بروجن قرار گرفته که از زیباترین نقاط و دیدنی‌ترین جاذبه‌های شهرکرد محسوب می‌شود. این تالاب به‌شدت حیرت‌انگیز رفاقت و رقابتی قدیمی با تالاب گندمان دارد. پرنده‌نگری در این تالاب هم یکی دیگر از جاذبه‌های آن محسوب می‌شود. ضمن اینکه تمام تفریحات موجود در تالاب مشهور گندمان در این تالاب هم قابل تجربه هستند.

تپه باستانی گندمان

همان‌طور که گفتیم شهر گندمان از گذشته‌های دور محل پر رفت‌وآمدی برای شاهان ساسانی مخصوصاً بهرام گور بوده است. درست بین شهر و تالاب و کوه‌ها، یک تپه قرار دارد که قدمت آن به ایران باستان می‌رسد و آن را تحت عنوان تپه باستانی گندمان می‌شناسند. البته برخی از افراد محلی آن را تپه «بهرام گور گندمان» هم می‌نامند. این تپه در سال 1382 بعنوان آثار تاریخی، به ثبت ملی رسیده است.

کوه و دریاچه کلار

شاید ندانید که ارتفاعات سپیدپوش و پر برف کلار، عامل اصلی به وجود آمدن تالاب‌های گوناگونی مانند سوگلان، گندمان، علی‌آباد، چغاخور و غیره هستند. این کوه ارتفاعی برابر با ۳۴۲۸ متر دارد و در تمام فصل زمستان مملو و پوشیده از برف است. فصل بهار هم با آب شدن این برف‌ها کمک می‌کند تا آبگیرهای پایین‌دست این کوه همگی پر آب و خروشان شوند.

بازار تاریخی چاربازار

از جمله جاذبه‌های شهرهای تاریخی ایران بازارهای آن است. بازار تاریخی چهارباز یا چاروازار از جمله قدیمی‌ترین بازارهای قدیمی ایران است که در آن می‌توانید شوروشوق و هیاهوی زندگی را با چشمان خود مشاهده کنید. این بازار مملو از صنایع‌دستی و سوغاتی‌های ایلات و عشایر بختیاری است و شما با قدم زدن در راسته‌های آن هیچگاه دوست ندارید از آن خارج شوید. این بازار را تحت عنوان چاروازار هم می‌شناسند که بهترین مکان و موقعیت را برای تهیه هدیه و سوغاتی دارد.

حمام شاه عباس

آخرین جاذبه تاریخی اطراف تالاب گندمان بروجن که قصد داریم به شما معرفی کنیم حمام شاه عباس است. این حمام از تاریخی‌ترین بناهای شهر گندمان محسوب می‌شود که متعلق به معماری دوران اسلامی است. بنای حمام دقیقاً در مرکز شهر قرار گرفته و توصیه می‌کنیم که حتماً از آن دیدن کنید. حوض حمام کاشی‌های آبی دارد که در ترکیب با کاشی‌کاری‌های سفید سطح دیوار، شما را به فضای سنتی و قدیمی حمام‌های ایران خواهد برد.

بهترین زمان بازدید از تالاب گندمان

بهترین فصل و زمان برای سفر کردن به تالاب گندمان و دیدن جاذبه‌های بی‌نظیر آن فصل بهار یعنی ماه‌های اردیبهشت ماه و خرداد ماه است. البته شما می‌توانید در اواخر فصل تابستان و انتهای پاییز هم با خیال راحت به این منطقه سفر کرده و از آب و هوای مطبوع و دلچسب آن لذت ببرید.

شرایط اقامت در تالاب گندمان

اگر قصد اقامت در اطراف این تالاب را دارید و دوست دارید که صبح را با صدای آواز پرندگان و هیاهوی مملو از آرامش طبیعت در این منطقه بیدار شوید، توصیه می‌کنیم که حوالی تالاب اقامت کنید. حتی می‌توانید در روستاهای اطراف چادر برپا کرده و سفر دلنشینی را در این منطقه تجربه کنید. ضمن اینکه اقامتگاه‌های مختلفی هم در نزدیکی این آبگیر وجود دارند که استفاده از آن‌ها برای همه امکان‌پذیر است و تقریباً ۲۴ ساعت در اختیار شما قرار خواهند گرفت.
البته اقامت در هتل‌های 2 ستاره تا ۵ ستاره نیز در اطراف این تالاب امکان‌پذیر است. ناگفته نماند که هتل‌ها کمی هزینه بیشتری نسبت به اقامتگاه‌های بوم گردی دارند. اما انتخاب اقامتگاه‌های بوم گردی ضمن هزینه‌های کمتر، به شما کمک می‌کند که در مناطق نزدیک به تالاب اقامت خود را تجربه کنید. برای مثال روستای کتک بالا یکی از روستاهایی است که در اطراف این آبگیر قرار گرفته و مهمان پذیرهای تمیز و خوبی را برای اقامت یک شبه شما با خدمات و قیمتی مناسب تدارک دیده است. در این اقامتگاه‌ها غذاهای سنتی، پرطرفدار و دوست داشتنی هستند و شما به‌راحتی با چند دقیقه رانندگی کردن می‌توانید خود را از این اقامتگاه‌ها به آبگیر زیبای تالاب گندمان برسانید.

نکات مهم در سفر به تالاب گندمان بروجن

در زمان سفر به این تالاب بد نیست که به نکات ریزی هم توجه داشته باشید تا سفری فراموش‌نشدنی را تجربه کنید.
• در گام اول بهتر است که فراموش نکنید تحت هیچ شرایطی نباید به پرندگان غذا داد یا آن‌ها را شکار کرد.
• اگر چادر و کمپ برپا کردید باید تمام تجهیزات لازم را با خود داشته باشید. فاصله شما از تالاب تا شهر ۴ کیلومتر است. پس بهتر است تمام مایحتاج خود را از پیش تهیه کنید.
• فراموش نکنید که این منطقه مملو از حیوانات وحشی و بومی است که نباید به‌هیچ‌عنوان آن‌ها را بترسانید.
• همچنین توصیه می‌کنیم که در فصل گرم تابستان در این منطقه آتش برپا نکنید. چون اگر این آتش گسترش پیدا کند هزاران حیوان مانند روباه، خرگوش، لاک‌پشت و غیره را نابود می‌کند و زیستگاه آن‌ها را خواهید سوزاند.
• و در نهایت در آب این تالاب به‌هیچ‌عنوان شنا و آبتنی نکنید.

کلام آخر

سفر به دل طبیعت می‌تواند مملو از تجربیات و خاطره‌های گوناگون باشد. تالاب گندمان هم در دسته یکی از نقاط هیجان‌انگیز و دیدنی کشور ما قرار دارد که سالانه گردشگران و مسافران زیادی با هدف دیدن زیبایی‌های آن و ثبت این جاذبه‌ها، عازم این تالاب می‌شوند. در آخر ما هم به شما توصیه می‌کنیم که تحت هیچ شرایطی در دل طبیعت ردپایی از خود بر جای نگذارید. طبیعت صرفاً متعلق به ما نیست، اما نگهداری از آن به طور حتم وظیفه اصلی ما محسوب می‌شود.

سؤالات متداول

تالاب گندمان در کدام استان است؟

این تالاب در استان چهارمحال‌وبختیاری قرار گرفته است.

فاصله تالاب گندمان تا اصفهان چقدر است؟

فاصله تالاب گندمان تا اصفهان 126 کیلومتر است که با 1 ساعت و 30 دقیقه رانندگی طی می‌شود.