آشنایی با میدان کهنه اصفهان | سبزه میدان کجاست؟

میدان کهنه اصفهان یا میدان عتیق یا سبزه میدان نصف جهان، یکی از جاهای دیدنی اصفهان بوده و امروز به نام میدان امام علی علیه السلام شناخته می‌شود. روزگار امروزی این میدان مثل روزگار سلجوقی، خوش نیست و رونقش قابل قیاس با رونق میدان نقش جهان نیست. میدان کهنه اصفهانی‌ها، در مرکز این شهر قرار گرفته و چهار فضای اصلی شامل میدان اصلی، جلوخان مسجد جامع اصفهان، مجموعه زیرگذرها و پارکینگ میدان را شامل می‌شود. میدان کهنه اصفهان، مسجد جامع اصفهان را که یکی از آثار ملی ایران است، به بنای هارونیه متصل کرده و از سویی دیگر، ارتباط مدرسه و کاروانسرای کاسه گران و بازار بزرگ اصفهان را فراهم نموده است.
در این گفتار مجله گردشگری سفرمارکت، نگاهی داریم به تاریخ پر فراز و نشیب میدان کهنه از عصر سلجوقیان تا کنون و تلاش‌های ده‌ها میلیارد تومانی که دولت و بخش خصوصی برای بازسازی این مکان دیدنی و گوهر تاریخ اصفهان در یک هزار سال اخیر، انجام شده می‌اندازیم‌. بعد از خواندن این مقاله، احتمالاْ تمایل بیشتری به بازدید از اصفهان و رزرو بلیط هواپیما پیدا خواهید کرد.

داستان میدانی جنجالی: از سلجوقی تا امروز

ساخت میدان عتیق به عصر سلجوقیان باز می‌گردد. هر وقت صحبت از عهد سلجوقی می‌کنیم، به یاد خواجه نظام الملک طوسی، وزیر معروف درباره سلجوقیان می‌افتیم که امیرکبیر عصر سلجوقی بود. در عصر سلجوقیان، میدان کهنه یا میدان عتیق اصفهان، رونق زیادی داشت و محل کسب و کار و خرید و فروش اجناس آن روزگاران محسوب می‌شد.
وقتی میدان نقش جهان، نماد معماری و قلب گردشگری نصف جهان، ساخته شد، فعالان کسب و کار، از میدان عتیق کوچ کردند و به اطراف میدان نقش جهان رفتند. لذا میدان عتیق، آن رونق سابق را پیدا نکرد. البته امروزه به همت مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، بازسازی میدان عتیق در دستور کار قرار گرفته و به عنوان یک اثر تاریخی ارزشمند، مورد بازدید توریست‌های داخلی و بین المللی اصفهان قرار می‌گیرد. امروزه بازاری هم در میدان عتیق در دسترس است.
امامزاده هارون بن علی از نوادگان دوم امام شیعیان، امام حسن علیه السلام در اطراف این جاذبه دیدنی و تاریخی نصف جهان قرار دارد. آنچه بازدید از میدان عتیق اصفهان را مثل میدان نقش جهان، پر اهمیت می‌کند، نورپردازی و معماری منظر شبانه این میدان است که ترکیب فواره‌های خروشان و نورپردازی، فضای دل انگیزی را برای شب گردی در نصف جهان فراهم کرده و لوکیشن خوبی برای عکاسان نیز به شمار می‌رود.

جاذبه‌های دیدنی میدان عتیق اصفهان

میدان عتیق طبق گفته بسیاری از گردشگران و همچنین هموطنان اصفهانی، مکان قشنگی برای گشت و گذر عصرگاهی به خصوص در نیمه نخست سال است. همان طور که مشاهده می‌کنید، میدان عتیق یا میدان کهنه اصفهان، معماری مشابه میدان نقش جهان دارد. مغازه‌های چهار طرف میدان، محل خرید و فروش انواع و اقسام سوغات اصفهان و صنایع دستی این شهر از مس و گلیم و خاتم تا ترمه و منبت است. البته معمولا قیمت اجناسی که در این میدان فروخته می‌شود چون مقصد گردشگری اصلی شهر به شمار می‌رود، درصدی بیشتر از سایر نقاط شهر اصفهان است.



این میدان برای عکس‌برداری توریست‌ها نیز گزینه خوبی است. اگر فشن بلاگر هستید یا توریست بلاگر، میدان کهنه اصفهان را به فهرست لوکیشن‌های هیجان انگیز عکاسی در نصف جهان، اضافه کنید. بهار میدان کهنه اصفهان مثل پاییز این میدان، زیبا و دیدنی است.
میدان عتیق اصفهان جای خوبی برای پیاده روی در شهر اصفهان است. به نسبت میدان نقش جهان، محیط خلوت تری است و رستوران‌ها و کافه‌های خوبی نیز در جوار میدان در دسترس شکم‌گردهای اصفهان‌گرد قرار دارد. در صنایع دستی فروشی‌های میدان عتیق، می‌توانید کارت پستال‌هایی مزین به تصاویر قدیمی میدان عتیق و کسب و کارهایی که در آن فعال بودند یا نقاشی‌های کشیده شده از میدان عتیق را مشاهده و خریداری کنید.



میدان کهنه اصفهان یا میدان عتیق اصفهان یا همان سبزه میدان، با زیرگذر معروفش، مطرح است. بازسازی میدان سلجوقی عتیق اصفهان در دهه هشتاد و نود شمسی مثل عبور ایستگاه‌های مترو اصفهان از زیر میدان نقش جهان، جنجال برانگیز شده بود.
زیر گذر این میدان، تقاطع خیابان‌های عبدالرزاق، نشاط، هاتف و مسجد جامع بود. هسته اصلی شکل گیری اصفهان بر اساس مدارک و مستندات تاریخی، همین میدان است و به همین خاطر بایستی به جایگاه فاخر میدان عتیق به عنوان هسته شکل گیری اصفهان، توجه شایسته مبذول داشت و از نظر‌ها و ذهن‌ها دور نکرد. میدان عتیق یا میدان کهنه یا میدان امام علی فعلی اصفهان، چند فاز بازسازی داشت.
اصفهان حتما یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران است. مرکز حکومتی و پایتختی مطمئن و آباد و پر امکاناتی برای سلسله‌های مختلف مثل آل بویه، دیلمیان، سلاجقه و صفویان بود و در عصر صفوی و قاجار نیز شاهد رونق معماری و ساخت و ساز و خلق آثار هنری ارزشمند در نصف جهان ایرانیان هستیم.

عصر سلاجقه و میدان عتیق

داستان میدان عتیق به عصر سلجوقیان باز می‌گردد که همان طور که در بالا گفتیم، آن روزگار را با وزیر آگاه و تاریخ ساز و ارزش آفرینش به نام خواجه نظام الملک طوسی می‌شناسیم. در عهد سلاجقه بود که اصفهان به عنوان مرکز اصلی حاکمان سلجوقی معرفی شد و مدت‌ها، مهم‌ترین شهر ایران زمین بود.
بناهای گوناگونی در چهار سوی میدان اصلی شکل گرفت که در بین آن‌ها، عناصر حکومتی و دینی و تجاری و سیاسی از اهمیت ژرف و شگرف برخوردار بودند. در اطراف میدان عتیق اصفهان، آثار ارزشمند تاریخی به یادگار مانده است و ما وارثان این آثار هستیم. مثل گنبد نظام الملک، گنبد تاج الملک در مسجد جامع، مناره مسجد علی و قسمت‌هایی از بازار غار را اشاره کرد.
از دیگر آثار به جا مانده از روزگار سلاجقه و میدان عتیق، بخش عمده‌ای از بنای امامزاده اسماعیل و مقبره نظام الملک و ملکشاه سلجوقی واقع در محله دارالبطیخ است. بعد‌ها پس از سقوط فرمانروایان ظالم سلجوقی و هجوم ایلخانان و تیموریان، اکثر محلات و تاسیسات شهری اصفهان رو به ویرانی گذاشت و نابود شد. ولی با این وجود، گرایش برخی از سرداران مغول مثل تیمورلنگ، به دین مبین اسلام و آشنایی آن‌ها با دین و فرهنگ غنی ایران اسلامی بخشی از این خرابی‌ها را جبران نمود. در میان آثاری که از دوره ایلخانی و تیموری در اطراف میدان عتیق برجای مانده باید از امام زاده جعفر واقع در ابتدای ضلع غربی خیابان هاتف، چهلستون‌های متعدد و دو محراب بسیار پرکار و زیبا از زمان سلطان الجایتو در شبستان مسجد عتیق اشاره کرد.
در نوشته‌های سیاحان به نام فرنگی که به ایران و اصفهان سفر کرده‌اند، درباره میدان عتیق، نقل‌های بسیاری دیده می‌شود که بخشی از تاریخ این میدان مهم را روایت می‌کند. مثلا یک فرانسوی به نام ژان شاردن که به ایران سفر کرده بود، نصف‌جهان را دارای ۱۶۲ باب مسجد، ۴۸ مدرسه و ۲۷۳ گرمابه و ۱۲ گورستان معرفی کرد.
این گونه از قراین و مستندات تاریخی می‌توان نتیجه گرفت که مرکز و میدان قدیمی شهر (میدان عتیق) توانایی برآورده کردن نیاز‌های جدید پایتخت وسیع صفویه را نداشته و به فکر میدان جدید بودند. به همین دلیل شاه عباس اول، مرکز عظیم شهری دیگری به همان سبک و سیاق در بخش شمالی تر آن احداث نمود.
از آن پس میدان عتیق به میدان کهنه تغییر نام داد و عملکرد بسیاری از بخش‌های آن کاسته شد. از بناهایی که در این دوران در اطراف میدان عتیق اصفهان شکل گرفتند می‌توان به بازارهای ریسمان، مجلسی، بزرگ، هارون ولایت، مسجد علی، حمام و عصارخانه شیخ، مدرسه کاسه گران، حمام شاه علی و حمام کرسی و ده‌ها اثر زیبا و نفیس دیگر اشاره کرد که هر یک، تاریخی پر فراز و نشیب و دیدنی و شنیدنی داشته و برای عاشقان تاریخ و معماری پس از اسلام در ایران و اصفهان، نکات نعز فراوانی دارند.



فاصله بین میدان معروف نقش جهان اصفهان که حوالی خیابان احمدآباد قرار دارد تا میدان امام علی یا میدان کهنه اصفهان را با پای پیاده می‌توان در عرض ۱۹ دقیقه طی کرد. چون حدود ۲ کیلومتر با هم فاصله دارند. شما برای آنکه از میدان نقش جهان، پیاده به سمت میدان کهنه شهر بروید، باید وارد خیابان احمد آباد شده و سپس به سمت شمال خیابان مشیری بروید. مسجد امام علی در نزدیکی میدان امام علی واقع شده است. از خیابان مشیری نیز به خیابان عبدالرزاق رفته و میدان عتیق را مشاهده خواهید کرد. توجه کنید که هیچ ایستگاه مترو اصفهان در نزدیکی میدان عتیق نیست.
در پژوهشی که در سال ۱۴۰۰ شمسی درباره تاثیر بازسازی میدان عتیق اصفهان در رونق کسب و کار اصفهانی‌ها و ارتقای رضایت شهروندان صورت گرفت، نشان داد که هفت هدف کلیدی مورد بررسی در طرح احیاء میدان امام علی (ع) شامل: افزایش رضایت مندی سکنه و کسبه، افزایش رضایت مندی شهروندان غیرشاغل و ساکن، افزایش میزان حس تعلق مردم به محدوده اجرای طرح، ایجاد رونق و بهبودی در فعالیت‌های گردشگری، افزایش سرزندگی و پیوستگی کانون‌های تاریخی، کاهش تمایل به مهاجرت و افزایش هویت تاریخی و فرهنگی محدوده اجرای طرح در جریان طرح احیاء میدان امام علی(ع) تحقق یافته است.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از میدان کهنه چه قدر است؟

بازدید از میدان کهنه اصفهان هیچ هزینه خاصی برای شما در این شهر نخواهد داشت؛ مگر اینکه خودتان بخواهید به خرید از دست فروش‌های میدان بپردازید. با توجه به وسعت زیاد میدان و فضای دل انگیز آن، به نظر می‌رسد که با در نظر گرفتن بازدیدی ۱ الی ۲ ساعته بتوانید به اندازه کافی از زیبایی‌های میدان کهنه لذت ببرید.

فصل مناسب برای بازدید از میدان کهنه چه زمانی است؟

اگر اندکی با شهر اصفهان و آب و هوای آن آشنا باشید، به خوبی می‌دانید که اصفهان تابستانی چندان چنگی به دل نمی‌زند. اما وقتی به اواخر شهریور و سپس به پائیز و زمستان می‌رسیم، اصفهان رنگ و بوی دیگری به خود می‌گیرد. میدان کهنه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در فصل‌های پائیز و زمستان، بسیار جذاب‌تر از فصول دیگر سال است. البته این سخن بدین معنا نیست که بازدید از میدان کهنه در فصل تابستان خالی از لطف خواهد بود. زیرا در این فصل، رقص فواره‌های داخل میدان بسیار چشم نواز و دیدنی است.

در نزدیکی میدان کهنه از چه جاهای دیدنی دیگری می‌توان بازدید کرد؟

صفه درویش: ۱ کیلومتر
گنبد تاج الملک: ۱ کیلومتر
امامزاده هارونیه: ۱.۶ کیلومتر
آرامگاه خواجه نظام الملک: ۱.۷ کیلومتر
خانه انگورستان ملک: ۲.۷ کیلومتر
خانه معتمدی (ملاباشی): ۲.۸ کیلومتر

چه هتل هایی در نزدیکی میدان کهنه برای اقامت وجود دارد؟

سرای دیبایی: ۱.۱ کیلومتر
هتل ستاره: ۱.۱ کیلومتر
هتل آوین: ۱.۲ کیلومتر
هتل شروین: ۱.۲ کیلومتر
هتل سنتی عتیق: ۱.۵ کیلومتر
هتل سنتی اصفهان: ۳.۱ کیلومتر

چه رستوران ها و غذاخوری هایی نزدیک به میدان کهنه هستند؟

رستوران سنتی عتیق: ۱.۴ کیلومتر
کافه رستوران همدم السلطنه: ۱.۵ کیلومتر
رستوران میخک: ۱.۵ کیلومتر
رستوران نقش جهان: ۱.۸ کیلومتر
رستوران سنتی خان: ۱.۹ کیلومتر
کافه رستوران نمکدان: ۲.۹ کیلومتر


اگر مسافر نصف جهان بودید، حتما بازدید از موزه‌ها و گالری‌های این شهر دیدنی را در برنامه گردشگری شهر خود قرار دهید. به منظور سفری ارزان و آسان به نصف جهان، از خدمات رزرواسیون تور و بلیط قطار و هواپیما سفرمارکت استفاده کرده و برای دریافت تخفیف‌های هیجان انگیز، اپلیکیشن سفرمارکت را از طریق سایت safarmarket.com دانلود کرده و روی گوشی هوشمند خوب نصب کنید تا هم امکان رزرو سریع بلیط قطار و هواپیما و تور را داشته باشید هم با مجله گردشگری سفرمارکت، در جریان بهترین مقصدهای شکم گردی و دیدنی اصفهان قرار بگیرید. اگر شما مخاطب گرامی، تجربه سفر به اصفهان و بازدید از این میدان دیدنی را دارید، نظرات و دیدگاه‌های ارزشمند خود را از طریق بخش کامنت در انتهای گفتار به اشتراک بگذارید.