آتشکده یزد | آتش بهرام

درباره آتشکده یزد

آتشکده یزد یکی از نمادهای شهر یزد و بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی این شهر کهن و نمونه ای از همزیستی ادیان گوناگون در کنار هم است. آتشکده یزد هم از نظر بار تاریخی و فرهنگی و هم از دید معماری، الهام بخش و زیبا است و این آن را به عنوان یکی از مهمترین جاهای دیدنی یزد مشهور کرده است. آتشکده یزد که به نام آتش بهرام هم شناخته می‌شود از نیایشگاه‌های مشهور زرتشتیان در ایران به شمار می‌رود. نه تنها زرتشتیان بلکه سالانه هزاران گردشگر با بلیط هواپیما یزد به این شهر سفر می‌کنند تا از این دیدنی ها بازدید کنند. در این نوشته با پیشینه تاریخی و جایگاه فرهنگی آن بیشتر آشنا می‌شویم:

تاریخچه آتشکده یزد

آتشکده یزد از نظر تاریخی از دو بخش تشکیل شده است. یکی ساختمان آن و دیگری آتشی که در آن نگهداری می‌شود. ساختمان آتشکده یزد با پشتیبانی مالی پارسیان (زرتشتیان ساکن هند) و در دوران رضاشاه ساخته شد. در کنار این ساختمان آتشکده یک آب انبار برای تامین آب مجموعه هم وجود دارد. تالار کناری مجموعه که تالار ورجاوند نام دارد توسط یک خانواده دهشمند معاصر زرتشتی به نام خانواده «ورجاوند» ساخته شده و اکنون به عنوان نمایشگاه کاربرد دارد.
اما آتش بهرام یا آتشی که در این آتشکده نگهداری می‌شود، پیشینه‌ای نزدیک به ۱۵۰۰ سال دارد و آتش اصلی یکی از آتشکده مهم دوران ساسانی یعنی آذرفرنبغ فارس است. این آتش پس از یورش اعراب، مدت‌ها به صورت پنهانی در غار اشکفت یزدان در نزدیکی عقدا و سپس روستاهای زرتشتی نشین مانند شریف آباد اردکان جا به جا می‌شده است تا اینکه در دوران پهلوی، امکان استقرار آن در آتشکده یزد پدید می‌آید.

جایگاه آتش و آتشکده در فرهنگ زرتشتیان

بر پایه باور زرتشتیان، آتش نمادی از «اشا» یا «اردیبهشت» به عنوان یکی از فرشتگان یا یکی از ویژگی‌های خداوند (اهورامزدا) است. «اشا» نماینده نظم و هنجار در جامعه و جهان است و نماد مادی آن، آتش است.
اما ریشه وجود آتشکده‌ها، به پیش از پیدایش دین زرتشتی بازمی‌گردد. آتش نقش مهمی در شهرنشینی و تمدن داشته و از دوران کوچگردی تا زمان انقلاب کشاورزی، به انسان‌ها برای صنعت، پزشکی و تامین روشنایی کمک بسیاری می‌کرده است. آتشکده محلی بوده است که اهالی یک شهر یا روستا، یک آتش را در آنجا روشن نگه می‌داشته‌اند تا هر زمان به آن نیاز داشتند، به آن دسترسی داشته باشند. پس از پیدایش دین زرتشتی در ایران، آتشکده‌ها، جایگاهی مذهبی پیدا کردند و محل گردهمایی دینی پیروان این دین شدند.

آتش بهرام یا ورهرام چیست؟

آتش بهرام یا ورهرام، به آتش بزرگ و اصلی می‌گویند که در ایران باستان، در آتشکده اصلی شهر نگهداری می‌شده است. آتشکده‌ای که این آتش را در خود نگهداری می‌کرده است، به عنوان آتشکده اصلی و مرکزی شهر شناخته می‌شده است. پس از اسلام بسیاری از آتشکده‌های بهرام، با تغییراتی در بنا و معماری، تبدیل به مساجد جامع شهرها شدند.

بخش های مختلف آتشکده یزد

بخش مرکزی آتشکده یزد، محفظه و اتاقک نگهداری مجمر (آتشدان) است. این اتاقک با دیواره‌ای شیشه‌ای احاطه شده است و تنها موبدان (روحانیان زرتشتی) اجازه ورود به آن را دارند. موبد یا آتشبان (نگهبان آتش) هیزم مخصوص را به آتش می‌رساند و از آن مراقبت می‌کند.
محوطه و حیات آتشکده دو بخش دارد. یک بخش که دارای حوضی آبی رنگ در میان و رو به روی ساختمان آتشکده است، همان مجموعه ای است که گردشگران از آن بازدید می‌کنند و در همه عکس‌ها نیز دیده می‌شود. اما در پشت آتشکده، محوطه‌ و ورودی ویژه زرتشتیان وجود دارد که برای برگزاری مراسم دینی از آن استفاده می‌کنند.
در چند سال اخیر، یک نمایشگاه در کنار و درون محوطه آتشکده راه اندازی شده است که درباره مفاهیم و آموزه‌های دین زرتشتی، تاریخ زرتشتیان از گذشته تا امروز و آیین‌ها و مراسم زرتشتیان در آن توضیح داده شده است. بخشی نیز برای فروش اقلام فرهنگی و صنایع دستی نیز در این نمایشگاه وجود دارد.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید

برای بازدید از آتشکده یزد نیاز به پرداخت ورودیه است. زمان لازم برای بازدید از محوطه آتشکده و محفظه نگهداری آتش بهرام و نمایشگاه پیرامونی آتشکده، نزدیک ۱ ساعت زمان لازم است. در زمان اوج بازدید در نوروز و تابستان، به خاطر صف طولانی که ایجاد می‌شود، ممکن است زمان انتظار کمی افزایش بیابد.

چگونه به آتشکده یزد برویم

در اصلی آتشکده یزد که ویژه بازدید گردشگران است، در خیابان کاشانی قرار دارد که یک خیابان اصلی و معروف در یزد است. پس هم می‌توانید از اتوبوس‌های شهر یزد استفاده کنید که از این خیابان می‌گذرند و هم از تاکسی های شهری. برای اطلاعات بیشتر درباره حمل و نقل عمومی یزد، می‌توانید راهنمای سفر به یزد را مطالعه کنید.

جاهای دیدنی نزدیک به آتشکده یزد

میدان مارکار: ۵۰۰ متر
موزه مردمشناسی زرتشتیان یزد (مارکار): ۶۰۰ متر
مجلس دراویش گنابادی: ۱ کیلومتر

هتل های نزدیک به آتشکده یزد

اقامتگاه بومگردی سه نیک
هتل باغ مرشد
هتل داد