باغ موزه نگارستان

تهران در نظر بیشتر ما شهری است پر از برج ها، آسمان خراش ها، ترافیک های سنگین و هوایی آلوده اما در دل همین شلوغی و زندگی پر هیاهو باغ ها و موزه های وجود دارد که نه تنها سرسبزی آن باعث تازگی و نشاط روح می شود بلکه سبک معماری آن ها حال و هوای تهران قدیم را یادآور خواهد شد. یکی از بهترین نمونه آثاری که یادآور تهران قدیم خواهد شد باغ موزه نگارستان تهران است. باغ موزه که شاید نسبت به سایر جاذبه های تهران کمتر شناخته شده اما قطعاً بازدید از آن ارزش خرید بلیط هواپیما و سفر به تهران را دارد.

چرا بازدید از باغ موزه نگارستان تهران پیشنهاد می شود؟

معماری بنا و طراحی فضای سبز نمونه ای از سبک معماری های تهران قدیم است.
نقاشی معروف روغن صف سلام فتحعلی شاه قاجار و درباریان در این موزه است.
در دانشسرای عالی که نام قدیم باغ نگارستان است افراد بزرگ و مطرحی همچون ملک الشعرای بهار، بدیع الزمان فروزانفر، سعید نفیسی و غیره تحصیل کرده اند.

تاریخچه باغ موزه نگارستان تهران

ماجرای باغ موزه نگارستان از آنجا آغاز می شود که فتحعلی شاه قاجار دستور می دهد عمارت ییلاقی برای او در خارج از تهران بسازند. این دستور حدود دویست سال قبل صادر شد و در نهایت عمارت ییلاقی و حکومتی با چند حوض و ۳ عمارت در فضایی بسیار وسیع تر است فضای نگارستان کنونی ساخته شد. عمارت ها نگارستان، دلگشا و قلمدان نام داشتند و چون در هر یک از تالار های این مجموعه نقاشی های باشکوه مختلفی از اساتید نقاشی مانند استاد میرزاجانی، میرزا بابا نقاش باشی و غیره وجود داشت نام این مجموعه را باغ موزه نگارستان گذاشته بودند. عمارت نگارستان اصلی‌ ترین و مهم ترین عمارت نگارستان بود که از آن به عنوان دیوان خانه نیز یاد می‌شد یکی از معروف ترین تالارهای عمارت نگارستان تالار سلام بود که مخصوص سلام و ادای احترام مهمانان به شاه ایجاد شده بود.
عمارت دلگشا در مرکز باغ به شکل هشت ضلعی ساخته شده بود که با آن حوض خانه می گفتند. عمارت دلگشا در سال ۱۳۰۹ موزه هنرهای ملی ایران تبدیل شد و امروزه جدا از باغ موزه نگارستان در ساختمان وزارت ارشاد قرار دارد. تالار قلمدان بخشی از مجموعه نگارستان است که کلا نابود شده و چیزی از آن باغی نمانده است اما از تعاریف این گونه بر می آید که این تالار در بخش شمالی باغ بوده و دیوارهای آن پر از نقاشی های زیبا و حیرت انگیز بوده است . عمارت ها و باغ با توجه به این که در دوره قاجار ساخته شد سبک معماری این دوره را به خوبی نشان می داد اما با گذشت زمان و در طی سال ها عمارت ها از بین رفته و فضای باغ به ۱۱ هزار و ۴۶۹ متر مربع محدود شد تا اینکه در دوران پهلوی اول ساختمان کنونی نگارستان با ۶۴ اتاق و ۴ سالن ساخته شد.

قاجار و پهلوی در باغ نگارستان

باغ نگارستان گرچه در دوران فتحعلی شاه قاجار ساخته شد اما در طول تاریخ شاهد حوادث و اتفاقات فراوانی بود. یکی از این اتفاقات تاجگذاری محمد شاه قاجار و نشستن و بر روی تخت طاووس بود مهمترین اتفاقی که باغ نگارستان پس از تاجگذاری محمد شاه قاجار شاهد آن بود و حادثه تلخ قتل میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی صدر اعظم وقت بود که به دلیل مخالفت با سیاست حکومتی موافق با انگلیس محبوبیت خود نزد شاه را از دست داد و در یکی از حوض خانه های باغ نگارستان به دستور شاه به قتل رسید. در دوران ناصرالدین شاه قاجار نگارستان کاربری سیاسی خود را از دست داد و با توجه به تغییراتی که در مرز بندی شهر تهران انجام شد نگارستان نیز وارد حوزه شهری تهران شد. در دوره مظفرالدین شاه اولین مدرسه کشاورزی و صنایع هنرهای زیبا تحت سرپرستی کمال الملک در باغ نگارستان افتتاح شد.
در همین دوران دستور ساخت عمارتی در باغ صادر شد که یکی از معماران روس مطابق با معماری ایرانی آن را ساخت. پس از قاجار و با روی کار آمدن رضا شاه پهلوی باغ نگارستان توسط میرزا یحیی قراگوزلو به محلی برای تحصیل علم تبدیل و نام آن به دارالمعلمین تغییر کرد. در سال ۱۳۱۵ در بخش شمال شرقی باغ عمارت بزرگی به عنوان کتابخانه تاسیس و دارالمعلمین با نام دانشسرای عالی فعالیت خود را ادامه داد. جالب است بدانید در این دوران پروین اعتصامی به عنوان معاون کتابخانه در کتابخانه دانشسرای عالی مشغول به کار بود. سردیس برنز فردوسی نیست در همین سال ها توسط مجسمه سازی فرانسوی ساخته و در دانش سرای باغ نصب شد. در دوران محمدرضا شاه پهلوی دانشکده های مجموعه نگارستان به تدریج به دانشگاه تهران منتقل می شدند و از سال ۱۳۳۵ موسسه های مختلفی مانند موسسه دهخدا، موسسه زبان های خارجی، موسسه جغرافیا، کلاس های عمومی دانشکده ادبیات و موسسه تحقیقات علوم اجتماعی فعالیت خود در مجموعه نگارستان را ادامه دادند. پس از پایان حکومت پهلوی ها و روی کار آمدن جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته شد تا باغ نگارستان تخریب شده و به جای آن پارکینگ و تعمیرگاه ایجاد شود که خوشبختانه آگاهی و اعتراض استادان و دانشجویانی که در این باغ تحصیل کرده بودند مانع تخریب مجموعه شد.
پس از پشت سر گذاشتن دهه پرفراز و نشیب شصت خورشیدی باغ نگارستان تحت مرمت و بازسازی قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۹۲ درب های باغ موزه نگارستان تحت نظارت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران به روی عموم مردم باز شد.

عمارت مرکزی باغ موزه نگارستان تهران

عمارت مرکزی باغ موزه نگارستان در دوران پهلوی ساخته شده و امروزه به عنوان موزه مکتب کمال الملک مورد استفاده است. موزه مکتب کمال الملک آثار مختلفی از نقاشان دوره های مختلف را به نمایش گذاشته است. در بخشی از این موزه نقاشی های استاد کمال الملک و شاگردان دو نسل پس از او قرار دارند. در این بخش به خوبی می توان تاثیر کمال الملک را در آثار نقاشان به ویژه آن ها که تلاش کردند تا مکتب و سبک نقاشی وی را حفظ کنند دید.
یکی از معروف ترین نقاشی هایی که در عمارت مرکزی یا موزه کمال الملک باغ نگارستان قرار دارد نقاشی صف سلام فتحعلی شاه است. گفته می شود این نقاشی به دستور کیکاووس میرزا سی و دومین پسر فتحعلی شاه در قم کشیده شده است. علاوه بر اینها آثار وقفی مانند فرش های نفیس و آثار نقره قلمزنی نقاشی‌ها و مینیاتورهای اهدایی مختلف را می توان در عمارت مرکزی باغ موزه نگارستان دید. همچنین در بخش عمارت مرکزی این باغ موزه تالار گنجینه مفاخر دانشگاه تهران افتتاح شده که در آن که در آن آثار مختلفی از مفاخر کشور مانند عکاسی های دکتر محمود روح الامینی و برخی از وسیله های دکتر محسن مقدم و غیره را می توان دید. به جز تالار گنجینه مفاخر در بخشی از عمارت مرکزی اتاق کاشی قرار گرفته که در آن مجموعه ای از کاشی کاری های مختلف متعلق به قرن های سیزدهم و چهاردهم قمری در ایران به نمایش درآمده است.

تالار منیر فرمانفرمائیان

منیر شاهرودی فرمانفرمانیان از نقاشان و کلکسیونرهای کشور است که در این بخش از باغ موزه نگارستان آثاری از وی نشان داده شده است. تعداد آثار به نمایش در آمده در تالار منیر فرمانفرمائیان حدود ۵۱ مورد اثر است که شامل آثار مختلفی از آینه کاری و نقاشی های پشت شیشه و غیره هستند.
تالار نشست
همانطور که گفتیم باغ موزه نگارستان روزگاری به عنوان دانشسرای عالی فعالیت می کرد. در بخشی از این مجموعه تالاری به عنوان تالار نشست قرار دارد که در آن اساتید و بزرگان فرهنگ و ادب کشور جلسات و نشست های فرهنگی برگزار می کردند.

سردیس فردوسی

دانشجویان ایرانی همواره در جهت حفظ و نمایش آثار ادبی و فرهنگی کشور تلاش کردند که نمونه بارز آن ممانعت از تخریب مجموعه باغ نگارستان بوده است. یکی دیگر از نمونه تلاش های دانشجویان ایرانی در راستای فرهنگ و ادب کشور نیز در مجموعه باغ نگارستان قرار دارد. محوطه ای که در آن سردیس حکیم ابوالقاسم فردوسی قرار گرفته نتیجه تلاش‌های ۴۱۰ تن از دانشجویان ایرانی مقیم اروپا و فرانسه است که با کمک های مالی خود سفارش ساخت سردیس فردوسی را به مجسمه ساز مطرح فرانسوی به نام لرنزی دادند. البته مبلغی که دانشجویان جمع‌آوری کردند که کمی کمتر از آن چیزی بود که برای ساخت مجسمه نیاز بود اما با این حال این مجسمه ساز فرانسوی پس از آگاهی از نیت دانشجویان سفارش ساخت مجسمه را قبول کرد. بد نیست بدانید که در کتاب شاهنامه آخرش خوش است محمد ابراهیم باستانی پاریزی نام این ۴۱۰ دانشجوی ایرانی را آورده است.

حافظیه در دل تهران

فضای باغ موزه نگارستان به قدری زیبا و چشم نواز است که حرف بازدید کننده ای را سر شوق می آورد تا دقایقی را در گوشه‌ای از باغ با خود خلوت کند و چه جایی بهتر از حافظیه. حافظیه در بخشی از باغ موزه نگارستان به یاد حافظیه شیراز بنا شده و بازدیدکنندگان به نیت شیراز زیر سقف حافظیه جمع شده بودند دقایقی را به شعر و شعرخوانی سپری می کنند.

فعالیت های فرهنگی آموزشی باغ موزه نگارستان

باغ موزه نگارستان تهران تنها یک با موزه ساده نیست و این مجموعه دوره ها و کارگاه های آموزشی مختلفی را برگزار می‌کند که هرکدام رنج سنی مختلفی را شامل می‌شود به طور مثال برای کودکان کارگاه های نقاشی و قصه گویی برای بزرگسالان نشست هایی با موضوعات فرهنگی پژوهشی برگزار می‌شود.

امکانات موجود در باغ موزه نگارستان

همان طور که گفتیم مجموعه نگارستان نه تنها باغ بلکه موزه ای تماشایی است و طبعا به خاطر این موزه و فضای سبز بازدیدکنندگان زیادی را هم به خود جذب خواهد کرد به همین دلیل امکانات مختلفی در کوچه کنار باغ فراهم شده تا بازدیدکنندگان هنگام بازدید از این مجموعه آسایش و رفاه داشته باشند. برخی از امکانات موجود در باغ موزه نگارستان عبارتند از کافه، رستوران، سالن برگزاری نمایشگاه، نیمکت، نگارخانه و غیره.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از باغ موزه نگارستان چقدر است؟

باغ موزه نگارستان مجموعه نسبتا وسیعی است که علاوه بر فضای سبز موزه های تماشایی هم دارد. برای استفاده از مجموعه باغ موزه نگارستان باید حتماً ورودی تهیه کنید داشته باشید باید هزینه ورودی آنها را نیز پرداخت کنید. به طور کلی اگر قصد بازدید از موزه ها و فضای باغ موزه نگارستان را داشته باشید بهتر است بین ۱ تا ۳ ساعت از روز خود را خالی بگذارید

فصل مناسب سفر برای بازدید از باغ موزه نگارستان چه زمانی است؟

زیباترین و تماشایی ترین فصل برای بازدید از باغ موزه نگارستان تهران فصل بهار است که هوا خنکی مدفوعی دارد و گهگاهی نم نم باران روح و جان تازه ای به فضای سرسبز باغ می بخشد و فضای باغ را در ایده آل ترین حالت ممکن برای عکاسی قرار می دهد.

چگونه به باغ موزه نگارستان تهران برویم؟

باغ موزه نگارستان در میدان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمدار رفیع قرار دارد و بازدیدکنندگان می توانند با استفاده از وسیله های حمل و نقل عمومی مانند مترو تاکسی و اتوبوس از مناطق مختلف تهران خود را به خیابان دانشسرا و این باغ موزه برسانند.

در نزدیکی باغ موزه نگارستان تهران از چه جاهای دیدنی دیگری می توان بازدید کرد؟

با این که شهر تهران شهر بزرگی است و معمولا اماکن مختلف آن از هم دور هستند، در نزدیکی باف موزه نگارستان جاهای دیدنی متفاوتی از جمله عمارت مسعودیه، موزه ایران باستان و... وجود دارند. شما می‌توانید پس از بازدید از باغ موزه نگارستان سری به این جاهای دیدنی بزنید.
خانه پروین اعتصامی: ۱.۵ کیلومتر
خزانه جواهرات ملی: ۲.۳ کیلومتر
عمارت مسعودیه: ۲.۳ کیلومتر
آتشکده آدریان: ۳.۶ کیلومتر
موزه ایران باستان: ۳ کیلومتر
چهارسوق بزرگ: ۴.۴ کیلومتر

چه هتل هایی در نزدیکی باغ موزه نگارستان برای اقامت وجود دارد؟

هتل بهار: ۱.۳ کیلومتر
هتل فیروزه: ۱.۶ کیلومتر
هتل آرمان: ۲ کیلومتر
هتل اسکان: ۲.۲ کیلومتر
هتل رز: ۲.۲ کیلومتر
هتل شهریار: ۲.۵ کیلومتر