موزه عبرت تهران کجاست؟ | راهنمای بازدید از زندان ساواک

موزه عبرت تهران، زندان ساواک و ترسناک‌ترین شکنجه‌گاه ایران در دوران پهلوی بوده است. بازدید از این موزه ممکن است برای شما ناراحت کننده باشد. اما نگران نباشید؛ زیرا در اطراف موزه عبرت جاهای دیدنی مفرحی وجود دارد که با مراجعه به آن‌ها می‌توانید مشاهدات تلخ خود در موزه عبرت را از یاد ببرید. برای مثال می‌توانید به یکی از پارک های تهران در اطراف میدان امام خمینی سر بزنید یا به باغ ملی که در نزدیکی این موزه واقع است بروید.

برای اطلاع از موقعیت مکانی و تاریخچه موزه عبرت، نحوه دسترسی به این مکان و آشنایی با امکانات و بخش‌های مختلف آن، ادامه این مطلب را دنبال کنید.

چرا بازدید از موزه عبرت پیشنهاد می شود؟

• موزه عبرت یکی از متفاوت ترین، مخوف ترین و وحشتناک ترین موزه های شهر دیدنی تهران است.
• مکان این موزه یکی از ترسناک ترین شکنجه گاه های کشورمان است.
• اتفاقات و رخدادهای تلخ گذشته این مکان به شکلی واقعی در این موزه صحنه آرایی شده است.
• موقعیت مکانی مناسب این موزه امکان بازدید از سایر جاذبه های دیدنی تهران را میسر می سازد.

معرفی و تاریخچه موزه عبرت

زندان عبرت تهران یک ساختمان چهار طبقه است که در تقاطع خیابان ۳۰ تیر واقع است و حدود ۲۵۰۰ متر مربع مساحت دارد. در حال حاضر دو طبقه از طبقات این زندان به موزه‌ای به نام موزه عبرت اختصاص دارد که در آن اشیا، اسناد و مدارک متعلق به ساواک و زندانیان سیاسی دوران پهلوی نگهداری می‌شود. در موزه عبرت تهران صحنه‌های بسیاری از شکنجه‌های ساواک شبیه‌سازی شده است؛ بنابراین بازدید از این موزه به روحیه بالایی نیاز دارد و مناسب کودکان نیست.

معماری زندان عبرت تهران

زندان قدیمی تهران که امروز از آن به عنوان موزه عبرت یاد می‌شود، در سال ۱۳۱۱ به فرمان رضا شاه پهلوی ساخته شد. رضا شاه قصد احداث زندانی را داشت که به هیچ وجه فرار از آن ممکن نباشد و بدین منظور، از مهندسان آلمانی برای طراحی این زندان کمک گرفت. معماری زندان عبرت تهران، مدور، تو در تو و غیرقابل‌نفوذ است؛ به همین دلیل هرگز کسی نتوانست از این زندان فرار کند. ساختمان زندان عبرت تهران ضدزلزله است و طوری طراحی شده است که صدا از آن خارج نمی‌شود و در عوض در فضای داخل زندان انعکاس می‌یابد. موزه عبرت تهران علاوه‌بر معماری پیچیده، سیستم تهویه زجرآوری دارد؛ به‌طوری که هوای سلول‌ها و بندهای این زندان در فصل زمستان بسیار سرد و در تابستان بسیار گرم است.

تاریخچه زندان عبرت تهران

زندان عبرت تهران حدود ۹۰ سال پیش احداث شد و نخست به عنوان توقیفگاه مورد استفاده قرار گرفت. سپس در سال ۱۳۱۷ به عنوان زندان موقت شهربانی و زندان اختصاصی زنان به کار گرفته شد. با روی کار آمدن ساواک در دوران پهلوی دوم، ساختمان زندان عبرت به شکنجه‌گاه زندانیان سیاسی مبدل گشت. بسیاری از مبارزان انقلابی سرشناس نظیر میر محمد صادقی، بجنوردی، کیوان و محمدی، در این زندان حبس بودند.

پس از انقلاب ۵۷ و آزادی زندانیان سیاسی، زندان عبرت تهران برای مدتی متروکه ماند، اما در اواخر دهه ۷۰ به منظور زنده نگه داشتن یاد و خاطر زندانیان و شهدای انقلاب، به موزه تبدیل شد. موزه عبرت تهران در سال ۱۳۸۲ افتتاح شد و از آن زمان تا به امروز به عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران در معرض بازدید عموم قرار دارد.

موزه عبرت کجاست؟ | اطلاعات موزه ساواک

موزه عبرت در منطقه ۱۲ تهران و در ضلع شمالی میدان امام خمینی قرار دارد. این موزه در خیابان فردوسی واقع است و فاصله کمی تا اماکنی مثل موزه پست، وزارت امور خارجه، کاخ شهربانی، کوشک فخرالدوله و باغ ملی تهران دارد. بسیاری از دیگر موزه های تهران مانند موزه بانک سپه، موزه گمرک، موزه ملی ایران، موزه ایران باستان، موزه فناوری، موزه هنرهای اسلامی و کتابخانه و موزه ملی ملک نیز در خیابان فردوسی و در نزدیکی موزه عبرت تهران قرار دارند.

• آدرس موزه عبرت تهران: تهران میدان امام خمینی (ره)، خیابان فردوسی، خیابان کوشک مصری، خیابان شهید یارجانی
• شماره تلفن موزه عبرت: 02166722096
• ساعات مراجعه به موزه عبرت: هر روز صبح از ساعت ۹ تا ۱۲ و بعد از ظهر ۱۳ تا ۱۶
• قیمت بلیط موزه عبرت: ۳۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان
• وب‌سایت موزه عبرت: www.news.ebratmuseum.ir
• اینستاگرام موزه عبرت: @ebratmuseumir
• مدت زمان بازید لازم برای بازدید از موزه عبرت: حداقل ۲ ساعت

دسترسی به موزه ساواک

برای دسترسی به موزه ساواک می‌توانید از خودرو شخصی استفاده کنید. اگر برای بازدید از موزه عبرت ایران و سایر جاهای دیدنی تهران روز جمعه را انتخاب کردید نگران ترافیک نباشید؛ زیرا با استفاده از وسایل نقلیه عمومی هم می‌توانید به این مکان‌ها دسترسی پیدا کنید.

• دسترسی به موزه ساواک با مترو: نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به موزه عبرت ایستگاه امام خمینی‌ست. کافی‌ست سوار خط ۱ یا ۲ مترو تهران شوید و در ایستگاه امام خمینی از قطار پیاده شوید. پس از کمی پیاده‌روی به موزه عبرت خواهید رسید.
• دسترسی به موزه عبرت با خودرو شخصی: برای دسترسی به موزه عبرت با استفاده از خودرو شخصی باید به خیابان یارجانی در میدان امام خمینی بروید؛ البته به علت تراکم ترافیک در این نقطه از شهر بهتر است از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.
• دسترسی به موزه عبرت با اتوبوس: نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به موزه تهران، ایستگاه امام خمینی است که در ابتدای خیابان لاله‌زار قرار دارد. فاصله بین لاله‌زار تا خیابان فردوسی و موزه عبرت را نیز می‌توانید پیاده یا با تاکسی طی کنید.

بخش های مختلف موزه عبرت ایران

موزه عبرت تهران به گونه‌ای طراحی شده است که شما را مرحله به مرحله با نحوه ورود و مستقر شدن زندانیان در زندان آشنا می‌سازد. از اتاق افسر نگهبان گرفته تا اتاق رئیس زندان، کلیه بخش‌های موزه به همان شکلی که در گذشته بوده، طراحی و دکور شده‌اند. بازدیدکنندگان از این موزه به ترتیب می‌توانند بخش‌های زیر را مشاهده کنند.

ورودی موزه عبرت

درب ورودی زندان عبرت داره یک لبه فلزی اضافی است؛ به طوری که اگر هنگام عبور از آن پای خود را بلند نکنید با لبه درب برخورد می‌کنید و به زمین می‌افتید. بعد از عبور از درب ورودی موزه عبرت، وارد راهرو باریک، کوتاه و روبازی خواهید شد که دیوارهای آجری آن با پلاک پوشانده شده است. این پلاک‌ها در بردارنده مشخصاتی از قبیل نام، تاریخ تولد و شغل زندانیان موزه عبرت هستند.

پارکینگ موزه عبرت

بعد از عبور از اولین راهرو موزه عبرت، وارد پارکینگ آن خواهید شد. در پارکینگ زندان عبرت می‌توانید خودروهای سران ساواک را ببینید. برای مثال؛ ماشین لیموزین متعلق به ارتشبد حسین فردوست و ارتشبد نعمت الله نصیری در این بخش نگهداری می‌شود.

اتاق افسر نگهبان

بعد از ورود به بخش اصلی ساختمان موزه عبرت ایران اولین جایی که با آن مواجه خواهید شد اتاق افسر نگهبان است. این بخش محل ثبت مشخصات زندانیان و توقیف وسایلی که به همراه داشتند بوده است. در حال حاضر در اتاق افسر نگهبان میز و صندلی‌های اداری قدیمی و اشیائی مثل تلفن و تعدادی سند و پرونده نگهداری می‌شود.

بخش نگهداری لباس‌های زندانیان

در بخش امانات یا بخش نگهداری البسه، تعداد زیادی کمد فلزی وجود دارد که روی آن‌ها شماره نصب شده است. زندانیان در گذشته لباس‌های خود را داخل این کمدها قرار می‌دادند. در این بخش پنجره کوچکی رو به بخش مرکزی زندان عبرت یعنی بخش دور دایره وجود دارد که در ادامه آن را معرفی می‌کنیم.

عکاس خانه موزه عبرت

یکی از اتاق‌های موزه عبرت تهران به عکاس‌خانه اختصاص دارد. از این محل در گذشته برای تهیه عکس مناسب برای تشکیل پرونده از زندانیان استفاده می‌شد. در عکاس‌خانه موزه عبرت می‌توانید عکس‌ها و مشخصات برخی زندانیان، مجسمه‌های نمادینی از عکاسان و زندانیان و همین طور وسایل مربوط به عکاسی از قبیل دوربین و ابزارهای مخصوص نورپردازی را ببینید.

سلول های عمومی و انفرادی

نفوذناپذیرترین بخش‌های موزه عبرت تهران بندها و سلول‌های این موزه هستند. درهای ورودی سلول‌ها کوتاه‌تراز حد مجاز هستند به همین دلیل باید هنگام ورود مقداری خم شوید. موزه عبرت تهران داری ۸۶ سلول انفرادی و دو بند عمومی با ۱۸ سلول است که به شکل پی درپی ساخته شده‌اند. سلول‌ها همان طور که انتظار می‌رود کوچک‌ هستند؛ به طوری که بزرگ‌ترین سلول موزه عبرت تنها ۳۰ متر مربع مساحت دارد. ظرفیت کلی زندان عبرت تهران ۲۰۰ نفر بوده است؛ اما طبق اظهارات آزادشدگان، در دوران انقلاب بالغ بر ۸۰۰ زندانی سیاسی در این زندان به سر می‌بردند. 

شکنجه گاه های موزه عبرت

در طبقه دوم زندان عبرت شکنجه‌گاه‌های متعددی وجود دارد که هریک در گذشته به نوعی شکنجه اختصاص داشتند. در حال حاضر در شکنجه‌گاه‌های موزه عبرت با استفاده از ماکت و مجسمه صحنه‌هایی از انواع شکنجه‌های ساواک شبیه‌سازی شده است. اتاق‌های شکنجه‌ای که در این زندان می‌توانید ببینید موارد زیر را شامل می‌شود.

• اتاق فوتبال: اولین شکنجه‌گاهی که در موزه عبرت تهران می‌توانید ببینید اتاق فوتبال است. در این اتاق دست‌های زندانی را از پشت می‌بستند و او را کف زمین می‌خواباندند، سپس عده‌ای از شکنجه‌گران با لگد به او ضربه می‌زدند و مانند توپ فوتبال شخص را به هم پاس می‌دادند. گفته می‌شود شکنجه‌گران ساواک برای دردناک کردن این شکنجه، روی کفش‌های خود اشیا فلزی نوک‌تیز تعبیه می‌کردند.
• اتاق آپولو: در اتاق آپولو یک دستگاه شکنجه‌ی شوک الکتریکی به نام آپولو قرار دارد که به خاطر شباهتش به سفینه فضایی آپولو به این نام معروف شده است. در این بخش دکتر حسینی یکی از شکنجه‌گران معروف ساواک کلاه‌خود آهنی بزرگ آپولو را روی سر زندانی قرار می‌داد و با کابل به کف پای او ضربه می‌زد. زندانی بیش از درد، از انعکاس صدای فریاد خود در کلاه‌خود روی سرش رنج می‌برد و گمان می‌کرد کابل مستقیم به سرش برخورد می‌کند.
• تخت شلاق: تخت شلاق یک تخت فلزی‌ فنری است در اتاق آپولو قرار دارد. که زندانی را با طناب به آن می‌بستند و با شلاق به کمر، پا و قسمت‌های دیگر بدنش ضربه می‌زدند. گاهی اوقات هم تخت را داغ می‌کردند و به این طریق و بدن زندانی را می‌سوزاندند.


• اتاق تمشیت: اتاق تمشیت یا زیر ۸ محلی بود که در آن با استفاده از یک دستگاه شوک الکتریکی، به زندانیان شوک الکتریکی وصل می‌کردند. این اتاق در کنار بند ۲ موزه عبرت قرار داشت و دیگر زندانیان هنگام شکنجه یک فرد، صدای فریادهای او را می‌شنیدند.

• قفس داغ: در موزه عبرت تهران قفسی آهنی با ابعاد ۸۰ در ۵۰ سانتی‌متر وجود دارد که در گذشته شکنجه‌گری به نام هوشنگ منوچهری زندانی را داخل آن قرار می‌داد و زیر قفس یک اجاق روشن می‌کرد. به این ترتیب قفس داغ می‌شد و بدن زندانی در اثر برخورد با میله‌های آن می‌سوخت.
• دور دایره: در مرکز زندان عبرت حیاطی استوانه‌ای وجود دارد که دور تا دور آن با نرده‌های بلندی پوشانده شده است. معمولاً بعد از شکنجه، زندانیان روی این نرده به شکل صلیبی آویزان می‌کردند.
• حوض آب: در مرکز حیاط استوانه‌ای شکل زندان عبرت، حوض آبی وجود دارد که سر زندانیان را در آن فرو می‌کردند و تا مرز خفگی، زیر آب نگه می‌داشتند. آب حوض زندان قصر در زمستان بسیار سرد می‌شد و همین موضوع، رنج زندانیان را دو چندان می‌کرد.

اتاق پانسمان

یکی از بخش‌های زندان موزه عبرت به بهداری یا اتاق پانسمان اختصاص داشت. در این بخش می‌توانید مجسمه‌های پزشکان و زندانیان، داروها و وسایل کمک‌های اولیه را ببینید. البته به گفت تجربه‌گران، پانسمان و مداوای جراحت‌ها به صورت غیر اصولی انجام می‌شد و داروهای مورد نیاز در دسترس نبود. برخی افراد می‌گویند در اتاق پانسمان زندانیان را مجبور می‌کردند با پای روی پودر پنی‌سیلین راه بروند و همین کار باعث تشدید درد آن‌ها می‌شد.

بند مشاهیر موزه عبرت

در بند مشاهیر موزه عبرت تهران می‌توانید مجسمه‌های چهره‌های انقلابی معروفی مانند شهید دکتر بهشتی، دکتر مطهری، دکتر شریعتی، شهید رجایی، آیت‌الله طالقانی، آیت الله هاشمی رفسنجانی و آیت‌الله خامنه‌ای را ببینید که در دوران پهلوی در زندان ساواک تهران به سر می‌بردند.

بخش ملاقات موزه ساواک

بخش ملاقات، محل دیدار زندانیان با نزدیکانشان بوده است. در این بخش بسیار کوچک می‌توانید مجسمه‌های نمادینی از یک زندانی و خانواده‌ی او و یک افسر نگهبان ساواک را ببینید.

اتاق رئیس زندان

در اتاق رئیس زندان موزه عبرت ایران، وسایل ارتباطی و اداری قدیمی مانند میز، صندلی، مبلمان، کمد تلفن و رادیو و اسناد و اطلاعات مربوط به سران ساواک قرار دارد. در این بخش می‌توانید مجسمه و وسایل شخصی پرویز ثابتی، رئیس اسبق زندان ساواک تهران را ببینید.

اتاق اسلحه در موزه عبرت تهران

در اتاق اسلحه موزه عبرت تهران، انواع اسلحه و وسایل نظامی و جاسوسی متعلق به ساواک نگهداری می‌شود.

بخش یادبودهای زندانیان و خاندان پهلوی

در بخش یادبودهای زندان عبرت که یک راهرو طولانی ا‌ست می‌توانید شاهد پلاک‌ها، مجسمه‌ها، نامه‌ها، وصیت‌نامه‌ها، پرونده‌ها، تصاویر و اسنادی باشید که از مبارزان قدیمی ایرانی مانند شهیدان بهشتی، رجایی و… در موزه عبرت به جای مانده‌ است. اسامی و مشخصات زندانیان سیاسی و سران ساواک و خاندان پهلوی نیز در این بخش از موزه مشاهده می‌شود.

امکانات موزه عبرت ساواک

موقع بازدید از موزه ساواک نگران گم کردن مسیر نباشید. راهنمایان تور با تجربه‌ موزه عبرت ایران برای آشنایی بهتر با این موزه به شما کمک می‌کنند. هم‌چنین موزه عبرت برای راحتی بیشتر بازدیدکنندگان، امکانات رفاهی و گردشگری زیر را نیز تدارک دیده است.

• کتاب‌فروشی: در کتاب فروشی موزه عبرت، محصولات فرهنگی و کتاب‌هایی با موضوعات تاریخ انقلاب اسلامی و خاطرات زندانیان به فروش می‌رسد.
• سالن آمفی‌تاتر: ساحل آمفی تئاتر موزه عبرت محل اکران فیلم‌ها و مستندهای مرتبط با تاریخ انقلاب و سرگذشت زندانیان و سران ساواک است. به علاوه رویدادهای و اجلاس‌های فرهنگی در این سالن برگزار می‌شود که اطلاع مربوط به آن‌ها را می‌توانید در سایت موزه عبرت تهران ببینید.
• سرویس بهداشتی
• نمازخانه

امکانات و جاهای دیدنی اطراف زندان عبرت

موزه عبرت تهران در میدان امام خمینی قرار دارد. تعدادی از اماکن تاریخی و جاهای تفریحی تهران در میدان امام خمینی واقع‌ هستند و فاصله کمی تا موزه عبرت تهران دارند. این منطقه پربازدید و شلوغ است به همین دلیل هتل‌ها، رستوران‌ها و کافه‌های متعددی در آن یافت می‌شود که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

جاهای دیدنی اطراف موزه عبرت

از جمله جاهای دیدنی نزدیک به موزه عبرت می‌توان موارد زیر را نام برد که فاصله هرکدام تا موزه عبرت را هم جلو آن‌ها ذکر کرده‌ایم.

• موزه ارتباطات: ۱۹۰ متر
• کتابخانه و موزه ملی ملک: ۳۵۰ متر
• سردر باغ ملی: ۴۰۰ متر
• خیابان سی تیر : ۵۵۰ متری
• موزه صلح تهران: ۷۰۰ متر
• دریاچه پارک شهر: ۸۰۰متر
• عمارت صدراعظم: ۸۵۰ متر
• موزه جواهرات ملی ایران: ۹۰۰ متر
• عمارت مسعودیه: ۹۵۰ متر
• پارک شهر: ۹۵۰ متر
• میدان حسن آباد: ۱ کیلومتر
• موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران:۱/۱ کیلومتر
• تخت مرمر: ۲/۱ کیلومتر
• کاخ گلستان:۴/۱ کیلومتر
• خانه موزه مقدم:۵/۱ کیلومتر
• کوچه تمدن: ۷/۱ کیلومتر
• خانه صادق هدایت: ۸/۱ کیلومتر
• باغ موزه نگارستان:۹/۱ کیلومتر
• موزه پمپ بنزین دروازه دولت: ۲ کیلومتر

هتل های اطراف موزه عبرت

هتل‌های موجود در میدان امام خمینی، خیابان فردوسی و خیابان ۳۰ تیر فاصله کمی از موزه عبرت دارند. نزدیک‌ترین هتل‌ها به موزه عبرت تهران عبارت‌اند از:

• هتل رزهام: ۱۶۰متر
• هتل بزرگ فردوسی: ۲۱۰ متر
• هتل حافظ: ۵۵۰ متر
• هتل میلاد: ۷۵۰ متر
• هتل آسیا: ۸۰۰ متر
• هتل شهریار: ۸۸۱ متر
• هتل فیروزه: ۱کیلومتر
• هتل سعدی:۱/۱ کیلومتر
• هتل اخوت: ۲/۱ کیلومتر

کافه های اطراف موزه عبرت

در بازدید از اطراف موزه عبرت به ویژه در خیابان ۳۰ تیر می‌توانید به دنج‌ترین کافه های تهران بروید و حسابی شکم‌گردی کنید. کافه‌های معروف نزدیک به موزه ساواک عبارت‌انداز:

• کافه ملک فردوسی: ۲۰۰ متر
• کافه رورولند:۵۵۰ متر
• کافه ایوان: ۴/۱ کیلومتر
• کافه تجربه: ۶/۱ کیلومتر
• کافه گودو: ۹/۱ کیلومتر
• کافه نادری: ۲ کیلومتر
• کافه ناژومان: ۳/۲ کیلومتر
• کافه باکارا: ۶/۲ کیلومتر
• کافه فرسه: ۸/۲ کیلومتر

رستوران های اطراف موزه عبرت

پس از بازدید از موزه عبرت برای صرف غذا می‌توانید به تعدادی از رستوران های تهران که در نزدیکی این موزه قرار دارند، مراجعه کنید.

• رستوران ترمه: ۹۶ متر
• رستوران نور: ۱۰۰ متر
• رستوران شاطر عباس: ۷۰۰ متر
• رستوران زنجیره‌ای طارم: ۱ کیلومتر
• رستوران شاهان: ۱/۱ کیلومتر
• رستوران بهاران: ۲/۱ کیلومتر
• رستوران جهان: ۳/۱ کیلومتر
• رستوران خیام: ۱.۶ کیلومتر
• رستوران سنتی شب‌های لاله‌زار: ۲ کیلومتر

سخن پایانی

موزه عبرت تهران روایتگر دردناک‌ترین حوادث انقلاب ۵۷ است. این موزه بخش‌های مختلفی شامل موزه‌ها و اتاق‌های زندان دارد. بازدید از این مکان به افرادی که دچار بیماری‌های قلبی یا مشکلات روحی هستند را توصیه نمی‌کنیم.

سوالات متداول

۱- آیا بازدید از موزه زندان ساواک محدودیت سنی دارد؟

بله، ورود افراد زیر پانزده سال به موزه عبرت تهران ممنوع است.

۲- چطور بلیط موزه عبرت را تهیه کنیم؟

برای تهیه بلیط، به سایت موزه عبرت تهران مراجعه کنید.

۳- قیمت بلیط موزه عبرت چقدر است؟

بلیط موزه بسته به بخش‌هایی که میخواهید بازدید کنید، از ۳۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ تومان است.

۴- زمان پیشنهادی بازدید از موزه عبرت چقدر است؟

از آنجایی که این موزه در چندین طبقه بنا شده است، بازدید از کلیه بخش های آن دست کم یک ساعت زمان می برد.