کاروانسرای خانات تهران؛ سفر به تهران قدیم

کاروانسرای خانات

تهران گرچه شهری کهن سال است اما همه آن را به شهر آسمان خراش ها و مغازه های رنگارنگ و شب های روشن می شناسند. شهری که زندگی مدرن آن را در برگرفته و کسی باور نمی کند همین شهر بزرگ و به ظاهر مدرن، در دل خود جاذبه ای قدیمی و تاریخی داشته باشد. البته که کاخ ها و قصرهای باشکوه آن را می شناسیم و می دانیم در کدام بخش شهر قرار دارند اما چیزی که غیر قابل باور به نظر می رسد وجود کاروانسرایی قدیمی در دل تهران است. کاروانسرای خانات که شاید کمتر نام آن را شنیده اید از دوره قاجار به یادگار مانده. کاروانسرایی که امروزه به ویژه در این ایام که فرصت و امکان تهیه بلیط هواپیما و سفربه سایر شهرها و کشورها نیست، بهانه خوبی برای ساعاتی گشت و گذار در خود تهران است.

چرا بازدید از کاروانسرای خانات پیشنهاد می شود؟

معماری جالب و قدمت کاروانسرا ارزش‌های اصلی این بنا هستند و یکی از مکان‌های کمترشناخته‌شده در میان جاهای دیدنی تهران است.
جزو آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران است.

تاریخچه

در گذشته که شکل سفرها مانند امروز نبود، بین راه ها و نزدیک شهرها مکان هایی احداث شده بود تا مسافران خستگی راه از تن به در کرده و سپس به سفر خود ادامه دهند. به این مکان ها کاروانسرا گفته می شود که امروزه در شهرها و مناطق مختلف ایران می توان نمونه های متفاوت آن را دید. یکی از این کاروانسراها در دل همین تهران پر زرق و برق قرار گرفته. کافی است فقط نگاه خود را از آسمان خراش های غول پیکر بگیرید و کمی سر را به سمت بافت قدیمی شهر بگردانید تا کاروانسرای خانات پیش چشمتان ظاهر شود. کاروانسرایی که در طول تاریخ میزبان تجار، بازرگانان ومسافران تهران بوده است. اگر نگاهی به نقشه های قدیمی تهران بیاندازیم، کاروانسرای خانات را در نقشه سال۱۲۷۰ هجری پیدا خواهیم کرد؛ هرچند که تاریخ دقیقی از سال ساخت کاروانسرای خانات در دسترس نیست و به طور قطع نمی توان سال ساخت آن را ۱۲۷۰ قمر ی خواند اما با توجه به سبک و ویژگی های معماری می توان حدس زد که این کاروانسرا در دوره قاجار ساخته شده است.

کاروانسرای خانات ابتدا در خارج از شهر تهران قرار داشت اما در طول زمان و با گسترش شهر، کاروانسرا درون حصار شهری تهران قرار گرفت. یکی از ماجراهای پررنگ در تاریخ کاروانسرا ماجرای آتش سوز است که در پی آن آسیب نسبتا زیادی به کاروانسرا وارد شد. با این حال کاروانسرا مرمت و با تغییر کاربری فعالیت خود را ادامه داد. اولین کاربری خانات پس از تغییر کاربری در سال ۱۳۸۸ اتفاق افتاد که جشن نوروز ۱۳۸۹ در آن برگزار شد. سپس در همان سال ها تهمینه میلانی کروانسرا را به عنوان لوکیشن فیلمبرداری خود برای فیلم یکی از ما دو نفر انتخاب کرد. امروزه پس از انجام مرمت و بازسازی ها، کاروانسرای خانات به جاذبه ای دیدنی تبدیل شده که در آن رستوران و سفره خانه سنتی قرار دارد.

معماری کاروانسرای خانات

خانات کاروانسرایی بزرگ با وسعتی ۱۰ هزار متر مربعی و پلانی مستطیل شکل است. زمینی که کاورانسرا در آن بنا شده زمینی نامتقارن و اصطلاحا قناس است اما معماری کاروانسرا به نحوی انجام شده که علاوه بر متقارن بودن بنا، قناسی زمین هم پنهان شده است. در ساخت کاروانسرا از مصالحی مانند آجر،سنگ، آهک، گچ و گل استفاده شده است. کاروانسرای خانات بنایی مستطیل شکل با ۵۴ حجره است که در چهار ضلع آن پخش شده اند و در هر ضلع حدود ۱۳ حجره قرار گرفته. علاوه بر این، کاروانسرای خانات دو ایوان هم دارد که یکی در سمت شرق و دیگر در سمت غرب قرار گرفته است. ورودی اصلی کاروانسرا ایوان شرقی آن است که راه به بازار امین السلطان دارد.

در قسمت شمال شرقی بنا محلی ایجاد شده که در گذشته به عنوان باربند و اصطبل چهارپایان استفاده می شد. از زیبایی های کاروانسرا تزیینات آن است که به صورت آجرکاری و گره سازی هستند. درب کاروانسرا نیز در نوع خود جالب است. این درب از چوب روسی با ارتقاعی ۵ متری ساخته شده است. روی درب ۴۰ گل میخ فلزی نصب و دورتادور آن به فرمایشات امیر مومنان علی علیه السلام در باره آداب کسب و کار و تجارت مزین شده است.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از کاروانسرای خانات چه قدر است؟

بازدید از کاروانسرای خانات نیازی به زمان خاص و وقت مناسبی ندارد. شما می توانید در حین این که از جاذبه های بافت قدیمی شهر لذت می برید، سری به کاروانسرا بزنید و با نوشیدن فنجانی قهوه یا دمنوش در کافه کاروانسرا حال و هوای گذشته ها را حس کنید.

فصل مناسب برای بازدید از کاروانسرای خانات چه زمانی است؟

بهترین زمان خرید بلیط هواپیما تهران و بازدید از کاروانسرای خانات فصل بهار و پاییز است. گرچه سفر به تهران کاملا بستگی به شرایط سفر شما دارد اما از نظر آب و هوایی بهار و پاییز پیشنهاد می شود.

چگونه به کاروانسرای خانات برویم؟

کاروانسرای خانات در خیابان صاحب جمع قرار گرفته و راحت ترین روش دسترسی به آن استفاده از مترویی است که به سمت ایستگاه مولوی حرکت می کند. البته در صورت تمایل می توانید از خودروی شخصی و یا تاکسی ها استفاده کنید.

در نزدیکی کاروانسرای خانات از چه جاهای دیدنی دیگری می توان بازدید کرد؟

چهارسوق بزرگ: ۱٫۶ کیلومتر
درخت کهنسال تهران: ۲٫۱ کیلومتر
میدان مشاهیر: ۱۲٫۸ کیلومتر
کاخ مسعودیه: ۳٫۹ کیلومتر
کاخ مرمر: ۵٫۲ کیلومتر

چه هتل هایی در نزدیکی کاروانسرای خانات برای اقامت وجود دارد؟

هتل فیروزه: ۳٫۳ کیلومتر
هتل مهر: ۳٫۴ کیلومتر
هتل شهریار: ۴٫۳ کیلومتر
هتل بزرگ فردوسی:۴٫۳ کیلومتر
هتل زیبا: ۴٫۳ کیلومتر

چه رستوران ها و غذاخوری هایی نزدیک به کاروانسرای خانات هستند؟

رستوران بابا حاجی: ۰٫۲ کیلومتر
رستوران سلیقه: ۰٫۳ کیلومتر
چلوکباب زعیم: ۰٫۴ کیلومتر
رستوران سنتی شب کوک: ۰٫۷ کیلومتر
رستوران حاج عباسی: ۱ کیلومتر