خانه تاریخی حاج آقا علی رفسنجان

درباره خانه حاج آقا علی

خانه تاریخی و خشتی حاج آقا علی در ۶ کیلومتری شهر رفسنجان در استان کرمان قرار دارد. این خانه خشتی بزرگ به عنوان یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌ های خشتی جهان به شمار می رود. این خانه عظیم با زیربنایی بالغ بر ۷۰۰۰ متر مربع دارای ۴ بخش اصلی حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی همراه با ۸۶ اتاق هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو است. همچنین چهار حیاط، راهروهای سرپوشیده و روباز و سه هشتی به عنوان قسمت‌ های ارتباطی این خانه هستند.

نام خانه حاج آقا علی رفسنجان از نام سازنده آن گرفته شده است و این بنا مربوط به دوره قاجار می شود. خانه حاج آقا علی در سال ۱۳۷۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. سبک معماری استفاده شده در این بنا معماری قرینگی است و بازسازی های لازم نیز در سال ۱۳۹۶ انجام گرفته است، شما نیز می توانید با خرید بلیط هواپیما سفری خاطره انگیز به این خطه داشته باشید. از امکانات موجود در این خانه عظیم می‌توان به دسترسی اینترنت و سرویس بهداشتی و بوفه اشاره کرد.

چرا باید از خانه حاج آقا علی بازدید کنیم؟

• یکی از بزرگ‌ترین و تاریخی ترین خانه‌های خشتی جهان است.
• معماری بی نظیر قرینگی در ساخت این خانه استفاده شده است.
• در ساخت بنای حاج آقا علی از اصولی استفاده شده تا در فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان کاربرد جداگانه داشته باشند.
• تماشای معماری بی نظیر این بنا که از گچ بری های برجسته و طرح های اسلیمی و ارسی های رنگارنگ یکی از تجربه های بی نظیر در سفر به کرمان خواهد بود.

تاریخچه خانه حاج آقا علی

حاج آقاعلی در کرمان چندین بنا مانند کاروانسرا، مسجد، بازار و آب انبار ساخته‌ است که هنوز هم سالم و پابرجا هستند. همه این ساختمان ها با سبک معماری، کاشی کاری وگچ بری خاص خود در داخل و خارج از کشور شهرت دارند و همگی نشان دهنده فرهنگ غنی و هنرهای ارزشمند این سرزمین هستند. خانه حاج آقا علی در اوایل به خانه‌ وقفی معروف بود و به عنوان بزرگ ترین بنای خشتی مسقف دنیا در سال ۱۱۳۶ هجری شمسی توسط معماران یزدی و رفسنجانی ساخته شده است. ساخت خانه عظیم Haj Aqa Ali House حدودا ۱۴ سال طول کشیده است.

معماری خانه حاج آقا علی

خانه حاج آقا علی یکی از شاهکارهای معماری دوران قاجار به شمار می رود و در ساخت این بنا از مصالح بومی کویری استفاده شده است که به صورت هدفمند با موقعیت جغرافیایی و آب و هوای آن منطقه سازگاری دارند. همچنین در ساخت این خانه ترکیبی از معماری ایرانی، رومی، اروپایی، یونانی و هندی استفاده شده است. در آن سال ها، معماری ایرانی تحت تأثیر معماری غرب بود و بر همین اساس این خانه را شبیه به یک کاخ یا عمارت بزرگ ساخته اند. چندین اتاق‌ و تالار در چهار گوشه‌ حیاط به چشم می خورد که هر یک برای فصلی خاص طراحی شده اند. در نمای داخلی نیز همه اتاق ها گچ اندود هستند، گچ بری های برجسته همراه با نقش و نگارهای چشم نواز، ارسی های رنگارنگ در بخش های مختلف خانه جزو زیبایی های خانه حاج آقا علی به شمار می رود؛ در بخش بیرونی نیز نمای خشتی منظم و زیبایی دیده می شود. به طور کلی تمامی ویژگی های حاشیه کویر در این ساختمان قابل نمایش است. یکی از اصلی‌ ترین ویژگی این بنای خشتی استفاده از معماری قرینگی در ساخت آن است که جلوه ای تماشایی و ویژه‌ به آن بخشیده است. همچنین به دلیل قرارگیری این خانه در منطقه‌ گرم و خشک برای جلوگیری از ورود شن‌ های روان از صحراهای اطراف، دیوارهای بسیار بلندی دارد و دروازه‌ این خانه نیز بسیار بلند و باشکوه ساخته شده است.

حاج آقا علی که بود؟

حاج آقا علی ملا زعیم الله رفسنجانی معروف به امین التجار در ابتدا فردی فقیر بوده که در طی تلاش های شبانه روزی خود جزو یکی از بزرگترین تاجران عهد قاجار شده بود که به ثروت قابل توجهی رسیده بود. وی در طول عمرش چندین بنای تاریخی و زیبا ساخته و در اواخر عمر خود قسمتی از اموالش را وقف امور خیریه کرده است. مجموعه خانه تاریخی حاج آقا علی شامل هشت قسمت است که عبارتند از بازار با ۲۱ سقف متنوع هندسی، آب انبار منقوش آجری و کاشی کاری شده برای تامین آب روستا، مسجد چهل ستون، حمام، حسینیه، یخدان کبوترخان و خانه تاریخی است.

بخش های مختلف خانه

خانه تاریخی و باشکوه حاج آقا علی در رفسنجان دارای بخش های مختلفی است که در ادامه به توضیح هریک از بخش ها می پردازیم:
تالار حوضخانه به عنوان وسیع ترین فضای سرپوشیده ای است که سقف آن در طبقه دوم با گنبدی عظیم پوشانده شده است. این تالار به شکل مستطیل بوده و مرکز آن کلاه فرنگی قرار دارد و از این قسمت نور فضای حوضخانه تأمین می شود. در وسط حوضخانه نیز حوضی مستطیل شکل به چشم می خورد که در گذشته با حوض‌ های حیات‌ های دیگر در ارتباط بوده‌ است و آب آن از طریق قنات تأمین می شده است. تالار حوضخانه دارای دو طبقه است که در طبقه بالای آن چندین اتاق و دو تالار قرار دارد، همچنین نمای داخلی حوضخانه نیز با گچ اندود و گچ بری‌ های برجسته و طرح های اسلیمی تزیین شده اند.
تالار شاه نشین یا بهاره: این بخش در مرکز ضلع جنوبی ایوانی بلندی قرار دارد که در اطراف آن تقارن دو راهرو حفظ شده است.
تالارهای پاییزی و زمستانی در قسمت غربی و شمالی بنا ساخته شده اند و دارای طراحی ساده تری نسبت به بقیه قسمت های خانه دارند.
عمارت کلاه فرنگی: این بخش از خانه نیز برای استفاده در فصل تابستان ساخته شده است، به طوری که هوای گرم از طریق هفت دری وارد ساختمان می شده و با برخورد به فواره‌ های آبی نسیم خنکی ایجاد می کرده و فضای مطبوع و دل‌ انگیزی به ساختمان می بخشیده است. یکی دیگر از ویژگی‌ های عمارت کلاه‌ فرنگی مقرنس کاری های زیبا و خیره‌ کننده‌ آن است.
همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، درون این خانه‌ عظیم و تاریخی تمامی بخش ها کاملا به صورت قرینه ساخته شده‌ اند. علاوه بر ۸۶ اتاق این خانه به نام های هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو، آشپزخانه ای بسیار بزرگ همراه با انباری وسیع در این خانه دیده می شوند. همچنین خانه حاج آقا علی، دارای ۴ حیاط و ۳ هشتی هست که از طریق آن‌ ها می ‌توان به قسمت‌ های مختلف خانه دسترسی پیدا کرد.

نحوه دسترسی به خانه حاج آقا علی

برای دسترسی به بزرگترین خانه‌ خشتی جهان ابتدا می‌توانید با خرید بلیط هواپیما ارزان و یا از طریق روش های دیگر مسافرتی به استان کرمان و شهر رفسنجان بروید سپس باید از بخش شرقی شهر رفسنجان بعد از میدان ورودی رفسنجان به نام میدان امام حسین مستقیم وارد بلوار آزادی شوید و مسیرتان را تا میدان قدس ادامه دهید که در این هنگام باید به سمت راست بپیچید و به میدان ۲۴ ساعته برسید که در این قسمت نیز باید به سمت راست بپیچید و حدودا بعد از ۱۰ دقیقه خانه حاج آقا علی را خواهید دید. مسیر دیگر برای دسترسی به این خانه از طریق میدان امام حسین به روستای علی آباد است که در این جاده باید به سمت روستای فتح آباد و سپس روستای قاسم آباد بروید و وارد جاده فرعی شوید و با ۵ دقیقا رانندگی به خانه عظیم حاج آقا علی خواهید رسید.

ساعت و هزینه بازدید از خانه حاج آقا علی

برای بازدید از این خانه عظیم همه روزه می توانید از ساعت ۸ صبح تا ۱۰ شب مراجعه کنید و همچنین برای بازدید از این خانه باید بلیط ورودی تهیه کنید. مدت زمان پیشنهادی برای بازدید از این خانه عظیم حدودا یک الی دو ساعت است.

جاذبه های نزدیک به خانه حاج آقا علی

غار طوطیان: ۹.۸ کیلومتر
بادگیر معین: ۱۰ کیلومتر
موزه ریاست جمهوری رفسنجان: ۱۰.۴ کیلومتر

رستوران های نزدیک به خانه حاج آقا علی

رستوران خانه خشتی: ۳.۴ کیلومتر
رستوران باغ آبشار: ۵.۹ کیلومتر
رستوران ته چین: ۷.۳ کیلومتر
رستوران گیلانی: ۷.۸ کیلومتر
رستوران مادر: ۸.۵ کیلومتر
رستوران سید یحیی: ۸.۹ کیلومتر

هتل های نزدیک به خانه حاج آقا علی

اقامتگاه بوم‌گردی خانه خشتی رفسنجان: ۳۵۰ متر
هتل توریسم رفسنجان: ۸.۳ کیلومتر
هتل الماس: ۸.۸ کیلومتر
هتل هیلان: ۱۰ کیلومتر
مهمانپذیر پیمان: ۱۰.۲ کیلومتر
هتل کن علی آباد: ۱۲.۸ کیلومتر