مراسم گلاب گیری قمصر کاشان را چقدر می‌شناسید؟

کاشان؛ شهری دوست داشتنی در استان اصفهان است که با نام‌های کاشون و کاشو نیز شناخته می‌شود. درست است که این شهر با بناهای تاریخی و آب و هوای کویری اش گره خورده ولی محبوبیت آن به دلیل برگزاری مراسم جذاب گلاب گیری و صادرات گلاب درجه یک است. آیینی که قرن هاست در فرهنگ این شهر ریشه دوانده و آوازه کیفیت و مرغوبیت گلاب های حاصل از این مراسم به آن سوی مرزهای جهانی رسیده است. اگر آشنایی سطحی با گلاب گیری و مراسم سنتی آن داشته باشید احتمالاً اسم قمصر را شنیده‌اید. قمصر یکی از توابع شهرستان کاشان است که به علت حاصل خیزی خاک و آب و هوای مناسب دارای زمین‌های کشت گل محمدی مرغوبی است. قمصر کاشان سال‌هاست که از این نعمت به خوبی استفاده کرده و گردشگران زیادی را با راهنمای سفر به کاشان پای مراسم گلاب گیری می‌کشاند. این جشن بهاری که بیش از ۲ میلیون گردشگر را روانه باغ های گل محمدی قمصر کاشان می کند از اواسط اردیبهشت ماه شروع و تا نیمه های خردادماه ادامه دارد. استفاده از روش سنتی برای گلاب گیری، این مراسم را از بقیه گلاب گیری ها متمایز ساخته است.

تاریخچه گلاب گیری قمصر کاشان

آثار باستانی کشف شده و بررسی اسناد بین المللی نشان می دهد که تولید گلاب و مراسم گلاب گیری در ایران و کاشان از عمری طولانی برخوردار است. با اینکه ایرانیان از چندین هزار سال پیش گل محمدی می‌کارند و این گل از گیاهان بومی ایران به شمار می رود ولی آیین گلاب گیری از هزار سال پیش شروع شده و تا به امروز ادامه داشته است. تا جایی که اکنون قمصر کاشان به عنوان قطب گلاب گیری جهان شناخته شده و حجم زیادی از گلاب های تولیدی به خارج از کشور صادر می‌کند. علاوه بر این موضوع برای پی بردن به قدمت پروژه گلاب گیری می‌توان به طرح گل سرخ روی اشیای باستانی، سفرنامه ها و آثار نویسندگان تاریخی که مهر تاییدی بر این تاریخچه طولانی هستند اشاره داشت.

زمان گلاب گیری کاشان

حتماً در جریان مراسم گلاب گیری در استان های مختلف ایران هستید و می‌دانید که برخی شهرها از اوایل اردیبهشت به پیشواز این مراسم می روند ولی گلاب گیری قمصر کاشان از اواسط اردیبهشت شروع می شود. به عبارت دیگر بهترین زمان برای بازدید از جاهای دیدنی کاشان در این زمان است چون عطر خوش گل سرخ در کوچه پس کوچه‌های قمصر کاشان می‌پیچد و محلی‌ها و گردشگران در کنار هم به چیدن گل‌های سرخ مشغول می‌شوند.

گلاب گیری در شهرستان‌های کاشان

با برگزاری این مراسم در جای جای کاشان همچون قمصر، نیاسر و برزک و روستاهایی مثل وادقان، ون، سار و سده، این شهر می تواند پاسخگوی خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی باشد که با آمدن بهار هوس تماشای گلاب گیری، آن‌ها را مجاب به خرید بلیط هواپیما می‌کند. البته مردم مهمان نواز این شهر مراحل و روش گلاب گیری را به علاقه مندان یاد می‌دهند و این آموزش تاثیر زیادی در محبوبیت مراسم گلاب گیری داشته است.

بزرگ‌ترین مراسم گلاب گیری در قمصر کاشان

همانطور که پیش‌تر گفته شد شهر قمصر را مهد مرغوب‌ترین گلاب دنیا می‌دانند، همان گلابی که هر سال کعبه را با آن سشتشو می‌دهند و فضاهای مذهبی دیگر را به عطر آن آغشته می کنند. این شهر پر از باغ گل محمدی بوده و در سطح جهانی معروف شده است. شما به راحتی می‌توانید با تور گلاب گیری قمصر کاشان به جشن گلاب گیری بروید و روند تهیه گلاب را از نزدیک تماشا کنید. درِ کارگاه های گلاب گیری قمصر به روی همه گردشگران باز است. جالب است بدانید گلاب گیری قمصر بیش‌ترین بازدیدکننده های خارجی را دارد و قطب گلاب گیری ایران به شمار می رود.

مسیریابی قمصر کاشان

شاید برایتان سؤال شده باشد که اگر بعد از گشت و گذار و کاشان گردی و بازدید از جاذبه‌های آن هوس شرکت در مراسم گلاب گیری قمصر را داشتیم چگونه می‌توانیم به آن دسترسی داشته باشیم؟ باید در پاسخ بگوییم که از مرکز کاشان تا قمصر تنها ۳۰ کیلومتر است و با ۳۰ دقیقه رانندگی می‌توانید خود را به آن شهر برسانید. برای این کار می‌بایست ۳۰ کیلومتر را از کاشان به سمت جنوب برانید زیرا قمصر با موقعیت هندسی ۲۶ ۵۱ طول شرقی و ۴۵ ۳۳ عرض شمالی در قسمت جنوبی کاشان قرار گرفته است. قمصر کاشان دیدنی‌های معروف دیگری نیز دارد که به نام‌های موزه گلاب و باغ پرندگان شناخته می‌شود. در سفر به قمصر می‌توانید با این مناطق گردشگری نیز آشنا شوید.

مرغوب‌ترین گلاب کاشان

خوب است بدانید مرغوب‌ترین گلاب کاشان ازگل‌های محمدی ارتفاعات کاشان گرفته می‌شود، گل‌هایی که نسبتاً دیرتر شکوفا شده و گلاب غلیظ‌تری از آن‌ها تهیه می‌شود. برای همین مراسم گلاب گیری این نقاط چند روزی دیرتر از قمصر برگزار می‌شود. مرغوب‌ترین گلاب مربوط به روستاهای وادقان و ون است، این روستا در مرز استان‌های قم، اصفهان و مرکزی قرار داشته و ۵۰ کیلومتر از شمال کاشان فاصله دارند.

روش گلاب گیری قمصر کاشان

اگر با تورهای گردشگری به مراسم گلاب گیری سنتی سری زده باشید می‌دانید که فرآیند گلاب گیری حدود ۴ تا ۷ ساعت طول می‌کشد و لوازمی همچون دیگ بزرگ مسی، نی،‌ پارچ یا قرابه، تغار مسی (درپوش)، حوض آب و اجاق برای گلاب گیری مورد نیاز است. معمولاً این ظروف مسی یا آلومینیومی توسط مسگرهای کاشانی و افراد بومی ساخته می‌شوند. به این ترتیب، گل چین‌ها قبل از طلوع آفتاب برای چیدن گل‌های سرخ محمدی روانه باغ و کوهستان‌ها می‌شوند.
قبل از مراسم نیز گل‌ها و دیگ‌ها را به کنار رودخانه‌ای می‌برند و بعد از خواندن دعاهای مذهبی به کارگاه بر می‌گردند. گلاب گیری با گذاشتن دیگ مسی بر روی اجاق و اضافه کردن آب و گل‌های محمدی شروع می‌شود. معمولاً با توجه به نوع گلابی که قرار است تولید شود اندازه متفاوتی از گل‌های سرخ به آب اضافه شده و سپس درپوش مسی گذاشته می‌شود.
روزنه‌های بین درپوش و دهانه ظرف نیز با خمیر نان یا تفاله گل پوشانده شده و وزنه‌ای با هدف کنترل فشار ناشی از بخار بر روی درپوش قرار داده می‌شود.
این دیگ‌ها با یک جفت نی آلومینیومی به پارچ‌هایی که داخل آب رونده یا جوی آب قرار گرفته، وصل شده‌اند و بعد از به جوش آمدن محتویات دیگ، عمل تقطیر انجام می‌شود و گلاب تولیدی به داخل پارچ مسی ریخته می‌شود. لازم به ذکر است روغن بسیار نازکی که روی گلاب داخل پارچ می‌نشیند، اسانس عطر گل سرخ است که با سرنگ برداشته می‌شود.

لوازم مورد نیاز برای گلاب گیری

خوب است قبل از هر چیزی با ابزار مورد نیاز برای گلاب گیری آشنا شوید تا بتوانید درک بهتری از این مراسم داشته باشید. اولین موردی که برای گلاب گیری احتیاج است یک دیگ مسی بوده که ظرفیتی بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ لیتر دارد. مورد دیگر یک تغار مسی است که به عنوان درپوش آن دیگ به کار برده می‌شود. برای گلاب گیری یک وسیله دیگر نیاز است که آن را به نام پارچ دسته‌دار می‌شناسند. این پارچ از جنس مس بوده که ظرفیتی حدود ۳۰ تا ۴۰ لیتر دارد و داخل آب سرد قرار می‌گیرد. چهار عدد نی کوچک تو خالی که رابط بین دیگ و پارچ قرار می‌گیرد وسیله دیگری است که در مراسم گلاب گیری قابل مشاهده است. در آخر حوض آب و دستگاه حرارتی که زیر دیگ قرار می‌گیرد پروژه گلاب گیری را به سرانجام می‌رساند.

انواع گلاب قمصر کاشان

شاید برایتان جالب باشد که بدانید گلاب‌ها انواع مختلفی دارند و فقط برخی از آن‌ها برای مصارف خوراکی مجاز هستند یا به عبارت دیگر با گلاب‌هایی که مصارف درمانی دارند، متفاوت‌اند. در واقع هر چه اندازه گل های سرخ در فرآیند گلاب گیری بیش‌تر باشد، گلاب غلیظ‌تر و سنگین‌تری تولید می‌شود.
گلاب سنگین: این نوع گلاب از مخلوط ۸۰ لیتر آب و ۳۰ کیلوگرم گل سرخ به دست می‌آید که به عنوان گلاب درجه یک شناخته می‌شود.
گلاب سبک: برای تهیه این نوع گلاب، ۸۰ لیتر آب و ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم گل سرخ لازم است که گلاب حاصل از آن عطر کم‌تری دارد و برای مصارف خانگی مناسب است.
گلاب دو آتیشه: در تهیه این گلاب به جای آب، گلاب و گل های محمدی را داخل دیگ مسی می‌ریزند و در نتیجه گلاب حاصل از ۲ بار تقطیر غلظت بالا، طعم گس و تلخی خواهد داشت.
گلاب سه آتیشه: در این روش نیز با ترکیب گلاب دو آتیشه و گل محمدی فرآیند گلاب‌گیری انجام می‌شود.
گلاب پس آب: بعد از گلاب گیری، تفاله‌های گل محمدی یک بار دیگر در دیگ مسی ریخته می‌شود و گلاب حاصل از آن، گلاب رقیقی با عطر و کیفیت کم است.

بازدید از مراسم گلاب گیری قمصر کاشان

معمولاً محبوبیت این مراسم باعث برگزاری تور کاشان یک روزه یا چندروزه شده و با ثبت نام در این تورها می‌توان برای بازدید از گلاب گیری قمصر کاشان بار و بندیل بست. قمصر و نیاسر حدود ۳۰ کیلومتر با کاشان فاصله دارند و از آنجایی که این مراسم طرفداران زیادی دارد، معمولاً ظرفیت مراکز اقامتی کاشان و شهرهایش در اردیبهشت ماه با رزرو قبلی گردشگران تکمیل می‌شود ولی می‌توانید هنگام رزرو آنلاین بلیط هواپیما کاشان، یکی از هتل‌ها یا اقامتگاه‌های بوم گردی این شهر را نیز رزرو کنید تا از این دردسرها دور بمانید.