کوه قلاقیران؛ نماد ایلام را می‌شناسید؟

کوه قلاقیران نماد ایلام و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی این شهر است. اطراف این کوه با درختان بلوط کهن‌سال پوشیده شده و دشت‌های مجاور آن در فصل بهار مملو از گل‌های وحشی و زیبا می‌شوند و نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند. برخی می‌گویند این جاذبه‌ی دیدنی مهم که در سال 1382 به ثبت ملی رسیده است، منبع الهام طراحی برج آزادی تهران است. همچنین در لوگوی تاکسیرانی و شبکه‌ی استانی ایلام نیز از نماد این کوه استفاده شده است.
در ادامه‌ی این مقاله به طور کامل درباره‌ی این جاذبه‌ی تاریخی و طبیعی توضیح خواهیم داد؛ تا پایان با ما همراه باشید!

کوه قلاقیران در کدام استان است؟

کوه قلاقیران در نزدیکی مرکز استان ایلام، شهر ایلام و در فاصله‌ی ۵ کیلومتری غرب این شهر یعنی در شهرستان چوار، بخش چوار و در نزدیکی تفرجگاه ششدار قرار گرفته است. این کوه فاصله‌ای ۷۰۰ متری با پادگان ششدار دارد و به سبب نزدیکی خود به تفرجگاه ششدار و منجل، دارای موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای است. موقعیت جغرافیایی خاص، تاریخ غنی و سنگ‌های رسوبی زیبای این کوه باعث شده تا قلاقیران که در سال ۱۳۸۲ به ثبت ملی نیز رسیده است، یکی از مهم‌ترین جاذبه های طبیعی ایلام و از نمادهای این شهر به شمار بیاید.

تاریخچه کوه قلاقیران

استان ایلام یکی از مناطق باستانی ایران به شمار می‌آید و در گذشته‌ی دور بخشی از کشور «عیلام» بوده و از قدمتی چندهزارساله برخوردار است. نام عیلام در کتیبه‌های بابلی به عناوینی همچون «آلام» یا «آلامتو» آورده شده است که معنی آن کوهستان یا کشوری است که همواره خورشید در آن طلوع می‌کند. در منطقه‌ای که تاریخی این‌چنین غنی و کهن دارد، آثار باستانی و جاذبه‌های تاریخی بسیاری نیز وجود دارند. یکی از این جاذبه‌های تاریخی قلاقیران ایلام با ارتفاع ۲۱۵۲ متر است که بقایای یک قلعه بسیار کهن در آن وجود دارد.
بر اساس مدارک تاریخی قدمت این قلعه، که یکی از قدیمی‌ترین سازه‌ها در ایران به شمار می‌آید، به زمان اشکانیان بازمی‌گردد و احتمالاً در آن دوران برای نگهبانی استفاده می‌شده است. اما تنها اهمیت تاریخی این منطقه نیست که آن را منحصربه‌فرد کرده است. این ناحیه ویژگی‌های طبیعی بسیار منحصربه‌فردی نیز دارد. انبوهی از درختان کهن‌سال که در دامنه‌ی این کوه قرار دارند، دشت‌های پرگل اطراف در فصل بهار و آب‌وهوای دل‌انگیز این منطقه در نیمه‌ی اول سال همگی از مواردی هستند که گردشگران را به قلاقیران ایلام می‌کشانند.

شیب بسیار زیادی این کوه، رسیدن به قله را بسیار دشوار کرده است؛ اما سرزدن به این منطقه در فصول ابتدایی سال و لذت بردن از زیبایی‌های طبیعی آن برای گردشگران بسیار لذت‌بخش خواهد بود. ساختار رسوبی قلاقیران به‌صورت طبیعی و در گذر زمان به‌آهستگی ایجاد شده است. دشت‌ها و جنگل‌ها و مناطق سرسبز این منطقه به علت وجود منابع آبی فراوانی همچون آبشار سرطاف ایجاد شده‌اند.
قلاقیران ایلام از شمال به تفرجگاه‌های منجل و ششدار و از جنوب به یک منطقه‌ی صد هکتاری می‌رسد که به روش سنگ‌چین دیوارکشی شده است. شواهد تاریخی و بررسی مصالح به‌کاررفته نشان می‌دهد قدمت دیواره‌های این منطقه و محوطه‌ی اطراف، که مانند کوه قلاقیران به ثبت ملی نیز رسیده است، به دوره‌ی اشکانیان باز می‌گردد و هم‌زمان با قلعه ساخته شده است.

علت نام‌گذاری کوه قلاقیران چیست؟

اهالی استان و شهر ایلام در زبان محلی به قلعه، قلا می‌گویند، در مرتفع‌ترین نقطه‎ی کوه قلاقیران نیز بقایایی از قلعه‎‌ای تاریخی وجود دارد. به همین دلیل بخش اول نام این کوه «قلا» است. درباره‌ی بخش دوم نام آن یعنی «قیران» نیز دو روایت وجود دارد؛ قیران در لغت‌نامه‌ی دهخدا به معنای کوه کوچکی است که از باقی کوه‌ها جدا مانده و قیران در نام این کوه نیز می‌تواند به همین معنی باشد. برخی نیز معتقدند واژه‌ی قیران به دلیل جاری بودن رودی از قیر طبیعی در پایین این کوه در نام آن جای گرفته است.

پوشش گیاهی و جانوری قلاقیران

نواحی کوهستانی استان ایلام و محوطه کوه قلاقیران به دلیل قرارگرفتن در دامنه‌ی کوه‌های زاگرس دارای پوشش گیاهی و جانوری بسیار غنی و منحصربه‌فردی‌ است. تا به امروز در این نواحی 32 گونه پستاندار و 183 گونه پرنده شناسایی شده است که اغلب در نواحی شکار ممنوع این منطقه زندگی می‌کنند یا به این منطقه مهاجرت فصلی دارند.
پوشش گیاهی این منطقه نیز بسیار ویژه است و در فصول بهار و تابستان دشت‌های این نواحی پر از گل‌های زیبای وحشی و شقایق‌های رنگارنگ است که منظره‌ای فوق‌العاده‌ای را ایجاد می‌کنند. همچنین گونه‌های گیاهی متنوعی همچون درختان بادام‌کوهی، بلوط، ارژن، زالزالک، داغدان، ارغوان وحشی و برخی گیاهان دارویی از گونه‌های شاخص موجود در اطراف قلاقیران هستند.

آب و هوای کوه قلاقیران در طول سال

قلاقیران ایلام و نواحی اطراف آن در منطقه‌ی کوهستانی زاگرس قرار گرفته است و به همین دلیل آب‌وهوایی خنک و کوهستانی دارد. زمستان‌های این کوه بسیار سرد هستند و دمای هوا حتی به منفی 15 تا 20 درجه سانتی‌گراد و بارندگی در آن به بیش از 600 میلی‌متر در سال می‌رسد؛ اما آب‌وهوای آن در بهار و تابستان دل‌نشین و مطبوع است. در این فصول دشت‌های اطراف آن منظره‌ای فوق‌العاده از گل‌های وحشی دارد.
در سفر به قلاقیران می‌توانید آب‌تنی در آبشار سرطاف را نیز تجربه کنید یا به کوهنوردی در بلندی‌های اطراف آن بپردازید. کوه قلاقیران شیب بسیار زیادی دارد و مسیر مناسبی برای تردد و صعود به قله‌ی آن موجود نیست و همچنین امکانات رفاهی خاصی نیز در اطراف آن وجود ندارد، به همین دلیل است که دسترسی به آن بیشتر برای کوهنوردان و صخره‌نوردان حرفه‌ای امکان‌پذیر است.

بهترین زمان صعود به کوه قلاقیران

همانطور که قبلاً نیز اشاره کردیم، به علت وجود آب‌وهوای کوهستانی در این منطقه، بهترین زمان برای سفر به قلاقیران ایلام بهار و تابستان است که آب‌وهوای این ناحیه مطبوع، معتدل و خنک است و چشم‌انداز فوق‌العاده‌‌ی دشت‌های پرگل اطراف نیز بسیار دیدنی و رؤیایی است.
اما توجه کنید که به‌طورکلی صعود به این کوه بسیار دشوار است و صعود به این ارتفاعات بیشتر به کوهنوردان و صخره‌نوردان حرفه‌ای توصیه می‌شود. حتی کوهنوردان حرفه‌ای نیز لازم است که تمام تجهیزات ضروری را برای صعود به همراه داشته باشند و همچنین بهتر است نیمه‌ی دوم سال را به دلیل بارندگی و سرمای زیاد انتخاب نکنند و حتماً پیش از شروع سفر خود گزارش‌های هواشناسی این منطقه و وضعیت بارندگی و آب‌وهوای آن را با دقت بررسی کنند.

مسیرهای صعود به قلاقیران

برای رسیدن به کوه قلاقیران و صعود به آن چند مسیر وجود دارد؛ البته ابتدا باید خودتان را با خرید بلیط هواپیما ایلام یا کرمانشاه به این استان‌ها برسانید. به سمت منطقه‌ی جنگلی ششدار بروید که یکی از نواحی دیدنی ایلام در 11 کیلومتری شمال غرب شهر و در جاده‌ی ایلام به سمت کرمانشاه در مجاورت قلاقیران است. برای راحتی بیشتر می‌توانید از کرمانشاه یا به عبارتی شمال شرق ایلام به سمت منطقه جنگلی ششدار و قلاقیران بروید.
این مسیر معروف‌ترین و پررفت‌وآمد‌ترین مسیری است که مسافران برای رفتن به قلاقیران ایلام آن را طی می‌کنند؛ اما مسیر بسیار پرپیچ‌وخمی است و به همین دلیل برخی گردشگران ترجیح می‌دهند از مسیر اسلام‌آباد غرب به ایلام خود را به مقصد برسانند. بعد از رسیدن به دامنه‌ی این کوه تنها کوهنوردان حرفه‌ای با داشتن تجهیزات مناسب می‌توانند به سمت قله صعود کنند.

برای صعود به کوه قلاقیران چه چیزهایی با خودمان ببریم؟

لوازم ضروری کوهنوردی

در صعود به کوه قلاقیران همراه‌داشتن لباس مناسب نکته‌ی بسیار بااهمیتی است. این البسه شامل موارد مختلفی مانند کفش کوهنوردی، کلاه ایمنی، جوراب، دستکش، کوله‌پشتی مخصوص، عینک کوهنوردی و همچنین مواردی مانند باتوم و عصای مخصوص کوهنوردی، چاقوی سوئیسی یا چاقوی چندکاره و تاشو و سوت می‌شود.

لوازم بهداشتی و درمانی

همواره برای یک کوهنوردی حرفه‌ای نیاز به لوازم بهداشتی و درمانی و تجهیزات کمک‌های اولیه وجود دارد. برای صعود به کوه قلاقیران نیز لازم است حتماً تجهیزاتی مانند کیت‌ کمک‌های اولیه، چسب‌زخم، دستمال، الکل، داروهای مسکن، داروهای ضد حساسیت و... را به همراه داشته باشید.

وسایل ارتباطی

وسایل و تجهیزات الکترونیکی نیز امروزه از مهم‌ترین مواردی به شمار می‌آیند که افراد باید در کوهنوردی همراه داشته باشند. همراه‌داشتن جی‌پی‌اس (GPS)، موبایلی که برای تماس‌های ضروری شارژ داشته باشد، پاوربانک، نقشه‌های الکترونیکی، ساعت یا مچ‌بند هوشمند و ارتفاع‌سنج از موارد ضروری‌ای است که در پیدا کردن مسیر و در ارتباط بودن با گروه کوهنوردی بسیار کاربردی و ضروری هستند.

نکات ایمنی صعود به کوه قلاقیران

همانطور که قبلاً نیز اشاره کردیم، مسیر صعود به کوه قلاقیران بسیار صعب‌العبور است و امکانات رفاهی خاصی نیز در اطراف آن وجود ندارد و به همین دلیل صعود به این کوه تنها به کوهنوردان و صخره‌نوردان حرفه‌ای توصیه می‌شود. رعایت برخی نکات به شما کمک می‌کند صعودی ایمن و بی‌خطر داشته باشید:
• بسیار مهم است که صعود به این قله را به‌تنهایی تجربه نکنید و حتماً گروهی به کوهنوردی بپردازید.
• بهتر است با گروهی همراه شوید که در آن فرد یا افرادی مسیر را به طور کامل بشناسند.
• بعد از غروب آفتاب و هنگام شب نیز زمان مناسبی برای صعود به این کوه نیست. پیشنهاد می‌کنیم در زمان روشنایی هوا کوهنوردی کنید.
• پیش از آغاز کوهنوردی از به‌همراه‌داشتن تجهیزات لازم مطمئن شوید.
• پیش از اقدام به صعود به قلاقیران، گزارش‌های هواشناسی را به‌دقت بررسی کنید.

اقامتگاه و کمپینگ اطراف کوه قلاقیران

ازآنجایی‌که منطقه قلاقیران ایلام منطقه‌ای بکر است، امکانات رفاهی خاصی در اطراف آن وجود ندارد و اقامتگاهی نیز در این ناحیه موجود نیست؛ به همین دلیل اگر در سفر به قلاقیران قصد دارید شب را نیز در همین منطقه به سر ببرید، حتماً لوازم موردنیاز را به همراه داشته باشید. کمپینگ در این منطقه‌ی بکر و طبیعی بسیار لذت‌بخش و به‌یادماندنی خواهد بود اما اگر اقامت شبانه در دل طبیعت برای شما دشوار است می‌توانید شب را در اقامتگاه‌ها یا هتل‌های شهر ایلام سپری کنید.
چادر زدن در جنگل‌ها و دشت‌های قلاقیران محدودیت خاصی ندارد و آب‌وهوای این منطقه همانطور که قبل‌تر نیز اشاره کردیم، در فصل بهار و تابستان بسیار مطبوع است. اگر در این فصول به‌قصد کمپینگ به این منطقه رفتید، حتماً تجهیزاتی مانند چادر، کیسه‌خواب، صندلی تاشو، وسایل پخت‌وپز، گاز پیک‌نیکی، ژل آتش‌زا، زیرانداز، چراغ‌قوه و ابزار روشنایی، مسواک و خمیردندان، پماد سوختگی، کرم ضدآفتاب، کرم ضد گزیدگی، کرم مرطوب‌کننده، اسپری و قرص حشره‌کش، مایع ظرف‌شویی، پد بهداشتی، دستمال‌کاغذی و دستمال مرطوب، قاشق و چنگال، نان، آب آشامیدنی، فلاسک، کتری، لیوان، روغن، قند، نمک، ادویه و کنسروهای آماده به همراه داشته باشید.

جاهای دیدنی اطراف قلاقیران

تفرجگاه منجل

منجل یکی از تفرجگاه‌های باصفای این منطقه است که در فاصله‌ی اندکی از ششدار و کوه قلاقیران قرار گرفته است. این تفرجگاه در تمامی روزها میزبان گردشگرانی است که برای لذت بردن از طبیعت زیبای این منطقه و یا یک پیک‌نیک خانوادگی در روز تعطیل به این تفرجگاه می‌آیند.

محله سلطان‌آباد

محله‌ی سلطان‌آباد روستایی کوچک در بخش چوار ایلام است که در حدفاصل میان ششدار و منجل قرار گرفته است. جالب است بدانید تنها 7 خانوار در این روستای کوچک زندگی می‌کنند. در محله‌ی سلطان‌آباد زیبایی‌های طبیعی متعددی همچون چشمه‌های خروشان و باغ‌های سرسبز و باصفا وجود دارد. این جاذبه‌های دیدنی گردشگران را برای آبتنی در رودهای زلال و لذت بردن از مناظر دیدنی این منطقه، به سمت خود می‌کشاند.

منطقه جنگلی ششدار

منطقه جنگلی ششدار در 5 کیلومتری جاده ایلام به کرمانشاه و در نزدیکی کوه قلاقیران قرار گرفته است. در گذشته این منطقه شیش‌دار نام داشته و در گذر زمان نام آن به ششدار تغییر کرده است. شیش‌دار در گویش محلی ایلامی به معنی نواحی جنگلی پوشیده از درختان انبوه است. قدمت این منطقه نیز همچون قلاقیران به هزاران سال پیش باز می‌گردد و درختان قدیمی، تنومند و کهن‌سال بلوط موجود در این جنگل نیز این مسئله را اثبات می‌کند. در این ناحیه علاوه بر این درختان انبوه، شقایق‌های وحشی و شکوفه‌های زیبایی نیز وجود دارد که زیبایی منطقه جنگلی ششدار را چندین برابر کرده‌اند.

کلام آخر

حیف است اگر به استان تاریخی ایلام سفر کنیم و به کوه قلاقیران که از بلندترین مناطق این استان و از مهم‌ترین نمادهای ایلام است، سری نزنیم. همانطور که اشاره کردیم صعود به این قله ممکن است برای همه امکان‌پذیر نباشد، اما گردش در دامنه‌ی سرسبز این کوه در نیمه‌ی اول سال و لذت بردن از منظره‌ی درختان کهن‌سال بلوط و دشت‌های پوشیده از شقایق وحشی نیز خود تجربه‌ای به‌یادماندنی و فوق‌العاده برای گردشگران خواهد بود.

سؤالات متداول

کوه قلاقیران کجاست؟

کوه قلاقیران در نزدیکی شهر ایلام، در فاصله‌ی 5 کیلومتری غرب این شهر و در شهرستان چوار، بخش چوار قرار دارد.

چطور به کوه قلاقیران ایلام برویم؟

برای رفتن به قلاقیران دو مسیر وجود دارد که یکی از منطقه‌ی جنگلی ششدار می‌گذرد و در این مسیر می‌توانید برای راحتی بیشتر از کرمانشاه به سمت این منطقه بروید. مسیر دیگر نیز مسیر اسلام‌آباد غرب به سمت ایلام است.