پارک ملی سیاه کوه یزد را بهتر بشناسیم

برای گشت‌وگذار در بزرگ‌ترین کویر استان یزد باید به ۴۰ کیلومتری شمال اردکان و منطقه‌ای ناشناخته سفر کنید که به اعتقاد برخی افراد، بکرترین نقطه ایران محسوب می‌شود: پارک ملی سیاه کوه یزد؛ بیابانی پهناور با وسعتی برابر با ۸۰ هزار هکتار و حیات‌وحشی شگفت‌انگیز که در مکانی عاری از سکنه در حدفاصل استان‌های یزد و اصفهان قرار گرفته است.
به لطف موقعیت مکانی خاص و دورافتادگی از سکونتگاه‌های شهری، کویر سیاه کوه از گزند دستان ویرانگر شکارچیان غیرمجاز در امان مانده و زیست‌بوم منحصربه‌فرد خود را حفظ کرده است.
این پارک از منابع طبیعی ارزشمند کشورمان محسوب می‌شود که در فهرست مناطق حفاظت‌شده ایران نیز به ثبت رسیده و تحت پوشش سازمان محیط‌زیست قرار گرفته است. در این مطلب با کویر سیاه کوه، پارک ملی سیاه کوه یزد و بخش‌های مختلف و دیدنی‌های بی‌شمار آن آشنا خواهید شد تا چنانچه قصد داشتید با خرید بلیط هواپیما یزد راهی شهر بادگیرها شوید، بازدید از این منطقه تماشایی و بکر را نیز در برنامه سفر خود بگنجانید.

معرفی کویر سیاه کوه یا همان کویر عقدا

کویر سیاه کوه که به کویر عقدا نیز شهرت دارد، بخشی از پارک ملی سیاه کوه و از اماکن گردشگری و جاهای دیدنی اردکان یزد محسوب می‌شود. این منطقه بیابانی که از نمایی فوقانی به هلال ماه شباهت دارد، در حاشیه‌ی جنوبی پارک ملی سیاه کوه و مجاورت کویرهای زردین و اردستان قرار گرفته است.
این منطقه جزء بزرگ‌ترین مناطق کویری یزد نیز به‌شمار می‌رود. کویر سیاه کوه فاقد منابع آب شیرین و درنتیجه هرگونه حیات‌وحش و پوشش گیاهی بوده و از باتلاق‌ها و نمکزارهایی پست و بلند تشکیل شده است.
کویر سیاه کوه از نظر آب‌وهوا نیز نوسانات زیادی را در طول شب و روز و در فصول مختلف سال تجربه می‌کند؛ به‌طوری‌که در برخی زمان‌های سال دمای هوای این منطقه تا ۴۵ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد و در فصول سرد نیز گاهی به منفی ۲۵ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد. برای بازدید از این منطقه توصیه می‌شود که به‌هیچ‌وجه فصل تابستان را برای کویرگردی در این منطقه انتخاب نکنید، چراکه گرمای طاقت‌فرسا و تابش مستقیم پرتوی زیان‌بار خورشید این منطقه می‌تواند سلامت شما را به مخاطره اندازد.

کویر و پارک ملی سیاه کوه کجاست؟

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، پارک ملی سیاه کوه در حدفاصل بین یزد و اصفهان و در کیلومتر ۴۰ جاده اردکان به چوپانان قرار گرفته است؛ اما کویر سیاه کوه که بخشی از منطقه حفاظت شده سیاه کوه به شمار می‌رود، در حاشیه‌ی جنوبی منطقه حفاظت شده سیاه کوه و در ۲۰ کیلومتری جنوب شهر انارک قرار گرفته است.
کویر سیاه کوه یا همان عقدا از بخش جنوبی به کوه نمک و گریگون منتهی شده و از بخش غربی به بیابان‌های نائین و نوگنبد محدود می‌شود و از شمال نیز توسط ارتفاعات انارک محصور شده است.

پارک ملی سیاه کوه

پارک ملی سیاه کوه در مجاورت منطقه وسیع حفاظت‌شده‌ی سیاه کوه قرار گرفته و وسعتی حدود ۸۰ هزار هکتار از این منطقه را به خود اختصاص داده است. این پارک از دو بخش مختلف شمالی و جنوبی تشکیل شده که بخش شمالی این پارک ملی در استان اصفهان واقع گردیده و بخش جنوبی آن نیز در محدوده‌ی استان یزد است. ازآنجایی‌که کویر سیاه کوه در بخش جنوبی این پارک قرار گرفته، دسترسی به این منطقه صرفاً از طریق دو ورودی اصلی شمال شرقی و جنوب شرقی منطقه حفاظت‌شده سیاه کوه اردکان امکان‌پذیر است.
این پارک از نظر ریخت‌شناسی، تلفیقی از مناطق پست و مرتفع است؛ مناطق پست شامل دشت‌هایی کم‌خاک در حاشیه‌ی شرقی و غربی منطقه بوده و بخش‌های مرتفع در نزدیکی قله‌ی سیاهکوه یا همان کافر کوه قرار گرفته‌اند؛ اما نقطه‌ی قوت اصلی این پارک، موقعیت مکانی دورافتاده و منحصربه‌فردی است که امکان رشد و تکثیر گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری را فراهم کرده است.

جانوران و پوشش گیاهی پارک ملی سیاه کوه

همان‌گونه که پیش‌تر نیز گفته شد، پارک ملی سیاه کوه به علت عدم وجود راه‌های دسترسی سهل‌العبور به شهرهای اطراف، در انزوای کامل از دنیای بیرون خود به‌سر می‌برد و زیست‌بوم منحصربه‌فرد و گونه‌های گیاهی و جانوری نادری را در خود جای داده است.
طبق گزارش سازمان محیط‌زیست، ۱۹ گونه پستاندار در این منطقه زندگی می‌کنند که ۸ گونه از آن‌ها جزء جانوران کمیاب و در حال انقراض جهان محسوب می‌شوند. غزال ایرانی، شاه روباه، دوپای کوچک، هامستر خاکستری، خارپشت ایرانی، روباه شنی، پامسواکی بزرگ و کل و بز ازجمله حیواناتی است که در این منطقه به بقای خود ادامه می‌دهند. ناگفته نماند که این منطقه زیستگاه دو گونه نادر کاراکال و یوزپلنگ آسیایی نیز هست که این مسئله بیش‌ازپیش بر ارزش این منطقه و اهمیت حفظ و نگهداری از آن افزوده است.


پرندگان مختلفی نیز نظیر عقاب شاهی، بالابان، بحری، هوبره، شاهین، تیهو، کبک، سارگپه پابلند، زنبورخوار معمولی و چکاوک بیابانی در دشت‌های اطراف سیاهکوه به‌کرات دیده شده‌اند. افزون بر این، شرایط اکولوژیکی این منطقه موجب رشد و تکثیر خزندگان کمیابی نظیر شترمار شیرازی، بزمجه بیابانی، آگامای سروغی خاکستری، سوسمار خاردم ایرانی، مار شاخدار و لاک‌پشت مهمیزدار شده است.
پارک ملی سیاهکوه از نظر گونه‌های گیاهی نیز مکانی غنی و قابل‌توجه بوده و محدوده‌ی گسترده‌ای از گونه‌های گیاهی نادر ایران را در خود جای داده است: از شور یزدی و آویشن شیرازی گرفته تا گل زوفا و گونه‌های مختلف کلاه میرحسن دم عقربی، بیش از ۴۵ گونه‌ی گیاهی متمایز و کمیاب در این منطقه یافت می‌شوند. ناگفته نماند که پارک ملی سیاه کوه رویشگاه طبیعی گیاهانی دارویی نظیر درمنه، جفنه، پرند، قیچ و رمس در کشور به شمار می‌رود.

بهترین و بدترین زمان‌های بازدید از پارک ملی سیاه کوه

بازدید از مناطق کویری در ماه‌های گرم و سرد سال به علت افزایش و کاهش بیش‌ازحد دمای هوا در این مناطق چندان منطقی به نظر نمی‌رسد؛ پارک ملی سیاه کوه نیز جزء مناطق کویری محسوب می‌شود و از این قاعده مستثنا نیست.
پارک ملی سیاه کوه تابستان‌های بسیار داغ و توان‌فرسا و زمستان‌های بسیار سرد و سوزناکی دارد. هوای این منطقه با میانگین دمایی معادل ۱۹ درجه‌ی سانتی‌گراد و میزان بارشی حدود ۶۵ میلی‌متر، در دسته‌بندی فراخشک معتدل جای می‌گیرد که نوسانات آب‌وهوایی شدیدی را در بخش‌های مختلف خود تجربه می‌کند؛ بنابراین بهترین زمان برای خرید بلیط هواپیما اصفهان و بازدید از این منطقه، فصل بهار و اوایل فصل پاییز است.

راه دسترسی پارک ملی سیاه کوه و کویر عقدا

برای دسترسی به پارک ملی سیاه کوه ابتدا باید به منطقه حفاظت شده سیاه کوه سفر کنید. برای ورود به این منطقه دو ورودی مختلف در‌ شمال شرق و جنوب شرق در نظر گرفته شده است: ورودی اول جاده‌ای است آسفالته که در کیلومتر ۴۰ جاده اردکان به چوپانان قرار گرفته و ورودی دوم در کیلومتر ۱۱۵ همین جاده واقع شده است.

بهترین اقامتگاه ها اطراف کویر سیاه کوه

برای اقامت در نزدیکی کویر سیاه کوه باید به شهر دیدنی اردکان مراجعه و هتل یا اقامتگاهی را برای خود رزرو کنید. برخی از اقامتگاه‌های بومگردی و هتل‌های باکیفیت این منطقه عبارت‌اند از:
• هتل کاریز اردکان
• هتل مهمانسرای جهانگردی اردکان
• هتل خالو میرزا اردکان
• اقامتگاه بومگردی انار اردکان

دیدنی های اطراف کویر سیاه کوه

چنانچه دوست دارید از دیگر اماکن نزدیک به پارک ملی و کویر سیاه کوه یزد دیدن کنید، می‌توانید به اردکان بروید و از کاروانسرا و برج ارجنان، مسجد اردکان، خانه تقدیری و کوچه ضیایی بازدید کنید. نایین یزد نیز فاصله زیادی با کویر سیاه کوه ندارد. در شهر نایین می‌توانید از اماکن تاریخی و دیدنی زیادی نظیر نارین قلعه، خانه پیرنیا، قلعه رستم، قلعه بیاضه، آتشکده سپرو و غار اژدها دیدن کنید.

کلام آخر
پارک ملی سیاه کوه یزد از مناطق بکر و متمایز ایران با گونه‌های نادر گیاهی و جانوری است که در ۴۰ کیلومتری شمال اردکان واقع شده است. این پارک با بیش از ۸۰٬۰۰۰ هکتار وسعت، مکانی عالی برای چادر زدن و تماشای طبیعت دل‌انگیز یزد محسوب می‌شود. در این پارک کویری و جذاب قادر خواهید بود تجربه‌ی ناب و متفاوتی از کویرگردی به تجربیات خود اضافه کنید و سفری به‌یادماندنی داشته باشید.