باغ موزه های تهران | تلفیقی از تاریخ و طبیعت
تاریخ انتشار: ۰۴ آبان ۱۴۰۴
در دل جاهای دیدنی تهران باغ موزههایی آرام و باشکوه قرار دارند که داستان صدها سال تاریخ، هنر و فرهنگ ایران را در خود جای دادهاند. قدم زدن در این باغ موزه ها یعنی گذر از کاخهای سلطنتی، دیدن آثار هنری بینظیر و تجربهای از معماری و طبیعت. در این مقاله علاوه بر معرفی زیباترین باغ موزه های تهران راههای دسترسی و نکاتی که در بازدید از آنها لازم دارید را معرفی میکنیم.
باغ موزه چیست و چه تفاوتی با موزه دارد؟
باغ موزه در واقع نوعی موزه است که علاوه بر نمایش اشیای تاریخی یا هنری، فضای باز و باغی دارد و بازدیدکننده در کنار دیدن آثار، در محیطی سرسبز و طراحیشده قدم میزند. تفاوت اصلی آن با موزه معمولی در وجود باغ یا محوطه طبیعی در باغ موزه ها است. در موزههای معمولی تمرکز بر اشیای داخل سالنها است، اما در باغموزه تجربه دیدن آثار تاریخی و فضاهای قدیمی یا اشیای باستانی و کلکسیونی، با حضور در فضای باز، میان درختان، گلها و بناهای تاریخی همراه میشود.
در باغ موزه ها فضای باغ بخشی از نمایش است و طراحی آن طوری انجام میشود که با موضوع موزه هماهنگ باشد. بنابراین باغموزه ترکیبی از موزه و پارک فرهنگی است که علاوه بر نمایش آثار، فرصتی برای لذت بردن از طبیعت و یادگیری در محیطی آرام و باز فراهم میکند.
۱- باغ موزه نگارستان تهران
باغ موزه نگارستان در مرکز تهران و نزدیک میدان بهارستان قرار دارد. این باغ در سال ۱۲۲۲ هجری قمری به دستور فتحعلیشاه قاجار ساخته شد و ابتدا بهعنوان کاخ تابستانی خاندان قاجار مورد استفاده قرار میگرفت. در طول تاریخ، این مکان کاربریهای مختلفی داشته است؛ از محل برگزاری جشنها و مراسم حکومتی گرفته تا تبدیلشدن به دانشسرای عالی و دانشگاه تهران. امروز باغ موزه نگارستان تحت مدیریت دانشگاه تهران قرار دارد و بهعنوان یک مجموعه فرهنگی و هنری فعالیت میکند.
از مهمترین بخشهای این مجموعه میتوان به موزه مکتب کمالالملک اشاره کرد که آثار شاگردان این نقاش برجسته ایرانی را در آن به نمایش گذاشته شده است. معماری باغ موزه نگارستان نمونهای ارزشمند از باغهای ایرانی با طراحی مستطیلشکل، حوضها و درختان قدیمی است. محوطه باغ با فضای سبز و مسیرهای پیادهروی، کافه و کتابخانه مجموعه هم فضای مناسبی برای مخاطبان باغ موزه فراهم کرده است.
- نشانی: میدان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمدار رفیع
- ساعت کاری: موزهها همهروزه به غیر دوشنبهها و تعطیلات رسمی از ساعت ۹ تا ۱۷؛ محوطه باغ همهروزه از ساعت ۹ تا ۲۰؛ رستوران از ساعت ۱۲ تا ۱۷؛ کافه شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۲ تا ۲۰، پنجشنبه و جمعه از ساعت ۹ تا ۲۰
- شماره تلفن: ٣٣١١٩۵۸۶
- قیمت بلیط: ٣۰,۰۰۰ تومان بهازای بازدیدکننده داخلی، ۲۰۰,۰۰۰ تومان بهازای بازدیدکننده خارجی
- مسیر دسترسی: سوار خط دو مترو شوید (نقشه مترو تهران با کیفیت بالا) و در ایستگاه بهارستان پیاده شوید. پس از چند دقیقه پیادهروی به خیابان شریعتمدار رفیع بروید تا به ورودی شمالی باغ نگارستان تهران برسید.
۲- باغ موزه فردوس (موزه سینما)
باغ موزه فردوس که امروز بیشتر با نام موزه سینما شناخته میشود، در خیابان ولیعصر و نزدیک میدان تجریش قرار دارد و به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و دسترسی آسان، یکی از مقاصد پرطرفدار فرهنگی برای گردشگران و علاقهمندان به سینماست. عمارت باغ فردوس در دوره قاجار و به دستور محمدشاه ساخته شد و در طول تاریخ کاربریهای مختلفی داشته است.
در سال ۱۳۷۷ این بنا به موزه سینما اختصاص یافت و از آن زمان تاکنون محلی برای معرفی تاریخ سینمای ایران و گرامیداشت هنرمندان این عرصه بوده است. این باغ موزه تهران شامل چندین بخش تخصصی است که در آنها اسناد، تجهیزات فیلمسازی، پوسترها، جوایز و آثار مربوط به سینماگران ایرانی به نمایش گذاشته شده است. همچنین فضای سالنهای موزه با موضوعاتی مانند تاریخ سینما، معرفی چهرههای ماندگار، و مرور آثار کارگردانان برجسته طراحی شدهاند. یکی از جذابترین قسمتها، بخش یادبود است که به معرفی زندگی و آثار هنرمندان تأثیرگذار سینمای ایران اختصاص دارد.
- نشانی: تهران، خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان تجریش، کوچه بخشایش، باغ فردوس
- ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 9 تا 17 به غیر از روز شنبه
- مسیر دسترسی: سوار خط ۱ مترو شده و در ایستگاه تجریش پیاده شوید. سپس به سمت میدان قدس بروید تا با ۲۰ دقیقه پیاده روی در خیابان ولیعصر به سمت جنوب، به باغ فردوس خواهید رسید. یا اینکه سوار اتوبوسهای خط تجریش- راهآهن شده و در ایستگاه باغ فردوس پیاده شوید.
۳- باغ موزه قصر تهران
باغ موزه قصر یکی از بناهای تاریخی مهم تهران است که در گذشته بهعنوان زندان قصر شناخته میشد. این مجموعه ابتدا در دوره قاجار به دستور فتحعلیشاه و بهعنوان یک کاخ سلطنتی ساخته شد. با گذر زمان و در دوران پهلوی، کاربری آن تغییر کرد و به زندان قصر تبدیل شد؛ محلی که بسیاری از شخصیتهای سیاسی و اجتماعی ایران در دوره معاصر در آن محبوس بودهاند. در سالهای اخیر با بازسازی و تغییر کاربری، زندان قصر به باغ موزه قصر تبدیل شد و امروزه بهعنوان یک مرکز فرهنگی و تاریخی فعال است.
در این مجموعه علاوه بر بازدید از بناهای قدیمی زندان، بخشهای مختلفی برای معرفی تاریخچه آن در نظر گرفته شده است. بازدیدکنندگان میتوانند در موزههای تخصصی، اسناد، عکسها و روایتهای مربوط به زندانیان سیاسی و شرایط زندان را مشاهده کنند. یکی از بخشهای قابل توجه باغ موزه قصر، ساختمانهای بازسازیشده زندان است که با حفظ ساختار اصلی به نمایش درآمدهاند.
- نشانی: انتهای خیابان شهید مطهری، خیابان شهدای ناجا و میدان پلیس
- ساعات بازدید: روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۴ عصر
- مسیر دسترسی: سوار خط یک (تجریش – کهریزک) شوید و خودتان را بهایستگاه شهید مفتح برسانید، سپس از تقاطع شریعتی عبور کنید و مسیرتان را تا آخر خیابان مطهری ادامه دهید تا به باغ موزه برسید.
۴- باغ موزه هنر ایرانی یا باغ سپهبد
باغ موزه هنر ایرانی، مشهور به باغ سپهبد، در شمال تهران و منطقه تجریش واقع شده است. باغ موزه هنر ایرانی شامل ساختمانها، ماکتها و فضاهای متعددی است که هر کدام با طراحی خاص، محل نمایش آثار هنری هستند. فضای باغ با درختان و گلکاریهای سنتی ایرانی طراحی شده و مسیرهای پیادهروی و حوضهای کوچک، محیطی دلنشین برای بازدیدکنندگان ایجاد میکنندباغ موزه هنر ایرانی علاوه بر داشتن ماکتهایی از جاذبههای گردشگری ایران، یکی از زیباترین و تاریخیترین باغ موزه های تهرانی است.
باغ موزه هنر ایرانی از بخشهای مختلفی نظیر نگارخانه، کافه باغ، کارگاههای هنری و مراکز فروش صنایع دستی تشکیل شده است. بخشهای نمایشگاهی باغ موزه بهصورت فصلی و موضوعی برنامهریزی میشوند و بازدیدکنندگان میتوانند در طول سال با آثار مختلف و سبکهای متنوع هنر ایرانی آشنا شوند. علاوه بر این، کارگاهها و برنامههای آموزشی نیز برگزار میشوند تا بازدیدکنندگان با فرآیند خلق آثار هنری آشنا شوند. برخی از ماکتهای موجود در جاذبههای دیدنی باغ موزه هنر ایرانی عبارتند از: ماکت باغ فین، ماکت شمس العماره، ماکت هشت بهشت، ماکت نقش رستم، برج آزادی، ماکت قره کلیسا و گنبد سلطانیه، سی و سه پل، کاروانسرای مهیار و ماکت برج میلاد.
- نشانی: محله باغ فردوس، میدان تجریش، خیابان شهید دربندی یا مقصودبیک، کوچه دکتر حسابی، پلاک ۲۵ (
- ساعت کاری: ۹:۳۰ تا ۱۶ بدون رزرو قبلی؛ ۱۶ تا ۱۷ رزرو قبلی
- شماره تلفن: ۰۹۳۳۹۷۶۰۶۸۹
- قیمت ورودی: 75 هزار تومان
- مسیر دسترسی: نزدیکترین ایستگاه مترو به باغ موزه هنر ایرانی، ایستگاه مترو تجریش است. با ۱۵ دقیقه پیادهروی در خیابان مقصودبیک (ضلع جنوب غربی میدان تجریش) به موزه باغ هنر ایرانی میرسید.
۵- باغ موزه مینیاتور تهران
باغ موزه مینیاتور در منطقه گلبرگ تهران و در جنوب غربی مرکز شهر قرار دارد و یکی از مجموعههای هنری و فرهنگی منحصربهفرد پایتخت است. به شمار میآید. این مجموعه با هدف نمایش هنر مینیاتور ایرانی و آموزش این هنر به علاقهمندان ایجاد شده است. محوطه باغ با فضای سبز، حوضها و مسیرهای سنگفرش طراحی شده و تجربه بازدید را با ترکیب طبیعت و هنر غنیتر کرده است. علاوه بر بخشهای نمایشگاهی، کارگاههای آموزشی و برنامههای عملی نیز در این مجموعه برگزار میشوند که علاقهمندان میتوانند با تکنیکهای خلق مینیاتور آشنا شوند و تجربه عملی داشته باشند. باغ موزه مینیاتور شامل ساختمانها و تالارهایی است که هر یک به نمایش آثار هنری مرتبط با مینیاتور اختصاص یافتهاند. مجموعه آثار شامل نمونههای کلاسیک و معاصر هنر مینیاتور ایرانی است و تلاش شده تا سبکهای مختلف و دورههای تاریخی گوناگون در آن ارائه شود.
- نشانی: خیابان جانبازان غربی، نبش بزرگراه امام علی، پارک تمدن
- ساعت کاری: همهروزه از ساعت هشت تا ۲۰
- شماره تلفن: ۲۶۱۴۲۱۱۴
- ورودی: رایگان
- مسیر دسترسی: در ایستگاه مترو گلبرگ در خط دو مترو از قطار پیاده شوید و پس از پنج دقیقه پیادهروی در خیابان نظامآباد بهسمت جنوب و سپس گلبرگ بروید تا به بوستان تمدن (گلبرگ) و باغ موزه مینیاتور برسید
۶- باغ موزه زمان یا تماشاگه زمان
باغ موزه زمان که به نام تماشاگه زمان نیز شناخته میشود، با مساحت ۵۰۰۰ متر مربع در منطقه زعفرانیه تهران واقع شده و نخستین موزه تخصصی ساعت در ایران است. این مجموعه در عمارت تاریخی حسین خداداد، تاجر و صنعتگر ایرانی، قرار دارد. ساختمان موزه زمان در دوره قاجار ساخته شده و در سال ۱۳۴۶ توسط حسین خداداد خریداری و بازسازی شد. این بازسازی با همکاری استادان برجستهای مانند حاج عبدالکریم تهرانی، استاد فرهاد یحییپور و حاج علی شیخی انجام شد و گچبریهای پیچیدهای در آن بهکار رفته است. نمای بیرونی ساختمان ترکیبی از سبکهای قاجاری و مدرن است و در داخل، گچبریها، مقرنسکاریها و آیینهکاریهای زیبا به چشم میخورد.
در محوطه، ماکتهایی از ساعتهای آفتابی و آبی و استخری سنگی با دو شیر سنگی در نمای جنوبی عمارت قرار دارد که زیبایی محیط را دوچندان میکند. در محوطه موزه نیز کافهای قرار دارد که بازدیدکنندگان میتوانند پس از گشتوگذار در موزه، در آن استراحت کنند.
- نشانی: خیابان ولیعصر، خیابان زعفرانیه، نبش چهارراه پرزین بغدادی، پلاک ۱۲
- ساعت کاری: همهروزه به غیر از شنبهها از ساعت ۹ تا ۱۷:۳۰
- شماره تلفن: ۲۲۱۸۲۹۵۲
- قیمت ورودی: ۴۳,۰۰۰ تومان بهازای بازدیدکننده داخلی؛ ۵۰۰,۰۰۰ تومان بهازای بازدیدکننده خارجی؛ هزینه بازدید از محوطه ۲۰,۰۰۰ تومان
- مسیر دسترسی: نزدیکترین ایستگاه مترو به این موزه، ایستگاه تجریش است که از آنجا میتوان با تاکسی، اتوبوس یا پیادهروی به موزه رسید. برای استفاده از بیآرتی، از خط راهآهن به تجریش (خط ۷ بیآرتی) استفاده کنید و بعد از پل پارک وی، در ایستگاه باغ فردوس خیابان ولیعصر پیاده شوید.
۷- باغ موزه یا غار موزه وزیری
باغ موزه وزیری در منطقه اوین تهران قرار دارد و یکی از جاذبههای فرهنگی کمتر شناختهشده پایتخت است. این مجموعه به همت مجسمهساز و هنرمند ایرانی، تأسیس شد و امروزه بهعنوان یک فضای فرهنگی و هنری فعال شناخته میشود. در محوطه باغ، انواع مجسمههای ساختهشده از سنگ، فلز و مواد دیگر به نمایش درآمدهاند. این مجسمهها در ابعاد مختلف و با موضوعات متنوع طراحی شدهاند و فضایی متفاوت برای بازدیدکنندگان فراهم کردهاند.
علاوه بر مجسمهها، در بخشهای داخلی باغ موزه، آثار دیگری همچون نقاشیها، طرحها و نوشتههای استاد وزیری نگهداری میشود. یکی از ویژگیهای مهم باغ موزه وزیری، تلفیق هنر با طبیعت است. مجسمهها در میان درختان و فضای سبز قرار گرفتهاند و بازدیدکننده هنگام گردش در باغ با آثار هنری روبهرو میشود. همین ترکیب باعث شده که این مکان از سایر باغ موزه های تهران متمایز باشد.
- نشانی: لواسانات، بلوار امام خمینی، جاده کند علیا و سفلی، دوراهی بوجان، سمت چپ بعد از چال ناظران، پلاک ۷۷
- ساعت کاری: همهروزه ۹:۳۰ تا ۱۹
- شماره تلفن: ۲۶۵۵۶۶۰۴
- قیمت بلیط ورودی: ۵۰,۰۰۰ تومان
۸- باغ موزه دفاع مقدس
باغ موزه دفاع مقدس تهران که بهعنوان موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نیز شناخته میشود، در اراضی عباسآباد واقع شده و یکی از بزرگترین و مدرنترین موزههای کشور بهشمار میرود. این مجموعه با مساحتی حدود ۲۰۵ هزار متر مربع، در سال ۱۳۹۱ افتتاح شد و هدف آن حفظ و ترویج ارزشهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، مستندسازی وقایع جنگ و آموزش نسلهای آینده است. در محوطه باغ، یادمانها و ماکتهایی از صحنههای جنگ و مقاومت به نمایش گذاشته شدهاند. موزه دفاع مقدس، زیپ لاین، سالن شبیهساز تیراندازی، دریاچه هورالعظیم و نمایش آبی، موزه روباز و سراسر نمای مقاومت و پیروزی از بخشها و دیدنیهای این باغ موزه است.
- نشانی: میدان ونک، بزرگراه شهید حقانی، انتهای خیابان سرو، روبهروی پارک طالقانی
- ساعت کاری: روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ تا ۱۷، روزهای جمعه و تعطیل از ساعت ۱۰ تا ۱۷
- شماره تلفن:۱۵۷۸
- قیمت بلیط: تالارها ۲۵,۰۰۰ تومان، سراسرنمای مقاومت سپهبد قاسم سلیمانی ۲۰,۰۰۰ تومان
- مسیر دسترسی: با متروی خط یک (کهریزک-تجریش) خود را به ایستگاه حقانی یا همت برسانید. موزه در فاصله کمی از هر دو ایستگاه قرار دارد و با تاکسیهای ونک، ولیعصر و نوبنیاد میتوانید به باغ موزه برسید.
۹- باغ موزه مقدم
باغ موزه مقدم در اصل متعلق به «محمدتقی خان احتسابالملک»، از نزدیکان دربار قاجار است. پس از درگذشت او، عمارت به فرزندش واگذار شد. دکتر محسن مقدم، یکی از برجستهترین اساتید باستانشناسی ایران، در واپسین روزهای حکومت قاجار به دنیا آمد و بعدها این خانه را به مجموعهای موزهای تبدیل کرد. در محوطه این باغ موزه تهران، نشانههایی از معماری سنتی باغهای ایرانی دیده میشود.
در بخش غربی، ساختمان اربابی قرار دارد که استاد محسن مقدم و یکی از شاگردانش در سال ۱۳۴۵ خورشیدی آن را ساختهاند. این ساختمان با کاشیکاریها و تزئینات قاجاری زینت یافته است. در قسمت شمالی ساختمان، ایوانی با چند طاق و ستون وجود دارد که کاشیکاریهای زیبا آن چشمنواز است. در مرکز ایوان، حوضچهای مرمری قرار دارد که از حمام فتحعلی شاه به این خانه منتقل شده است و جلوهای تاریخی به فضا بخشیده است.
- نشانی: خیابان امام خمینی، بین خیابان شیخ هادی و ولیعصر، پلاک ۲۵۱
- ساعت بازدید: هر روز بهجز دوشنبه و ایام سوگواری از ۹:۰۰ تا ۱۷:۰۰
- قیمت بلیط: ۳۰,۰۰۰ تومان برای بازدیدکنندگان داخلی؛ ۲۰۰,۰۰۰ تومان برای گردشگران خارجی
- تلفن: ۶۶۴۶۳۱۴۴
- مسیر دسترسی: ایستگاه مترو میدان منیریه و میدان حسنآباد ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با این باغ موزه فاصله دارند.
سخن پایانی
هریک از باغ موزه های تهران شامل کاخها، عمارتها، موزههای هنری و علمی و باغهایی هستند که تجربهای ترکیبی از تاریخ، معماری و طبیعت برای بازدیدکنندگان فراهم میکنند. مسافران با بازدید از باغ موزهها میتوانند با تاریخ معاصر ایران، هنرهای سنتی و مدرن، مینیاتور، سینما، گیاهان نادر و علوم زمانسنجی آشنا شوند. این مکانها علاوه بر ارزش آموزشی و پژوهشی، محیطی مناسب برای گشتوگذار، عکاسی و تجربه فرهنگی فراهم میکنند.
