جاهای دیدنی شاهرود؛ سیری در جاذبه‌های گردشگری مهد عرفان ایران

جاهای دیدنی شاهرود؛ سیری در جاذبه‌های گردشگری مهد عرفان ایران

شهر شاهرود که مرکز شهرستان شاهرود است در استان سمنان قرار دارد. به این شهر مهد عرفان نیز می‌گویند زیرا آرامگاه دو تن از بزرگ‌ترین عارفان ایرانی، بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی، در این شهر قرار دارد. این شهر در اواسط مسیر تهران به مشهد قرار گرفته و یکی از علل پرتردد بودن شاهرود، قرار داشتن آن در مسیر مشهد است. شهر شاهرود پیشینه‌ای تاریخی نیز دارد و باستان شناسان تخمین می‌زنند که از ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد، این شهر یک منطقه‌ی سکونتی بوده است. خنچره و شاخره از نام‌های قدیمی این شهر هستند.


آب و هوای شاهرود یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن است که باعث شده این شهر، قاره‌‌ی کوچک یا شهر چهارفصل نام بگیرد. به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص شاهرود، این شهر آب و هوای متغیری در نقاط مختلف خود دارد. در جنوب شاهرود کویرهای وسیع طرود و نخلستان‌های آن قرار دارند و در شمال آن طبیعت جنگلی استان گلستان. نواحی شرقی آن نیز، آب و هوایی کوهستانی، سرد و برفی دارد و در غرب شاهرود هم یک روستا-شهر پلکانی، با طبیعتی منحصربه‌فرد قرار گرفته ‌است. این تنوع آب و هوایی، شاهرود را به مقصدی مناسب برای سفر در فصول مختلف سال تبدیل کرده است. در هر فصلی با خرید بلیط قطار تهران شاهرود به این شهر زیبا سفر کنید می‌توانید از بخشی از طبیعت آن نهایت لذت را ببرید! در ادامه‌ی این نوشته به جاذبه‌های گردشگری متنوع این شهر زیبا می‌پردازیم.

۱- جنگل ابر؛ آسمان در آغوش زمین

این جنگل شگفت‌انگیز که از مهم‌ترین دیدنی‌های شاهرود است و یکی از مهم‌ترین دلایلی است که بسیاری از گردشگران به این شهر سفر می‌کنند، در ۴۵ کیلومتری شمال شرق شاهرود قرار دارد. جنگل ابر یکی از قدیمی‌ترین جنگل‌های جهان است. این جنگل قدمتی در حدود ۴۰ میلیون سال دارد و از دوره سوم زمین‌شناسی یعنی دوران ژوراسیک به جای مانده است. ۸۵ گونه‌ی گیاهی در این جنگل شگفت‌انگیز که در منطقه‌ی کوهستانی و در نزدیکی رشته‌کوه‌های البرز جای گرفته است، وجود دارد. قرار گرفتن این جنگل در ارتفاعات باعث به وجود آمدن طبیعت و صحنه‌ای شگفت‌انگیز در این منطقه شده است؛ صحنه‌ای که در آن اقیانوسی از ابرها جنگل را در برگرفته است. در بهار و تابستان حجم و غلظت این ابرها بیشتر از نیمه‌ی دوم سال است.

۲- خانه یغمایی‌ها؛ بادگیرهای یزد در شاهرود

خانه‌ یغمایی‌ها یکی از خانه‌ی تاریخی شهر شاهرود و مربوط به دوره‌ی پهلوی است. این خانه که امروزه اداره‌ی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شاهرود در آن قرار دارد، تنها خانه‌ی بادگیردار شهر است که علت این اتفاق نیز معمار یزدی این خانه است. این خانه که توسط استاد مهدی حیدریان و برای تاجری ثروتمند ساخته شده ‌است، دارای سبکی دل‌نشین و قدیمی است. حیاط آن دارای حوضی کوچک و باغچه‌ای با درختان آلبالو است که برای ورود به آن باید از یک دالان که درب ورودی را به حیاط وصل می‌کند، گذشت.

۳- چشمه‌ی هفت‌رنگ مجن؛ رنگی‌ترین چشمه‌ی ایران

این چشمه در روستای مجن، در ۲۵ کیلومتری از شمال شهر شاهرود و در میان شکاف‌های دره‌ دامنه قله‌ی چهار هزار متری شاهوار قرار گرفته است. وجود انواع کانی‌ها و مواد معدنی همچون آهن، جیوه، گوگرد و دیگر عناصر باعث پدید آمدن رنگ‌های متنوعی در کف این چشمه شده‌اند. این ترکیبات منجر به ایجاد رنگ‌های گوناگونی از فیروزه‌ای و قهوه‌ای تا نارنجی، آبی و حتی صابونی شده‌اند که علت نام‌گذاری "چشمه هفت رنگ" نیز همین مسئله است. هرچند به دلیل غنی بودن آب از املاح و مواد معدنی، شنا در این منطقه توصیه نمی‌شود، اما قسمت‌های پایین‌تر که میزان مواد معدنی کمتری دارند و رنگ آب نیز کمتر است، برای شنا مناسب‌ترند.

۴- آرامگاه بایزید بسطامی؛ عارف بزرگ قرن سوم

در ۶ کیلومتری شاهرود و در مرکز شهر تاریخی بسطام، آرامگاه عارف بزرگ قرن سوم هجری، ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی معروف به بایزید بسطامی، قرار دارد. این عارف بزرگ که به سلطان‌العارفین نیز معروف است در خانواده‌ای زرتشتی چشم به جهان گشود و پس از مدتی به اسلام گروید. در کنار آرامگاه ایشان، مقبره‌ی امامزاده محمد از فرزندان امام صادق (ع) قرار دارد. همچنین مدرسه‌ی شاهرخیه نیز در جوار آرامگاه بایزید قرار گرفته ‌است. آرامگاه بایزید بسطامی هیچ‌گونه تزئیناتی ندارد و روی مقبره‌ی آن سنگی مرمرین قرار گرفته که حدیثی از امام علی (ع)، بر روی آن نقش بسته ‌است.

۵- بازار تاریخی شاهرود؛ بازدید از بازار قجری

بازار تاریخی شاهرود یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی دیدنی در شهر شاهرود است. این بازار در بافت قدیمی شهر واقع شده و دارای بخش‌های متنوعی مانند کاروان‌سرا، بارانداز، مسجد و گرمابه است. بازار شاهرود دارای دو راسته اصلی با بیش از ۲۵۰ باب مغازه و پنج ورودی است. این مکان تاریخی که از دوران قاجار به‌جامانده است، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. بازار تاریخی شاهرود، به جز ایفای نقش تاریخی و فرهنگی، به مسافران امکان خرید لوازم متنوع را نیز ارائه می‌دهد. ورود به این بازار برای گردشگران و مسافران از دو راه اصلی به نام‌های "راسته بازار" و "بازار انارکی‌ها" امکان‌پذیر است.

۶- دشت آفتابگردان و شقایق کالپوش؛ دشتی با فصل‌های رنگارنگ

دشت شقایق‌های کالپوش یکی از جاذبه‌های دیدنی شاهرود است که در حدفاصل شاهرود و گنبدکاووس قرار گرفته ‌است. اواسط اردیبهشت ماه تا اواسط خرداد ماه این دشت مملو از شقایق‌های قرمز است و در فصل تابستان نیز پوشیده از گل‌های زرد آفتابگردان می‌شود. این منطقه سرسبز و زیبا، ۱۴ هزار هکتار جنگل، ۳۴ هزار هکتار مزارع زیر کشت و ۳۰ هزار هکتار مرتع دارد. از سوغاتی‌های کالپوش می‌توان لاک‌تراشی، جاجیم‌بافی، سوزن‌دوزی، فرآورده‌های لبنی و تخمه آفتابگردان را نام برد.

۷- روستای قلعه بالا؛ نگین سبز توران

روستای قلعه بالا در جوار منطقه کویری شاهرود و در دامنه کوه‌ها و در ۱۴۰ کیلومتری شمال شرق شاهرود قرار دارد. این منطقه که در کنار منطقه‌ی محافظت‌شده‌ی خارتوران قرار دارد، روستایی با معماری پلکانی است. این روستا با نام "نگین سبز توران" نیز شناخته می‌شود که به دلیل چشم‌انداز وسیع دشت‌های بیارجمند از این روستا، به این نام معروف شده است. چنارهای بلند و وجود قنات‌های فراوان، منجر به سرسبزی و جلوه متمایز این منطقه شده است.

۸- جنگل اولنگ؛ جنگلی بکر در مجاورت شاهرود

این جنگل در ۸۰ کیلومتری شمال شرق شاهرود قرار دارد. اولنگ در زبان ترکی به ارتفاعات بادخیز و مرتفع گفته می‌شود. جنگل اولنگ که در واقع ادامه‌ی جنگل‌های گلستان است، ۳۲۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد و دقیقاً در مرز بین آبریزهای دامنه شمالی و جنوبی شرق رشته کوه البرز است. این ارتفاع که باعث کاهش دمای منطقه شده است همراه با چشمه‌هایی که از دل کوه جوشیده است، محیط مناسبی برای رشد گیاهان و زندگی جانوران مختلف را فراهم آورده است. همچنین بکر بودن جنگل اولنگ باعث شده تا گونه‌های جانوری در آن ساکن باشند. این جنگل بکر در بهار و تابستان آب و هوای متعادلی دارد که برای گردشگری مناسب است اما در زمستان جاده‌ی آن لغزنده است و گردشگران برای رفتن به این جنگل تجهیزات بیشتری نیاز دارند.

۹- پارک ملی خارتوران؛ آفریقای ایران

پارک ملی خارتوران که در ۲۵۰ کیلومتری جنوب شرقی شاهرود و در مجاورت خراسان قرار دارد، دومین منطقه وسیع حفاظت‌شده در ایران بعد از «پناهگاه حیات‌وحش نایبندان» در طبس است که مساحتی بالغ بر یک میلیون هکتار دارد. این زیستگاه بزرگ و منحصربه‌فرد جانوران که گونه‌های جانوری و گیاهی بسیاری را در خود جای داده است، به آفریقای ایران مشهور است. گردشگران می‌توانند با بازدید رایگان از این مجموعه‌، تجربه‌ی جدیدی را برای خود رقم بزنند.

۱۰- آبشار نکارمن؛ بهشتی در دل کویر

آبشار نکارمن در نزدیکی روستایی به همین نام و در ۲۵ کیلومتری شاهرود قرار گرفته‌ است. روستای نکارمن که در دهستان خرقان، بخش بسطام قرار دارد، یک منطقه‎‌ی سرسبز با آبشارهای زیباست که در دل بخش کویری سمنان قرار گرفته ‌است. وجود این منطقه‌ی سرسبز جنگلی در دل کویر، نکته‌ای است که آن را متمایز کرده و توجه گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. آب آبشار نکارمن به صورت رودخانه‌ای جاری می‌شود و در تابستان‌ حجم آب کمتری دارد، اما در سایر فصل‌ها بسیار پرآب و زیباست.

۱۱- پارک آبشار شاهرود؛ تفرج در دل شهر

پارک آبشار شاهرود یک مجموعه‎‌ی تفریحی وسیع با امکانات بسیار است. در این مکان هم می‌توانید استراحت کنید و از امکانات تفریحی استفاده کنید و هم می‌توانید از مناظر زیبای طبیعی لذت ببرید. این مجموعه تفریحی دارای امکانات ورزشی متنوع، حوضچه‌های بسیار بزرگ، جاده سلامت، آبشارهای مصنوعی، یک باغ وحش کوچک، فضای جنگلی و مناسب برای چادر زدن گردشگران است. هنگام خرید بلیط هواپیما و سفر به شاهرود با رفتن به این پارک زیبا که در شمال شرق شاهرود و خیابان شهید صدوقی می‌توانید از مناظر زیبا، امکانات تفریحی و آب و هوای مطبوع آن لذت ببرید.

۱۲- کویر رضاآباد؛ شب‌های پرستاره در شاهرود

کویر رضا آباد در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرق شاهرود قرار دارد. تپه‌های شنی در شکل‌های مختلف، سیاه‌چادر عشایر، خانه‌های گنبدی خشتی، گله‌های شتر و آسمان صاف کویر، از ویژگی‌های جذاب این کویر شنی است. زمان مناسب برای سفر به رضاآباد اوایل بهار یا پاییز و یا نیمه‌ دوم زمستان است. این روستا مرکز عشایر چوداری در استان سمنان بوده و همین مسئله به جذابیت‌های آن افزوده و آن را به یک منطقه‌ی گردشگری عشایری تبدیل کرده است.

۱۳- آبشار و قندیل یخی آوستا؛ زیبایی طبیعت زمستانی

این آبشار شگفت‌انگیز در ۱۵ کیلومتری شمال شاهرود و در دامنه‌ی کوه شاهوار قرار دارد. آبشار و قندیل یخی آوستا که در روستای ابرسیج قرار گرفته‌ است، در زمستان زیبایی منحصربه‌فردی دارد زیرا عظمت و زیبایی قندیل‌های یخی آن در این فصل بیشتر قابل مشاهده است. اما در فصول دیگر سال نیز زیبایی‌های خاص خود را دارد و برای مثال در تابستان امکان کمپ کردن در اطراف آن برای گردشگران وجود دارد.

۱۴- برج کاشانه بسطام‌؛ الگوی هنر معماری ایرانی

برج کاشانه‌ی بسطام در شمال شهرستان شاهرود و جنوب شهر بسطام و جنوب شرقی مسجد جامع بسطام قرار گرفته ‌است. شکل بیرونی این برج با معماری زیبا، به شکل یک چندضلعی است که ارتفاع آن از درون ۲۴ متر و از بیرون ۲۰ متر است. بسیاری معتقدند که این برج در زمان‌های قدیم آتشکده بوده و پس از اسلام به برج دیدبانی تبدیل شده است با این‌همه در کتیبه‌ای که بر سر در آن وجود دارد تاریخ ۷۰۰ هجری قمری را نشان می‌دهد. این بنا که جزء جاهای دیدنی بسطام بشمار می‌رود، پر از آجرکاری‌های زیباست و معماری آن مملو از جزئیات حیرت‌انگیز است که توجه بسیاری از هنرمندان را به خود جلب کرده است.

۱۵- موزه شاهرود؛ نخستین موزه‌ی استان سمنان

موزه‌ی شاهرود که نخستین موزه‌ی سمنان نیز بوده است، مملو از اشیای باستانی‌ای است که مشابه آن در جای دیگری وجود ندارد. معماری ساختمان آن نیز به سبک معماری اواخر دوره‌ی قاجار و اوایل دوره‌ی پهلوی است. این موزه دارای بخش‌های مختلفی مانند بخش باستان‌شناسی و مردم‌شناسی است. در موزه شاهرود، بیش از ۸۰۰ شی باستانی به چشم می‌خورد که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از ۸۰۰۰ سال پیش می‌رسد. در کنار این اشیای باستانی، بیش از ۱۳۰ نسخه خطی از کتب تاریخی نیز قرار دارند که فرصت مشاهده‌ی آن‌ها نیز برای بازدیدکنندگان فراهم است. از مهم‌ترین اشیای این موزه استخوانی است که قدمت آن به ۸۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد و کشف آن در تپه سنگ چخماق در بسطام اتفاق افتاده است.


کلام آخر
چه بخواهید از طبیعت کوهستانی زیبا لذت ببرید، چه شب‌های پرستاره‌ی کویری را تجربه کنید و چه بخواهید در جنگل‌های هیرکانی به ماجراجویی بپردازید، شاهرود مقصد ایده‌آلی برای شما خواهد بود. تمام این ویژگی‌های طبیعی در کنار پیشینه‌ی تاریخی و فرهنگی این شهر زیبا که مهد عارفان است، باعث شده است تا این شهر موردتوجه گردشگران بسیاری قرار بگیرد و به یکی از مهم‌ترین شهرهای گردشگری ایران تبدیل شود.