معرفی ۲۲ تا از زیباترین رودخانه های اطراف مشهد

مشهد، شهری در شرق ایران و در همسایگی کشور افغانستان که اصلی‌ترین قطب زیارتی کشور محسوب می‌شود. شهر زعفران و زرشک با مردمی خوش ذوق و هنرمند. هنر گلیم بافی، فرش بافی، ارغوان بافی و از همه مهم‌تر فیروزه تراشی و سنگ تراشی که جز صنایع دستی این شهر محسوب می‌شود. شهری برای آرامگاه شاعر بزرگ، حکیم ابوالقاسم فردوسی و یکی از اصلی‌ترین مقصدهای زائرین، حرم مطهر امام رضا که به جز فضای معنوی حرم و آثار تاریخی که در دل شهر جای گرفته‌اند، طبیعتی بی‌نظیر اطراف شهر را احاطه کرده است که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد.


قطعه‌هایی از بهشت در زمین که نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. طبیعتی بکر و بی‌مانند در گوشه و کنار شهر که بازدید از آن خاطره‌ای فراموش نشدنی را رقم می‌زند. رودخانه‌های اطراف مشهد که بسیاری از وجود آن‌ها بی‌خبرند، آن‌قدر زیباست که بعد از بازدید از آن‌ها خواهید دانست که رودخانه فقط به مناطق شمالی کشور محدود نمی‌شود. به عبارت دیگر، بسیاری از شمالی‌ها با خرید بلیط قطار ساری مشهد، به دیدن این زیبایی‌های متفاوت می‌ایند تا در کنار زیارت از مناطق طبیعی نیز دیدن کنند. کافی است گوش دل به صدای آب در جریان رودخانه و چشم دل به طبیعت سبز اطراف بسپارید تا طرواتی تازه به روح خود هدیه دهید.

رودخانه های اطراف مشهد

در ادامه این مقاله به معرفی تعدادی از رودخانه‌های اطراف مشهد و زیبایی‌های چشم‌نواز آن‌ها می‌پردازیم.

۱. رودخانه بساروج (باش ساروق)

این رودخانه فصلی از شرق بینالود سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به کشف رود می‌ریزد. رودخانه بساروج در جنوب مشهد و در روستایی به نام بساروج قرار گرفته است. این رودخانه را فقط در ماه‌های پر باران می‌توان پر آب دید. مسیر رودخانه بساروج، در جاده قدیم نیشابور و جاده ده غیبی است و باید قبل از ده غیبی ابتدا وارد جاده اغنج شده و وارد روستا شوید.
نشانی روستای بساروج:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۲. رودخانه کارده

رودخانه کارده، در روستای کارده و در ۵۰ کیلومتری شمال مشهد قرار گرفته است که یکی از پر آب‌ترین رودخانه‌های مشهد به حساب می‌آید. سرچشمه این رودخانه از ارتفاعات رشته کوه هزار مسجد است و بعد از توقف در پشت سد کارده در باغ‌های روستاهای رضوان و اندروخ تقسیم می‌شود. اما بعد از رها سازی از پشت سد، آب این سد به رودخانه کشف رود می‌ریزد.
آبدهی رودخانه ۶۶ کیلومتری کارده در ایستگاه اندروخ، سالانه ۳۳ میلیون متر مکعب است. آبریز تمام روستاهای بلغور، کریم آباد، جنگ، خرکت، مارشک، سیج، گوش‌آباد، آل، زو قلعه، بهره و دره انجیر در این رودخانه است. مسیر برای رسیدن به این رودخانه از جاده کلات، جاده کارده و جاده سیج است.
نشانی روستای کارده:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان کارده

۳.رودخانه آغنج

این رودخانه نیز رودخانه‌ای فصلی در ۴۰ کیلومتری جنوب مشهد در روستایی به نام آغنج واقع شده است. رودخانه آغنج از آخرین نقاط شرقی کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد و بعد از عبور از رباط خاکستری و بیدک، قبل از رسیدن به جیم آباد فرو می‌نشیند. برای رفتن به این روستا باید توسط جاده قدیم نیشابور وارد جاده ده غیبی شوید. قبل از روستا، از سوی چپ جاده بساروج به روستای آغنج بروید.
نشانی روستای آغنج:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۴.رودخانه بزوشک

در روستای بزوشک، در ۳۶ کیلومتری جنوب شهر مشهد رودخانه‌ای به نام بزوشک واقع شده است. سرچشمه این رودخانه از ارتفاعات شرقی بینالود است. رودخانه بزوشک پس از عبور از روستای عارفی در نهایت در رودخانه کشف رود می‌ریزد. پیشنهاد میکنیم در سفر به مشهد از این روستا و رودخانه آن دیدن کنید.
نشانی روستای بزوشک:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد

۵.رودخانه کَشَف

یکی از رودخانه‌های استان خراسان رضوی، کَشَف رود است که در بین دره کَشَف رود جریان دارد. بیش‌ترین بخش این رود در مشهد قرار دارد اما شهرستان‌های گلبهار و چناران نیر در حوضه آن قرار دارند. این رود که مهم‌ترین رودخانه مشهد به حساب می‌آید در پنج کیلومتری شمال شرق مشهد قرار گرفته است.
رودخانه کشف که از آبریزهای جنوبی کوه‌های هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد با ۲۹۰ کیلومتر طول و پنج درصد شیب، از شمال غرب به سوی جنوب شرق جریان دارد. همچنین دو رودخانه‌ی گلمکان و فریزی که از آبریزهای شمالی کوه‌های بینالود سرچشمه می‌گیرند به رودخانه‌ی کشف رود می‌ریزند. در آخر، این رود در پل خاتون سرخس که در روستای تاریخی زور آباد، شهرستان صالح آباد از توابع تربت جام است، در رود هَربِرود می‌ریزد و به نام تجن داخل ترکمنستان می‌شود و در بیابان قره قوم این کشور فرو می‌رود.

در سال‌های اخیر، طرحی موسوم بر ساماندهی کشف رود به شهرداری مشهد داده شد و قرار بر این شد که این رودخانه و اطراف آن را تبدیل به تفرجگاهی بزرگ به نام بوم پارک کنند. اما همانطور که می‌دانید به دلیل خشکسالی و ساخت سدهایی بر روی این رود همچون سدهای طرق، کارده، ارداک و غیره بر روی سرشاخه رود، کشف رود نیز دچار خشکی شده و فقط به هنگام سیلاب‌ها این رود آب فراوانی دارد. همچنین این رود دچار مشکل سرازیری پساب شهری در طول سال شده است.

بر روی رودخانه کشف رود، چند پل تاریخی مانند پل‌شاهی، پل کشف رود و پل خاتون نیز ساخته شده است که جزعی از مکان‌های دیدنی این رود به حساب می‌آید. مجموعه‌ای از محوطه‌های زمان پارینه سنگی قدیم در فاصله ۳۵ کیلومتری تا ۸۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر مشهد، در اطراف بستر اصلی رودخانه کشف شده‌اند که به آن حوضه کشف رود می‌گویند.
این حوضه در شرق مشهد در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۴ توسط زمین شناس فرانسوی (کلود تیبو) و (علی آریایی) زمین شناس ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. در طی این جستجوها ۸۰ نمونه دست ساخته سنگی از هفت محوطه جمع‌آوری شد. بعد از بررسی این مجموعه به موزه باستان در موزه ملی ایران اهدا شد. برای سفر به مشهد کافی است بلیط هواپیما مشهد را از سفرمارکت بخرید. اگر مسافری از شهر تهران هستید می توانید به راحتی با خرید بلیط هواپیما تهران مشهد به این شهر سفر کنید.
مسیرهای دسترسی کشف رود:
پل کشف رود در شهر توس، پل التیمور در خیابان پنج تن و پل‌شاهی در اوایل جاده کلات

۶. رودخانه استاج

در روستای استاج، در ۴۵ کیلومتری جنوب مشهد رودخانه‌ای که از آخرین نقطه جنوب شرقی رشته کوه بینالود سرچشمه می‌گیرد به نام رودخانه استاج قرار گرفته است. این رودخانه از اطراف ملک آباد و امان آباد به سمت کشف رود سرازیر شده و در نهایت در باغ‌ها و مزارع تقسیم می‌شود. مسیر دسترسی به رودخانه فصلی استاج از جاده نیشابور، انتهای آزاد راه باغچه (سردار شوشتری) شهر ملک آباد و جاده بزوشک گذر می‌کند.
نشانی روستای استاج:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد.

۷. رودخانه طرق

از پیوستن دو رودخانه کم‌عرض و کوهستانی سربرج و مغان (کال سبرج و کال سوزو) در اطراف روستای کرتیان و همچنین جریان‌های فرعی، رودخانه طرق تشکیل شده است. رودخانه طرق با ۳۲ کیلومتر طول، ۴/۳ درصد شیب دارد و مسیر آن به سمت شمال شرقی است. سرچشمه این رودخانه از رشته کوه بینالود و آبریز جنوبی کوه‌های خلج در ارتفاع ۲۶۰۰ متری است. در نهایت بعد از عبور از روستای مغان، خانرود، اردمه و بعد از آن روستاهای مجد، تجر، سربرج و روستای کرتیان به سد طرق می‌ریزد. آبدهی سالیانه این رودخانه در ایستگاه کرتیان به صورت میانگین ۲۰ میلیون متر مکعب است.

در گذشته، طرق منطقه‌ای مهم برای شاه‌راه تاریخی ابریشم بوده و برای مسافران شهرهای مرکزی و جنوبی ایران که به مشهد مسافرت می‌کردند، عنوان آخرین منزلگاه را داشته است. مسیر رفتن به این رودخانه از میدان گاراژدارها (میدان کوشش)، بلوار صبا، خیابان خلج، خلج ۳۹ (انتهای سیدی) و جاده خلج به سمت روستاهای پشت کوه‌های خلج است.
نشانی روستای کرتیان:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۸. رودخانه چهل من سنگ

رودخانه‌ای فصلی در روستایی به نام چلمه سنگ که در ۶۰ کیلومتری جنوب شرق مشهد قرار دارد. رودخانه چهل من سنگ از کوه ناگهانی در ارتفاعات روستای چهل من سنگ یا همان چلمه سنگ سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه بعد از عبور از روستای نریمانی و سرباغ، جاده سرخس را در روستای چاهک قطع می‌کند. در نهایت پس از روستای کله چشمه به کشف رود می‌ریزد. رودخانه چهل من سنگ نیز فقط در ماه‌های پر باران جریان پیدا می‌کند. مسیر چلمه سنگ از جاده سرخس آغاز و سپس بعد از آبروان در سمت راست جاده باید وارد جاده اَره شده تا در جنوب روستای نریمانی به این روستا رسید.

۹. رودخانه میامی

رودخانه میامی در روستایی با همان نام میامی در فاصله ۵۶ کیلومتری شهر مشهد و در جاده سرخش واقع شده است. این رودخانه با ۲۵ کیلومتر طول، تنها در ارتفاعات آب در آن جریان دائمی دارد. رودخانه میامی در کوه‌های قره داغ در جنوب شرق کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای نوروز و میامی، در حوالی شادیشه به کشف رود می‌ریزد.
نشانی روستای میامی:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش رضویه، دهستان میامی

۱۰. رودخانه فرزنی

سرچشمه رودخانه فصلی فرزنی از ارتفاعات کوه قطار النگ در ناحیه روستای امیرآباد است که در روستای فرزنی در ۶۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار گرفته است. این رودخانه بعد از عبور از روستای فرزنی به سمت دهستان باغچه سرازیر و در میان باغ‌ها و مزارع پخش می‌شود. روستای فرزنی در جاده نیشابور، کیلومتر ۱۰ جنوب غرب شهر ملک آباد قرار گرفته است.
نشانی روستای فررزنی:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان سرجام

۱۱. رودخانه امردوک

این رودخانه در روستای امردوک در ۸۰ کیلومتری شمال مشهد قرار دارد و یکی از پر آب‌ترین رودخانه‌های مشهد محسوب می‌شود. از جنوب قله هزار مسجد سرچشمه گرفته و در مسیر عبور خود بعد از روستای امردوک، تلغور و میان مرغ به سد ارداک می‌ریزد. از سرچشمه‌های دیگر این رود می‌توان به زو کرتان، زو کرکان، زو ترکان، زو پیمانه، زو قاطرقی، زو گیویه، زو میرشکار، زو کمریخدان، زو چهاردار و زو شاه قاسم اشاره کرد. برای رسیدن به روستای امردوک در کیلومتر ۱۰ جاده سنتو به سمت راست و به طرف شهر توس بپیچید تا بعد از گذر از پل کشف رود و جاده آبقد به آن برسید.
نشانی روستای امردوک:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، دهستان درزاب

۱۲. رودخانه خور

رودخانه خور از دامنه‌های شمال شرقی قله‌های مشرف به سیج و آل در رشته کوه هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و در اطراف تقاطع جاده کلات با رودخانه قزلق پیوند می‌خورد. این رودخانه در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال شرق مشهد واقع شده است. با طولی برابر با ۸۰ کیلومتر، یکی ازطولانی‌ترین رودخانه‌های شهر مشهد محسوب می‌شود و یکی از استراحتگاه‌های زیبا و دلپذیر برای مسافرین جاده کلات است که از منظره و فضای سبز اطراف آن لذت می‌برند.
در نهایت، رودخانه خور بعد از عبور از روستاهای امیرآباد، تقی‌آباد، سرجنگل، چهچه و صندوق شکن به سمت کشور ترکمنستان رفته و در خاک آن جا سرازیر می‌شود. راه رسیدن به این رود از جاده کلات شروع شده و باید قبل از قله دکل به سمت چپ پیچید تا وارد جاده خور و بعد از گردنه صندوق شکن در نهایت به رودخانه خواهید رسید. اگر اهل طبیعت گردی در مشهد هستید تفریح در کنار این رودخانه را در برنامه سفر خود قرار دهید.

۱۳. رودخانه کمریخدان

در ۱۰۰ کیلومتری شمال غرب مشهد، سرچشمه رودخانه کمریخدان از دامنه‌های قله بلند کمریخدان است. بعد از عبور از امردوک این رودخانه در پایان به سد ارداک سر ریز می‌شود.
بستر خشک این رودخانه یکی از مناطق حفاظت شده محیط زیست به حساب می‌آید که در آثار ملی ایران ثبت شده است. برای بازدید از این رودخانه باید در کیلومتر ۱۰ جتده سنتو به سمت راست و به طرف شهر توس پیچید. بعد از پل کشف رود از سمت چپ، وارد جاده آبقد شده تا وارد روستای امردوک شد. از این نقطه باید خلاف جهت آب حرکت کرد تا به رودخانه رسید.

۱۴. رودخانه قِزلق

در ۵۰ کیلومتری شمال شرق مشهد، جاده کلات، بعد از قله دکل و در سمت راست جاده، رودخانه‌ای زیبا به نام رودخانه قرلق قرار گرفته است. آبریز رودخانه قزلق در رودخانه خور است که با ریزابه آبگرم پیوند می‌خورد. در ادامه این رودخانه بعد از گذشتن از روستاهای امیرآباد، تقی‌آباد، سرجنگل، صندوق شکن و چهچه به سمت کشور ترکمنستان راهی شده و در آنجا سرازیر می‌شود.

۱۵. رودخانه گیامی

رودخانه فصلی گیامی واقع در روستای گیامی در ۸۰ کیلومتری جنوب شرق مشهد قرار گرفته است. سرچشمه این رودخانه از کوه ناگهانی است. رودخانه گیامی بعد از عبور از روستاهای حسین‌آباد، نریمانی و سرباغ، جاده سرخس را قطع کرده و در پایان به کشف رود سرازیر می‌شود. برای رفتن به روستای گیامی باید در جاده سرخس، بعد از آبروان به سمت راست بپیچید و وارد جاده اره شوید.
نشانی روستای گیامی:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش رضویه، دهستان آبروان

۱۶.رودخانه ارداک

ارداک یکی دیگر از پر آب‌ترین رودخانه‌های اطراف مشهد است که دبی آن سالانه به بیش از ۳۴ میلیون متر مکعب می‌رسد. رودخانه ارداک حوزه آبریز بسیار وسیعی دارد و بیش‌تر ریزابه‌ها و رودخانه‌های جنوبی تخت هزار مسجد مانند رودخانه‌های گاش، انجشش، بقمچ، تلغور، گاه، میان مرغ، امردوک و آبقد به رودخانه ارداک منتهی می‌شوند. به همین دلیل سیل‌های مهیبی در این منطقه به وجود می‌آید. برای مهار کردن این جریان سدی بر روی رودخانه ساخته شده.
این رودخانه در روستای ارداک در فاصله ۷۰ کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده و برای رسیدن به آن باید در ۱۰ کیلومتری جاده سنتو به سمت راست و به طرف شهر توس رفت. بعد از پل کشف رود از سمت چپ وارد جاده آبقد شوید. روستای ارداک در همین جاده در طرف چپ روستای انداد قرار گرفته است.
نشانی روستای ارداک:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، دهستان درزاب

۱۷.رودخانه در میان بام

این رودخانه در ۸۰ کیلومتری شمال مشهد در روستای (در میان بام) یا (در بیابان) قرار گرفته است. رودخانه در میان بام، از جنوب شرق قله هزار مسجد سرچشمه گرفته و بعد از عبور از روستای در میان بام و روستای آبقد به سد اراک سرازیر می‌شود. برای رسیدن به روستای در میان بام باید از جاده کلات، جاده کارده و جاده مارشک گذر کرد.
نشانی روستای در میان بام:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان کارده

۱۸.رودخانه کج النگ

در شرق روستای رباط سفید در جاده تربت حیدریه و در فاصله ۸۰ کیلومتری جنوب غرب مشهد، رودخانه‌ای فصلی به نام کج النگ واقع شده است. این رودخانه از ارتفاعات قطار النگ سرچشمه گرفته. بعد از عبور از رباط سفید و بازه هور در نهایت به سلطان آباد نمک می‌ریزد.
نشانی روستای رباط سفید:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان پیوه ژن

۱۹.رودخانه گونجوک

این رودخانه در روستای گونجوک در ۸۳ کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد که از کوه‌های قطار النگ تغذیه و به سمت شمال غرب به طرف دیزآباد پایین سرازیر می‌شود. برای رسیدن به روستای گونجوک باید در جاده تربت حیدریه، بعد از تونل اول به سمت راست پیچید.
نشانی روستای گونجوک:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان پیوه ژن

۲۰.رودخانه ابرش

در روستای ابرش، در ۶۰ کیلومتری جنوب غرب مشهد، رودخانه ابرش قرار گرفته و مسیر رفتن به آن از جاده نیشابور شروع می‌شود. رودخانه ابرش از ارتفاعات جنوب غرب رشته بینالود سرچشمه می‌گیرد و با عبور از روستا ابرش در میان باغ‌ها و مزارع محو می‌شود. برای رفتن به روستای ابرش باید بعد از شهر ملک‌آباد، نرسیده به اوراشک به سمت راست پیچید.
نشانی روستای ابرش:
استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش احمد آباد، دهستان پیوه ژن

۲۱.رودخانه شلگرد

این رودخانه در ۱۲ کیلومتری جنوب مشهد، انتها سیدی، جاده مغان، روستای شلگرد واقع شده است. رودخانه شلگرد از رشته کوه بینالود و آبریز جنوبی کوه‌های خلج سرچشمه گرفته است و از طریق تونل انحرافی شلگرد وارد رودخانه طرق شده و به سد طرق سرازیر می‌شود. مسیر رودخانه شامل حوضچه‌های گرانیتی جذاب و عمیق، موسوم به پارک هفت حوض مشهد است.
در مسیر رودخانه کتیبه تنوره خلج و پیست سنگ نوردی قرار دارد. با انتقال آب این رودخانه توسط تونل انحرافی به رودخانه طرق، جذابیت و زیبایی هفت حوض کاهش یافته.

۲۲. رودخانه مغان

رودخانه مغان در فاصله ۲۸ کیلومتری جنوب مشهد، انتها سیدی، جاده مغان در روستای مغان قرار گرفته است. این رودخانه نیز از رشته کوه بینالود سرچشمه گرفته و با عبور از روستاهای خانرود و اردمه به سد طرق و در انتها به کشف رود می‌ریزد. چون این رودخانه در ناحیه خانرود پهن‌تر و عریض‌تر از سایر قسمت‌های مسیر است، آن را خانرود نامیدند.
همچنین در ناحیه اردمه با توجه به مرغوبیت زمین‌های کشاورزی که به صورت دیم کشت می‌کردند این روستا را اردیمه نامیدند و نام آن به مرور زمان به اردمه تبدیل شده.