گنبد جبلیه کرمان

چرا باید از گنبد جبلیه کرمان بازدید کنیم؟

گنبد جبلیه در قسمت شرقی شهر کرمان قرار گرفته است. گنبد جبلیه به عنوان تنها بنای سنگی کرمان از سنگ و گچ ساخته شده است. این گنبد هیچ گونه حصاری در اطراف خود ندارد و در سال ۱۳۱۶ جزو آثار ملی به ثبت رسید، سپس بازسازی هایی در سال ۱۳۸۳ انجام گرفت و در سال ۱۳۸۸ نیز به موزه سنگ تبدیل شد. این بنا یکی از بی بدیل ترین و زیباترین جاهای دیدنی کرمان محسوب می شود که با نام هایی چون گنبد گبری و گنبد زیگ شناخته می شود. گنبد بجبلیه مکانی بسیار زیبا و دیدنی در میان دشت بسیار سر سبز قرار گرفته است و سالانه پذیرای گردشگران زیادی از سرتاسر کشور است که با خرید بلیط هواپیما سفر می کنند. ساختمانی هشت ظلعی از جنس سنگ دارای گنبدی به شکل دو هلال و قطر داخل آن ۱۸ فوت است که دارای نوک دایره ای شکل است.

تاریخچه گنبد جبلیه

با توجه به اینکه تاریخ دقیقی از ساخت بنا مشخص نیست اما می توان از ساختار آن زمان ساخت را حدس زد که به اواخر دوره ساسانی بر می گردد و در اوایل دوره اسلامی نیز مرمت هایی انجام گرفته است. اکثر باستان شناسان در مورد قدمت این بنای تاریخی به توافق نرسیده اند و هریک بر اساس مطالعه دوره های تاریخی مختلف قدمت این بنا را بیان می کنند. حتی نظر عده ای چنین است که این بنای تاریخی در گذشته آتشکده بوده اما برخی دیگر بیان کرده اند که معماری این بنا هیچ شباهتی به آتشکده ندارد، بنابراین به آرامگاه یکی از زرتشتیان ربط می دهند. با این حال، قدمت این بنا به دوران قبل از اسلام بر می گردد و پس از مرمت تبدیل به گنجینه جبلیه (کتیبه‌ های تاریخی) شده است.

معماری گنبد جبلیه

گنبد جبلیه بنایی ارزشمند و تاریخی به صورت هشت ضلعی ساخته شده است و مصالح به کار رفته در ساخت Jabaliyeh Dome سنگ است. در هر ضلع این بنا هشت در با عرض دو متری قرار دارد، اما امروز تنها یک در باز در این بنا باقی مانده و بقیه با سنگ پوشانده شده اند. سقف گنبد جبلیه نیز از جنس آجر است و داخل آن با گچبری های زیبا تزئین شده اند. در بیرون بنا بر روی دیوارها مصالح به کار رفته شده سنگ لاشه با ملات گچ و آهک در داخل بنا است. نکته بسیار جالب در ساخت این بنا استفاده از شیر شتر به جای آب بوده است و همین امر سبب استحکام بنا گردیده است. این گنبد هشت ضلعی بر روی پایه ۳ متری قرار گرفته است. اگر به معماری داخل گنبد توجه کنید جای گچ بری ها و تزئیناتی به چشم می خورند که بعضی قسمت ها تخریب شده اند.
نمای بیرونی گنبد جبلیه دارای سه بخش است:

بخش پایینی: این بنا در بخش پایینی خود دیوارهای ضخیم همراه با یک طاقنمای قوس دار در هر ضلع دارد. در داخل قوس ها نیز لوح های تزئینی به شکل مربع و مستطیل ساخته شده اند. در داخل هریک نورگیرهای بزرگی قرار دارند و در هشت ضلع نیز هشت در به عرض دو متر قرار دارند.
بخش میانی: در بالای قسمت اول پاگردی به عرض ۱.۵ متر ساخته شده است که قطر آن از قطر اصلی بنا کوچک ‌تر است. در این قسمت طاقنماها با قوس تیزدار دقیقا در بالای نورگیرهای مستطیل شکل قرار دارند. در وسط اضلاع نیز یک در میان هشت نورگیر وجود دارد که در سال های اخیر برای نورگیرهای شیشه نصب شده است.
بخش فوقانی: نمای بنا با عرضی یک متری از قسمت دوم به عقب نشسته است. پاگرد این بنا با اضلاع ۳۲ در ۲۴ مستطیل شکل عمودی و افقی با مصالح آجر و سنگ است. طاقنماها نیز در قسمت های سه ‌گانه نما موجب کاهش ضخامت شده است.
فضای داخلی: داخل بنا بسیار ساده و بدون تزیینات خاصی است و در قسمت بالایی برای تبدیل هشت ضلعی به دایره از شانزده طاق نما یا قوس تیزدار استفاده شده است، تقریبا اینجا تنها تزئین این بنا به شمار می روند. گچبری های موجود در داخل این بنا در طول سال ها تخریب شده اند.

کتیبه های کشف شده در گنجینه جبلیه

درون این گنبد تاریخی به کتیبه ای ارزشمند دسترسی خواهید داشت که کتیبه مسجد آبدر اشکان نام دارد و برروی قطعه سنگی طبیعی با خط کوفی حک شده است. در سال ۱۳۷۷ فردی به نام احمد ایلاقی سنگی ارزشمند و تاریخی را کشف کرد و به سازمان میراث فرهنگی استان کرمان تحویل داد. این سنگ قبر دارای ابعاد در حدود ۲۶ در ۲۲ است و دارای دو بخش مهمی است، یک مورد نوار حاشیه‌ ای و مورد دیگری نوشتار وسط آن. در قسمت پایین گوشه سمت راست آیه ای از سوره آل عمران آورده شده است. در این گنبد بیش از ۱۲۰ قطعه سنگ حجاری شده مربوط به دوره های مختلف تاریخی کشف شده است مانند سنگ هزار ساله رابر، سنگ مقبره خواجه اتابک و سنگ قبر میرزا آقاخان، پسر میرزا احمد علی خان وزیری و چندین مورد دیگر.

نحوه دسترسی گنبد جبلیه

برای دسترسی به گنبد جبلیه در ابتدا باید به سمت کوه های صاحب الزمان و خیابان زریسف در قسمت شرقی شهر کرمان بروید. برای بازدید از نمای بیرونی ساختمان در هر زمان می توانید بروید، زیرا هیچ حصاری دور این بنا وجود ندارد، اما برای بازدید از فضای داخلی بنای گنبد جبلیه باید در روزهای غیر تعطیل مراجعه کنید.

ساعت و هزینه بازدید از گنبد جبلیه

برای بازدید از فضای بیرونی این جاذبه تاریخی نیازی به ساعت خاصی ندارید و در هر ساعت از شبانه روز می توانید به این بنای زیبا مراجعه کنید، اما برای بازدید از فضای داخلی باید از ساعت ۹ صبح الی ۶ عصر مراجعه کنید و برای ورودی باید هزینه پرداخت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مسافرت به شهر و استان کرمان، مقاله راهنمای سفر به کرمان را مطالعه کنید.

جاذبه های دیدنی گنبد جبلیه

قلعه دختر: ۲.۶ کیلومتر
میدان گنجعلی خان: ۶ کیلومتر
یخدان مویدی: ۶ کیلومتر
بازار مسگرها: ۶ کیلومتر
حمام وکیل: ۶.۴ کیلومتر
ارگ بم: ۶.۶ کیلومتر
موزه هنرهای معاصر کرمان: ۶.۸ کیلومتر

رستوران های نزدیک به گنبد جبلیه

رستوران کی خسرو: ۲.۹ کیلومتر
رستوران همیشه بهار: ۳.۲ کیلومتر
رستوران ابوذر: ۴ کیلومتر
رستوران آپادنا: ۴.۶ کیلومتر
رستوران ابراهیم خان: ۵.۵ کیلومتر

هتل های نزدیک به گنبد جبلیه

مهمانپذیر سردار: ۴.۶ کیلومتر
هتل امام حسین: ۵ کیلومتر
هتل صحرا: ۵.۳ کیلومتر
هتل هزار: ۵.۹ کیلومتر
هتل شهباز: ۶ کیلومتر