آرامگاه صائب تبریزی؛ از دیدنی ترین جاهای اصفهان

اگر به اصفهان سفر کرده باشید، حتماً می‌دانید که در هر گوشه‌ای از این شهر جاذبه‌ای شگفت‌انگیز انتظار شما را می‌کشد. انواع اماکن دیدنی منحصربه‌فرد که بسیاری از آن‌ها شهرتی جهانی دارند، در این شهر وجود دارد؛ اما یکی از جاهای دیدنی اصفهان که کمتر به آن پرداخته شده است، آرامگاه صائب تبریزی است.
این مکان آرامگاه یکی از بزرگ‌ترین شعرای ایرانی است که در شهر اصفهان قرار گرفته و داستان‌های جالبی نیز دارد. در ادامه به‌طور کامل در مورد آن توضیح خواهیم داد.

صائب تبریزی که بود؟

میرزا محمدعلی با تخلص صائب تبریزی یکی از بزرگ‌ترین شاعران، غزل‌سرایان و نویسندگان دوره‌ی صفویه و قرن یازدهم هجری بوده است. این شاعر محبوب و معروف طبق برخی منابع تاریخی در سال ۱۰۱۶ هجری قمری در شهر تبریز به دنیا آمده است. خانواده‌ی صائب تبریزی در مدت سلطنت شاه‌عباس نظر این شاه صفوی را جلب کردند و همین امر سبب شد که به دستور او، تبریز را ترک کرده و به اصفهان بروند. پس از ورود این خانواده به تبریز، آن‌ها به تبارزه‌ی اصفهانی یا تبریزی‌های اصفهان نیز معروف شدند. شخص صائب تبریزی نیز به میرزا صائبا شهرت داشته است.

زندگینامه و آثار صائب تبریزی را بهتر بشناسیم

صائب تبریزی از ابتدای نوجوانی و در شهر اصفهان، شروع به تحصیل علم کرد. او پس از رسیدن به بلوغ به مکه و پس‌ازآن به مشهد سفر کرد. صائب تبریزی در سال ۱۰۳۴ قمری از اصفهان به هندوستان رفت و پس‌ازآن نیز به هرات و کابل سفر کرد. در زمان سفر صائب، کابل حکمرانی ادیب و شاعر به نام خواجه احسن الله که با نام ظفرخان نیز مشهور بود، داشت که از صائب استقبال گرمی کرد و شیفته‌ی هنر او شد.
صائب تبریزی پس از ۸ سال و در سال ۱۰۴۲ به ایران و به شهر اصفهان بازگشت. در این دوره نیز صائب به‌شدت مورد استقبال شاه‌عباس دوم قرار گرفت و به مقام ملک‌الشعرایی دربار رسید. در همین دوره بود که صائب در میان شاعران ایرانی، هندی و عثمانی به شهرت و محبوبیت رسید؛ اما با روی کار آمدن شاه سلیمان پس از شاه‌عباس، صایب تبریزی مورد بی‌توجهی و بی‌مهری شاه و درباریان قرار گرفت و به همین سبب تصمیم گرفت که از دربار بیرون آمده و در باغ خود به نام باغ تکیه، منزل گزیند.


صائب تبریزی در سال ۱۰۸۶ یا ۱۰۸۷ هجری قمری در اصفهان و در باغ شخصی خود دار فانی را وداع گفت و در همان باغ نیز به خاک سپرده شد.
نمی‌شود که درباره‌ی صائب تبریزی سخن گفت و چیزی در مورد اشعار ناب او نگفت! صائب تبریزی شاعر بزرگ ایرانی، از شعرایی است که به کثیرالشعر بودن معروف است. تعداد ابیات سروده شده توسط او به ۶۰ تا ۱۲۰ هزار بیت می‌رسد و اغلب آن‌ها به سبک هندی سروده شده‌اند. درواقع می‌توان گفت که صائب تبریزی نقش مهمی در به تکامل رساندن این سبک داشت. صائب تبریزی به شاعر تک‌بیتی‌ها نیز معروف است. همچنین می‌توان گفت اولین شاعری است که از اسلوب معادله در اشعارش استفاده کرده است.
همین‌طور که گفتیم اغلب اشعار سروده شده توسط این شاعر بزرگ در قالب غزل است، بااین‌وجود صائب تبریزی چندین هزار بیت قصیده، مثنوی کوتاهی به نام قندهارنامه و چندین قطعه نیز در کارنامه‌ی آثار هنری خود دارد. نکته‌ی جالب دیگر این است که صائب چندین غزل به زبان ترکی آذربایجانی که زبان مادری‌اش به شمار می‌آید نیز سروده است. دیوان این شاعر بزرگ به زبان هندی نیز ترجمه شده و مکرراً در هندوستان نیز به چاپ رسیده است. بعضی از سروده‌های این شاعر بزرگ را می‌توانید بر دیواره‌های مقبره‌ی او ببینید.

آرامگاه صائب تبریزی کجاست؟

آرامگاه صائب تبریزی در دل شهر اصفهان، در یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های آن به نام باغ تکیه قرار گرفته است. این باغ در ابتدای خیابان صائب واقع شده و از دو طریق، یکی از خیابان شهید بهشتی اصفهان و دیگری از خیابان عباس‌آباد اصفهان، قابل دسترسی است.
به‌طورکلی موقعیت جغرافیایی این باغ به شکلی است که دسترسی به آن از تمام نقاط شهر اصفهان به‌سادگی امکان‌پذیر است. شما می‌توانید با خرید بلیط هواپیما اصفهان و انواع وسایل نقلیه که در ادامه توضیح خواهیم داد به این آرامگاه سر بزنید و پس‌ازآن نیز به بازدید از سایر دیدنی‌های شهر که در نزدیکی این آرامگاه قرار دارد، بپردازید.

تاریخچه ساخت آرامگاه صائب تبریزی اصفهان

مقبره‌ی صائب تبریزی در دوره‎ی پهلوی کشف شد و جالب است بدانید که تا پیش از آن، این قبر و باغ در اجاره‌ی تاجر عمده‌فروش میوه بود و این تاجر نیز باغ را از اداره اوقاف اصفهان اجاره کرده بود و به همین سبب صاحب باغ حتی پس از کشف مقبره‌ی صائب اجازه‌ی بازدید از آن را نمی‌داد! در انتها یکی از دوستداران میراث فرهنگی به نام عباس بهشتیان، نامه‌ای به روزنامه‌ی چهل‌ستون اصفهان نوشت و با شرح وضعیت موجود، خواستار رسیدگی به آن شد و از اداره‌ی اوقاف خواست تا باغ تکیه را دیگر اجاره ندهد و به بازسازی بنای موجود اقدام کند.
برنامه‌ریزی شده بود که این آرامگاه با تشکیل کنگره باستان‌شناسی در اردیبهشت ۱۳۴۷ افتتاح شود؛ اما بازگشایی آن ۵ ماه به تعویق افتاد و در انتها پس از تلاش‌های فراوان در مهر سال ۱۳۴۷ شمسی، از آرامگاه صائب تبریزی رونمایی شد و برای بازدید عمومی در اختیار گردشگران و بازدیدکنندگان قرار گرفت. این مقبره در سال ۱۳۵۵ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در توضیح تاریخچه‌ی ساخت این بنا باید اشاره کنیم که در ابتدا استاد حسین معارفی اصفهانی، نقشه‌ی آن را طراحی کرد و به تهران فرستاد و آن نقشه با نظر مهندس محسن فروغی که فرزند ذکاالملک بود، کامل شد. در انتها ساختمان این بنا، چهار سال بعد، در سال ۱۳۴۶ ساخته شد و به پایان رسید. ساخت این بنای مهم فرهنگی، حدود ۷۰۰ هزار تومان هزینه داشت که یک هشتم آن را اهالی هنردوست اصفهان اهدا کردند و باقی مبلغ توسط انجمن ملی پرداخته شد. این بنا در سال ۱۳۸۱ نیز توسط شهرداری اصفهان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

مقبره و قبر صائب تبریزی

معماری آرامگاه صائب تبریزی اصفهان با آینه‌کاری‌ها، کاشی‌کاری‌ها و ظرافت‌هایش، به معماری دوره‌ی صفویه بسیار شبیه است و از معماری آن دوره الهام گرفته است. ایوان بلند این مقبره دارای ۱۰ پله‌ی سنگی سراسری است و دارای ابعادی به‌اندازه‌ی ۱۴٫۲ در ۶ در ۸ متر است. در مقابل این ایوان یک آب‌نما و یک حوض قرار دارد که یادآور حوض بزرگ چهل‌ستون است و در بالای این حوض دو قبر وجود دارد که یکی از آن‌ها متعلق به پسر صائب تبریزی و دیگری متعلق به یکی از نوادگان اوست.
برای دیدن سنگ مزار صائب باید از ۱۰ پله‌ی سنگی ایوان بالا بروید. سنگ مزار صایب تبریزی یک سنگ مرمر یکپارچه‌ی یزدی است که سنگ مزار قدیمی در وسط آن قرار گرفته است. متأسفانه سنگ مزار اصلی دو نیم شده است؛ اما همچنان کتیبه‌ای از یک مطلع و یک غزل از صائب به خط محمد صالح که خوشنویس عصر صفوی است، روی آن وجود دارد. در جای‌جای این مقبره می‌توانید اشعار این شاعر بزرگ را مشاهده کنید. نمای باغ این مجموعه نیز از روی این ایوان بسیار زیبا و چشم‌نواز است.
روی سرستون‌های این آرامگاه قوس‌های جناغی قرار دارد و زیر سقف آن به سبک شطرنجی آیینه‌کاری شده است و بر اهمیت و زیبایی این آرامگاه افزوده است. شعری که بر روی سنگ مزار صائب تبریزی حک شده است، این بیت زیبا از اوست: «محو کی از صفحه دل‌ها شود آثار من / من همان ذوقم که می‌یابند از گفتار من»

چطور به آرامگاه صائب تبریزی اصفهان برویم؟

برای رفتن به آرامگاه صائب روش‌های مختلفی وجود دارد. در روش اول شما می‌توانید خود را به نزدیک‌ترین ایستگاه مترو برسانید، سپس در ایستگاه متروی میدان انقلاب پیاده شوید و تا آرامگاه صایب تبریزی پیاده‌روی کنید یا با تاکسی خود را به آرامگاه برسانید.
روش دیگر این است که با استفاده از BRT اصفهان خود را به این مکان تاریخی و فرهنگی برسانید. برای این کار باید در ایستگاه شهید بهشتی که در ابتدای خیابان صائب قرار گرفته است، از اتوبوس پیاده شوید و تا آرامگاه صائب تبریزی پیاده‌روی کنید.

بهترین زمان بازدید از مقبره صائب تبریزی

به‌طورکلی اصفهان در منطقه‌ای کویری قرار گرفته و تابستان‌هایی گرم و خشک و زمستان‌هایی سرد و خشک دارد. به همین علت بهترین زمان برای رزرو آنلاین بلیط هواپیما و سفر به این شهر، در فصول بهار و پاییز است. از اواخر اسفند تا اواخر اردیبهشت و از اواخر شهریور تا اواخر مهر نیز این شهر بهترین آب‌وهوا را دارد.
برای بازدید از آرامگاه صائب هیچ محدودیت زمانی‌ای نخواهید داشت زیرا این مکان به‌صورت شبانه‌روزی باز است؛ بااین‌وجود اگر قصد دارید که از معماری زیبا و جزئیات آن لذت ببرید، بهتر است در روشنایی روز به این مکان سر بزنید. البته اگر قصد دارید از نورپردازی زیبای آن در شب استفاده کنید و به عکاسی از آن بپردازید، پس از غروب آفتاب از آن بازدید کنید.

دیدنی های اطراف آرامگاه صائب تبریزی

در نزدیکی آرامگاه صائب تبریزی اصفهان، اماکن و جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز وجود دارند که می‌توانید پس از بازدید از مقبره‌ی صایب تبریزی به آن‌ها نیز سر بزنید. چهارباغ، هشت‌بهشت، پل مارنان، مدرسه چهارباغ، سی‌وسه پل، موزه آموزش‌وپرورش اصفهان و موزه کلیسای وانک از جاذبه‌های نزدیک به این مکان تاریخی هستند که فاصله‌ای حدود ۲ تا ۳ کیلومتر با آرامگاه صائب تبریزی دارند. گردشگران می‌توانند بدون هرگونه وسیله‌ی نقلیه و با یک پیاده‌روی کوتاه خود را به هرکدام از این جاذبه‌های گردشگری برسانند.

بهترین هتل ها و رستوران های اطراف مقبره صائب تبریزی

ازآنجایی‌که مقبره صائب تبریزی در دل شهر اصفهان قرار گرفته است، هتل‌ها و رستوران‌های بسیاری در اطراف آن وجود دارد که از میان هتل‌های موجود در اطراف آن می‌توان به هتل آسمان، هتل اصفهان، هتل سرای اردیبهشت و هتل چهل پنجره و همچنین از رستوران‌های خوب اطراف آن می‌توان به رستوران ستاره هتل آسمان، رستوران پاچیرا، رستوران میزبان و تالار و رستوران ماه و خورشید اشاره کرد.

کلام آخر
اگر قصد رزرو تور مسافرتی اصفهان را داشته باشید، احتمالاً فهرست بلندبالایی از جاذبه‌های مختلفی که قصد بازدید از آن‌ها را دارید، در اختیار دارید. هرکدام از این جاذبه‌های گردشگری جذابیت‌های منحصربه‌فردی دارند که قابل چشم‌پوشی نیست. ما در این نوشته یکی از دیدنی ترین جاذبه های شهر اصفهان یعنی آرامگاه صائب تبریزی اصفهان را معرفی کردیم. به شما پیشنهاد می‌کنیم که در سفرتان به شهر اصفهان از این مکان جذاب تاریخی و فرهنگی غافل نشوید.