دیوار تاریخی گرگان

چرا باید از دیوار تاریخی گرگان بازدید کنیم؟

دیوار بزرگ گرگان موسوم به دیوار سرخ یا مار سرخ است که به عنوان دیواری تاریخی در ۹۶ کیلومتری شهر گرگان قرار دارد. این دیوار از کنار دریای خزر در ناحیه گمیشان آغاز شده و تا کوه‌ های گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه دارد، با اینکه این روزها تقریبا قسمت های زیادی از دیوار از بین رفته ‌است و فقط بخش‌ کوچکی از آن در زیر خاک باقی مانده است. دیوار تاریخی گرگان پس از دیوار چین به عنوان بزرگترین دیوار دفاعی جهان شناخته شده است. این دیوار عظیم تاریخی با ۲۰۰ کیلومتر طول در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیده ‌است. دیوار تاریخی گرگان از مشهور ‌ترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی گرگان است که با نام‌ های سد اسکندر، سد انوشیروان، سد فیروز و قزل‌آلان در طول تاریخ شهرت داشته است.

تاریخچه دیوار تاریخی گرگان

دیوار تاریخی گرگان با آجرهای گلی سرخ رنگ به دوره ساسانی برمی ‌گردد. محققان پس از چندین ماه بررسی به این نتیجه رسیدند که تاریخ احداث این دیوار به قرن ۵ یا ۶ میلادی به دستور انوشیروان ساسانی برمی گردد، اما بعضی از مطالعات نیز نشان دهنده اینست که ساخت این دیوار به دستور یزدگرد اول و اتمام آن به انوشیروان می رسد. دلیل ساخت این دیوار نیز به خاطر دشمنی پادشاهان ساسانی با امپراتوری روم شرقی بوده است که مدام در حال جنگ بودند و این دیوار می توانست ایران را در امان نگه دارد. در حال حاضر، دیوار تاریخی بین ۲ الی ۵ متر ارتفاع دارد و عرض دیوار نیز حدودا ۱۰ متر است.
قلعه‌ هایی نیز در سمت جنوب دیوار ساخته شده اند که در مجموع تعدادشان به ۴۰ قلعه می رسد. قلعه‌ ها با اندازه ‌های متفاوت ساخته شده اند که نقش حفاظت از مرزها را دارند. در قسمت شرقی تپه ماهور و کوهستان قلعه های بیشتری به‌ چشم می‌خورد، به طوری که قلعه ‌ها متراکم ‌تر و فاصله ‌های کمتری با یکدیگر دارند. به غیر از ارگ، حصار و بارو بقیه قلعه ها دارای خندق ‌هایی برای آجرپزی بوده اند. برج‌های نگهبانی نیز به شکل دایره به دیوارهای قلعه متصل هستند و به سمت بیرون قلعه جلوآمدگی دارند.

ساخت این دیوار طولانی‌ در طی ۹۰ سال انجام گرفته است. در بررسی ها اشیایی مانند سفال خاکستری و قرمز همراه با شیشه و فلز پیدا شده اند. شواهدی نیز درباره این دیوار وجود دارد که نشان دهنده فعال بودن ویژگی دفاعی این دیوار به مدت یک قرن پس از ساخت بوده است که هنگام مقاومت در برابر حملات به طور تدریجی متروکه گردیده است.همان طور که اشاره شد Great wall of Gorgan دارای طولی حدودا ۲۰۰ کیلومتری و عرض بین ۲ تا ۱۰ متر و ارتفاع حدودا ۶ تا ۸ متری با مصالحی مانند آجر به رنگ سرخ و ملات گل آهک و ساروج ساخته شده است که در برخی نقاط دارای تزییناتی با ملات گچ است.

بخش های مختلف دیوار تاریخی گرگان

در طول مسیر این دیوار چندین خندق، قلعه های متصل به دیوار، کوره های آجر پزی، سد خاکی، کانال آبرسانی و قلعه شهرهای مجاور دیوار وجود دارند که همگی باعث شده اند تا ساختار دفاعی دیوار تاریخی گرگان از دیوار چین پیشرفته تر باشد. از نظر اقلیمی این دیوار نیز دارای دو بخش کوهستانی و دشت وسیع گرگان یعنی ترکمن صحرای فعلی است. گرگانرود نیز به عنوان طولانی ترین رود در استان گلستان در امتداد ضلع جنوبی دیوار گرگان قرار گرفته است و در واقع نقش مهمی در ساخت دیوار گرگان داشته است.

کشف دیوار تاریخی گرگان

در حدود ۱۰۰ سال پیش محققی به نام ژاک دمرگان فرانسوی بررسی هایی روی این دیوار انجام داد و قسمتی از مسیر دیوار را در نقشه رسم کرد. بعد از وی در سال۱۳۱۲ باستان شناس فرانسوی دیگری به نام آرن نیز این دیوار را شناسایی کرد، باری دیگر ۴ سال بعد از آرن، شخصی آمریکایی به نام اریک اشمیت در حال پرواز در این منطقه بود که یک مسیر سرخ رنگ پر پیچ و خم، طولانی و عجیب را از هواپیما دید و همین مشاهدات باعث ترغیب وی برای عکاسی هوایی از این منطقه شد،؛ خط قرمزی که از کنار دریا شروع شده و تا کوه های پیش کمر در شرق گرگان امتداد یافته است. البته برای گرفتن عکس های هوایی چندین بار اقدام به خرید بلیط هواپیما کرد و همین عکس های هوایی قدم مهمی برای شناسایی این دیوار تاریخی بود.

بهترین زمان برای سفر به دیوار تاریخی گرگان

برای سفر به این منطقه براساس موقعیت جغرافیایی گرگان بهتر است از اوایل بهار تا اوایل پاییز اقدام کنید و به فکر خرید بلیط هواپیما باشید. بازدید از دیوار تاریخی گرگان حدودا ۳ ساعت طول می کشد، بهتر است به همراه خود مقداری خوراکی و آب آشامیدنی بردارید.

نحوه دسترسی به دیوار تاریخی گرگان

برای دسترسی به این منطقه ابتدا باید به سمت شهرهای فیروزکوه، ساری، گرگان، آزادشهر و مینودشت بروید تا سرانجام به کلاله برسید. البته راه های زمینی و هوایی دیگری نیز برای رفتن به کلاله وجود دارد. با رسیدن به کلاله می توانید منطقه‌ پیشکمر یا روستای تمرقره‌ قوزی دیوار عظیم و تاریخی را ببینید.

ساعت و هزینه بازدید

لازم به ذکر است محدودیتی برای ساعت بازدید از دیوار تاریخی گرگان وجود ندارد، ولی به مکان دلیل قرارگیری دیوار بهتر است در طی روز بازدیدتان را انجام دهید و همچنین نیازی به پرداخت هزینه بازدید ندارید و مدت زمان ۱ الی ۲ ساعت برای بازدید از این دیوار پیشنهاد می شود.

جاذبه های دیدنی نزدیک به دیوار تاریخی گرگان

گنبد کاووس
چشمه زاو
چشمه خضر دندان
جنگل پلکانی کلاله

رستوران های نزدیک به دیوار تاریخی گرگان

رستوران پوریا عجم
رستوران گندم
رستوران ملال
مجموعه توریستی آلتون

هتل های نزدیک به دیوار تاریخی گرگان

هتل آذین
هتل قصر بوتانیک
هتل بسطام
هتل ناهارخوران