بازار تاریخی اردبیل

اردبیل یکی از شهرهایی است که همیشه و به ویژه در ایام گرم سال موفق به جذب گردشگر می‌شود. مسافران شهر اردبیل می‌توانند جاهای دیدنی اردبیل را ببینند و ساعات ماندگاری در این شهر سپری کنند. در این میان، بازاری وجود دارد که با عنوان بازار تاریخی اردبیل شناخته می‌شود. این بازار گذشته پرباری دارد و از قرن‌ها پیش فعالیت می‌کند. معماری سنتی و زیبایی که دارد، حس و حال متفاوتی را در کنار سازه‌های مدرن عصر حاضر ایجاد کرده است. مطمئناً در صورت سفر به اردبیل و حضور در این بازار، لحظات خوشی خواهید داشت. در ادامه این نوشته، اطلاعات بیشتری را درباره بازار تاریخی اردبیل به دست می‌آورید.

تاریخچه بازار تاریخی اردبیل

همان‌طور از اسم بازار مشخص است، سال ساخت بازار به سال‌های دور بر می‌گردد. اطلاعات ساخت این بازار سنتی، شامل تاریخ ساخت و نام سازنده بر سر در بازارچه شمال شرقی عنوان شده بود، اما گذر زمان سبب ناخوانا شدن این نوشته شده است. بااین‌حال، از قرن چهارم هجری، نوشته‌هایی از دو گردشگر، اصطخری و مقدسی به جا مانده که حاکی از اطلاعات ظاهری بازار دارد. طبق این اسناد، بازار بزرگ اردبیل به شکل صلیبی بود که مسجدی در وسط آن وجود داشت. گفته می‌شود، تاریخ ساخت این بازار به دوره حکومت سلجوقیان بر می‌گردد، هر چند که بازسازی‌هایی نیز در دوران حاکمیت زندیه، صفویه و قاجاریه صورت گرفته است. با توجه به اینکه شهر اردبیل، به دلیل قرار گرفتن مدفن شیخ صفی‌الدین در آن، پایتختی معنوی شاهان صفوی به شمار می‌رفت و مقدس شمرده می‌شد، رونق خوبی گرفت و بازار تاریخی اردبیل نیز از این رونق برخوردار شد. در واقع، دوران حاکمیت صفویه، زمان اوج‌گیری بازار بزرگ اردبیل بود. بااین‌حال، بهترین دوران رونق بازار مربوط به زمانی است که شاه طهماسب اداره امور کشور را بر عهده داشت. در واقع، در این زمان بود که بازار تاریخی اردبیل تبدیل به یکی از اماکنی شد که هم تجار و هم مردم رفت و آمد زیادی در آن داشتند.

معماری بازار بزرگ اردبیل

پیش‌تر اشاره مختصری به معماری بازار تاریخی اردبیل شد و همان‌طور که از عکس‌های آن مشخص است، شکل و شمایل بسیار جذابی دارد که نشان‌دهنده معماری زیبا و مستحکم معماری کشورمان در قرن‌ها پیش است. در سرای اصلی این بازار ۹ گنبد وجود دارد که بر چهار ستون تکیه کرده‌اند. گفتنی است که جنس این ستون‌های مقاوم بازار تاریخی اردبیل از سنگ خارا است. نکته جالب درباره گنبدها، حفره‌های کوچک بر روی آن است که نور از آن‌ها عبور می‌کند و منظره زیبایی از نورهای باریک در داخل مسجد ایجاد می‌کند. طاق‌های زیر گنبدها با تیر‌های چوبی به یکدیگر متصل هستند تا مقاومت گنبدها بیشتر باشد. نمای بازار بزرگ اردبیل آجری است و هنگام نزدیک‌تر شدن به آن، به راحتی می‌توانید ببینید و حتی لازم نیست از افراد برای نشان دادن بازار کمک بگیرید. ناگفته نماند که مغازه‌ها طاق‌نمایی به پهنای ۳ متر دارند و نیز ارتفاع پایه طاق‌ها تقریباً ۸۰ سانتی‌متر است. به طور کلی، ساخت بازار تاریخی اردبیل، در عین سادگی از زیبایی و استحکام بالایی برخوردار است. زیبایی‌های معماری بازار تاریخی اردبیل به این موارد محدود نیست و می‌توانیم به بازار قیصریه یا سرای چهارسوق نیز اشار‌ه‌ای داشته باشیم. این سرا فضایی مدور دارد که قسمت بالایی آن از یک گنبد بزرگ و کروی تشکیل شده است. فضایی به قطر تقریباً ۱۲ متر در قسمت زیرین گنبد که خودش ۱۳ متر ارتفاع دارد و به گونه‌ای ساخته شده است که سنگینی آن قابل تحمل باشد. دور تا دور آن نیز هشت طاق جناغی وجود دارد که هر کدام به سردر یکی از حجره‌ها اشاره دارد.

ویژگی‌های مهم بازار تاریخی اردبیل

شاید باورش کمی عجیب باشد اما واقعیت این است که بازار سنتی اردبیل در کنار پاساژها و مراکز خرید مدرنی که به تازگی تأسیس شده است، جزو مراکز خرید اصلی مردم و خریداران بلیط هواپیما اردبیل به شمار می‌رود. شور و حالی که در این بازار وجود دارد، به ویژه در ایام پایانی سال که نزدیک عید و سال جدید می‌شود، با خیلی از مراکز خرید اردبیل و حتی بازارهای سنتی بزرگ و همچنین مراکز خرید سایر شهرهای کشورمان قابل مقایسه نیست. مردم اردبیل و گردشگرانی که به این شهر زیبا سفر می‌کنند، سر و کار زیادی با این بازار دارند. در واقع، بازار تاریخی اردبیل یکی از بهترین جاها برای خرید سوغاتی‌های اردبیل است. در صورتی که قصد خرید سوغاتی، علی الخصوص سوغاتی‌های خوراکی اردبیل مثل عسل را دارید، به هیچ عنوان فرصت خرید از بازار بزرگ اردبیل را از دست ندهید. البته که اردبیل سوغاتی‌های از دسته‌بندی صنایع دستی همانند جاجیم، گلیم و قالی نیز دارد که می‌توانید نگاهی هم به آن‌ها داشته باشید. برای سوغاتی‌های خوراکی باید به سرای خشکبارها بروید. در سرای خشکبارها بوی خوش ادویه‌ها به مشام می‌رسد اما ادویه‌ها علاوه بر بو، جلوه زیبایی هم با رنگ خود به این سرا داده‌اند. در سرای خشکبارها می‌توانید شیرینی‌های خوشمزه اردبیل همچون بالاتماز، قند چوریی و قرابیه را امتحان کنید و حتی اگر دوست داشتید، خریداری کنید. یکی از ویژگی‌های مثبت درباره بازار سنتی اردبیل این است که هرج و مرجی در آن وجود ندارد، یعنی مغازه‌هایی که کنار هم هستند معمولاً کالای مشابهی می‌فروشند و کسی که برای خرید به این بازار می‌رود، می‌تواند در کمترین زمان ممکن، به راحتی و با مقایسه قیمت‌ها و کیفیت کالاها اقدام به خرید کند. یکی از بخش‌ها راسته بازار اردبیل است که شکل تونل دارد و هنگام خرید در آنجا می‌توانید فضای مشابهی را که در فیلم‌ها و سریال‌ها دیده بودید از نزدیک لمس کنید، به این صورت که برخلاف زندگی کردن در عصر حال، حس و حال زندگی و خرید در قرن‌ها پیش را تجربه کنید. جریان داشتن زندگی را هم می‌توانید با صدای فروشندگان و خریداران حاضر در بازار تاریخی اردبیل حس کنید.

ساعات فعالیت بازار بزرگ اردبیل

بازار تاریخی اردبیل مدت زمان زیادی باز است و در واقع، هر روز از ساعت ۱۰ صبح شروع به فعالیت می‌کند. ساعت شروع به کار بازار بزرگ اردبیل در هر هفت روز هفته یکسان است اما زمان بسته‌ شدن بازار تفاوتی جزئی در روز جمعه دارد، به این صورت که بازار تاریخی اردبیل از روزهای شنبه تا پنجشنبه، ساعت ۹ شب بسته می‌شود، اما روز جمعه، سه ساعت زودتر یعنی ساعت ۶ عصر بسته می‌شود.

آدرس بازار تاریخی اردبیل

می‌توان گفت که بازار تاریخی اردبیل در مرکز شهر و دو سمت خیابان امام خمینی واقع شده است. همین موضوع سبب شده است تا از آنجا به چهار جهت شمال، غرب، جنوب و شرق به ترتیب به میدان امام حسین یا همان تازه میدان، خیابان ناصرلی صوفی، خیابان‌ آیت الله طالقانی و خیابان آیت الله کاشانی مسیر‌های متفاوتی وجود داشته باشد. در واقع، موقعیت مکانی بازار به گونه‌ای است که از هر طرف اردبیل حرکت کنید، در مدت زمان کم به آن می‌رسید.

بهترین زمان برای بازدید از بازار سنتی اردبیل

همان‌طور که مطلع هستید، اردبیل شهری است که آب و هوای خنک و سردی دارد. این مورد بیشتر به خودتان بستگی دارد، یعنی اگر فردی سرما دوست هستید، قطعاً اردبیل در هر فصلی برای شما مناسب خواهد بود اما در صورت رفتن به بازار تاریخی اردبیل به منظور خرید، فصول بهار و پاییز بهتر خواهند بود چراکه فصل تابستان به دلیل دمای بالای هوا و فصل زمستان به خاطر سرما و یخبندان احتمالی، ممکن است شما را کمی اذیت کند.

نزدیکی‌های بازار تاریخی اردبیل کجا بریم؟

اردبیل شهری است که جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد و شما نیز به عنوان گردشگر این شهر، ممکن است بخواهید علاوه بر بازار سنتی به اماکن دیدنی اردبیل که در نزدیکی بازار قرار دارند، نیز سری بزنید و صرفاً به خاطر این بازار، محل اقامت خود را ترک نکنید. بناهای تاریخی همچون بازار تاریخی اردبیل و سایر جاذبه‌های طبیعی در کنار جاذبه‌های تازه تأسیس، هر کدام گزینه‌های خوبی برای شما به شمار می‌روند اما در این قسمت از نوشته، می‌خواهیم نگاهی به اماکن و جاذبه‌های اطراف بازار سنتی اردبیل داشته باشیم.

• بازار کفاشان اردبیل: یکی از بناهای قدیمی که معماری فوق‌العاده‌ای نیز دارد، بازار کفاشان است. از جمله دلایل زیبا بودن معماری قدیمی این بازار، می‌توان به طاق‌های جناغی اشاره کرد. همان‌طور که از اسمش پیداست، این بازار به خرید و فروش و مهم‌تر از همه به تولید کفش مربوط است. بازار کفاشان اردبیل فاصله بسیار کمی با بازار تاریخی اردبیل دارد، به این صورت که فاصله دو بازار می‌تواند حتی به کمتر از ۲۰۰ متر نیز برسد.

• مسجد اعظم اردبیل: با توجه به این واقعیت که شهر اردبیل پر شده است با سازه‌های تاریخی، بهتر است انتظار روبرو شدن با تعداد زیادی از بناهای این چنین را داشته باشید. در این قسمت نیز به مسجد اعظم اردبیل خواهیم پرداخت که تنها ۵۰ متر با بازار تاریخی اردبیل فاصله دارد. قدمت این مسجد تاریخی به دوران حاکمیت قاجار بر می‌گردد. لازم به ذکر است که مسجد اعظم اردبیل توسط حاج محمد حسین امین ساخته شده است. گفتنی است، پس از ایشان نیز میرزا علی اکبر مجتهد به تعمیرات مسجد رسیدگی کرده است و همین مسئله سبب شده است تا عده‌ای از مردم اردبیل، مسجد اعظم را با عنوان میرزا علی اکبر بشناسند. همچنین این مسجد چند شبستان‌ و نیز چند صحن دارد. ناگفته نماند‌ که معماری خاص مسجد اعظم اردبیل با کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای سبب زیباتر جلوه یافتن آن شده است.

• مسجد جامع اردبیل: دومین مسجد نزدیک به بازار سنتی اردبیل نیز مسجد جامع است. این مسجد حدوداً ۵۰۰ متر با بازار فاصله دارد. این مسجد دارای گچ‌بری‌ها و تزئینات زیبایی است و معمولاً کسبه هستند که برای نماز خواندن به این مسجد می‌روند. این مسجد تاریخی در زمان سلجوقیان ساخته شده است و علاوه بر مسجد جامع، با عناوین مسجد عتیق و جمعه مسجد نیز شناخته می‌شود. گفتنی است که در ماه محرم عزاداری‌هایی نیز در این مسجد برپا می‌شود. مراسم طشت گذاری نیز از جمله مراسم‌هایی است که هر ساله در مسجد جامع اردبیل برگزار می‌شود.


کلام آخر
به طور کلی، این نوشته را به بازار تاریخی اردبیل و فضای اطراف آن اختصاص دادیم. این بازار تاریخی پس از گذشت سال‌های بسیار زیاد از تأسیس آن، همچنان زیبایی و طراوت خود را حفظ کرده است و شما‌ می‌توانید در صورت خرید آنلاین بلیط هواپیما و سفر به اردبیل از این بازار بازدید کنید. ویژگی مهم بازار تاریخی اردبیل این است که با یک تیر چند نشان می‌زنید، یعنی هم می‌توانید برای خودتان خرید کنید و هم برای دوستان و آشنایان خود سوغاتی بخرید اما مهم‌تر از همه این است که در این میان فرصت بازدید از یک بنای تاریخی را نیز خواهید داشت. وقتی که در هنگام خرید، تصور می‌کنید سقف بالای سرتان قرن‌ها پیش ساخته شده است، بدون شک برایتان جالب خواهد بود.