شیرهای سنگی خوزستان

چرا باید از مجسمه های شیرهای سنگی بازدید کنیم؟

تندیس شیرهای سنگی در استان چهارمحال و بختیاری و شمال استان خوزستان قرار گرفته اند. گورستان شهسوار یا زیارتگاه شهسوار مهد شیرهای سنگی نامیده می شود که در روستای کهباد یک در شمال شهرستان ایذه قرار گرفته است و بازدید از این مکان به همه گردشگران و علاقه مندان به تاریخ توصیه می شود تا به خرید بلیط هواپیما اقدام کنند و از جاذبه های دیدنی این منطقه بازدید کنند.
این مجسمه ها که یکی از جاهای دیدنی استان خوزستان است از جنس سنگ هستند و در گذشته توسط سنگ ‌تراشان ایل به شکل شیر تراشیده می شدند و هر مجسمه نشانه شجاعت، دلاوری در شکار و تیراندازی و جنگ بوده است و مورد جالب توجه درباره این مجسمه ها اینست که بر سر مزار بزرگان قوم قرار می دادند. ممکن است تفاوت اندازه این مجسمه ها جلب توجه کند و برایتان سوال ایجاد شود که چرا در این گورستان مجسمه شیرها در اندازه های متفاوت وجود دارند؛ در جواب باید بگوییم که اندازه این مجسمه ها به بازماندگان متوفی بر می گردد، آن ها بر اساس دلاوری ها، رشادت های فرد متوفی اندازه خاصی انتخاب می کردند و بر روی سنگ قبر وی قرار می دادند.

ساختار مجسمه های شیرهای سنگی

تراش این سنگ ها بدین صورت بوده است که انتهای دست و پای شیرهای سنگی بر روی سطح سنگی قرار داده می شده است تا برای سر پا ماندن شیر در خاک دفن شوند و دست ها برای حفاظت به جلو کشیده می شدند؛ البته در میان قبایل مختلف شیوه تراشیدن این مجسمه ها نیز فرق داشت، مانند حک کردن شکل شمشیر، خنجر یا گرز بر روی مجسمه ها. در گویش بختیاری به این مجسمه‌ ها برد شیر می‌ گویند که این منطقه سرزمین شیرهای سنگی شناخته شده است. برد شیرها از پهلو مزین به نقش شمشیر، اسب، تنفگ و تسبیح هستند و بر گرده‌ آن‌ ها مشخصات متوفی حک می شده است. برای کسب تجربه بازدید نزدیک، از این آثار تاریخی ارزشمند میتوانید با تهیه بلیط هواپیما اهواز به این شهر سفر کنید و سپس از اهواز به منطقه قرارگیری این شیر های سنگی مراجعه کنید.

تاریخچه شیرهای سنگی

تراشیدن سنگ ها به شکل شیر از دوران اتابکان لر بزرگ شروع گردیده است، هر چند این مجسمه ها با ظرافت خاصی ساخته نشده اند اما هدف نشان دادن قدرت توسط این مجسمه ها بوده است تا نمادی از آزادی، ابهت و رشادت بختیاری ها به نمایش درآید. حتی گفته می شود قدیمی‌ ترین شیر سنگی موجود در استان چهار محال و بختیاری مربوط به دوره صفویه است، اما برخی دیگر نیز عقیده دارند شیرهای سنگی مربوط دوران مادها هستند، در هر حال مدرک دقیقی در مورد تاریخ ساخت این تندیس ها وجود ندارد. حتی استان خوزستان را می توان موزه روباز شیرهای سنگی تاریخ ایران نامید؛ همان طور که هر حیوانی نماد یک خصلت از انسان است، مانند اسب مظهر نجابت، گاو مظهر فراوانی، سگ مظهر وفاداری و روباه مظهر مکر و در نهایت شیر، مظهر صلابت و قدرت است.

همچنین در میان استان های چهار محال و بختیاری تا خوزستان در روستاها شیرهای سنگی کوچک و بزرگی دیده می شوند که نشان دهنده دلاوری و قهرمانی هستند، مانند شهر هفشجان که یکی از مراکز مهم شیرتراشی بوده ‌است و زیباترین و خوش نقش ‌ترین شیرها به این منطقه مربوط می شوند. از آیین‌ های موجود در فرهنگ بختیاری به ویژه عشایر می توان به برپا داشتن برد شیر بر مزار چهره ‌های ماندگار، سرشناس، کلانتر، بزرگ ایل اشاره کرد که از دوره‌ های افشاریه و زندیه تاکنون شیرهای سنگی در مناطق بختیاری‌ نشین وجود دارند.
هیبت شیرهای متفاوت در دوره‌ های گذشته بیانگر اوضاع سیاسی و اجتماعی آن زمان بر می گردند. حتی ممکن است بعضی از شیر ها بزرگ تر و با هیبت تر به نظر برسند که مربوط به دوره ‌هایی می شود که علاقه به دشمن‌ ستیزی در ایران حاکم بوده است. حتی در مورد مجسمه های شیرهای سنگی در کتاب نماد در فرهنگ بختیاری نیز مطالبی آورده شده است که به عقیده بختیاری ها، شیرها به دو نوع مسلمان و کافر تقسیم می شوند. نوع اول دارای رنگی گندمگون و زرد روشن و نوع دوم قهوه‌ ای رنگ با یال و پشت سیاه هستند. هنوز هم معتقدند در زمان حمله شیرها با ذکر نام حضرت علی شیرهای مسلمان کنار خواهند رفت ولی کافرها حمله خواهند کرد.

شیر، نماد ملی ایران

در کشور ما، همواره شیر با خورشید به عنوان نماد ملی محسوب می‌ شده است. این حیوان در اکثر تمدن‌ ها به عنوان سمبل قدرت و شجاعت به کار رفته است. بختیاری‌ ها نیز با توجه به این توصیفات شیر را به عنوان نماد خود قبول کرده اند. بنابراین منشا شیرهای سنگی را باید در سنت دیرین و باستانی جستجو کرد، مانند بکار بردن نماد شیر در قالی و گلیم و گبه ‌های بختیاری ها. منطقه بختیاری نیز سرزمین شیرهای سنگی است و این مجسمه‌ ها را هنوز هم در قبرستان‌ های قدیمی بختیاری می توانید تماشا کنید، همچنین شهر ایذه نیز در شمال استان خوزستان بزرگترین منبع شیرهای سنگی است. گورستان باستانی شهسوار بیش از پنجاه شیر سنگی را در خود جای داده‌ است. با اینکه در طی سالیان اخیر چندین مورد از شیرهای سنگیِ به غارت برده شده اند و تعداد انگشت شماری باقی مانده است، اما همین ها نیز نشانه صلابت و قدرت مردمان این مرز و بوم هستند.

ساعت و هزینه بازدید

برای بازدید از این شیرهای سنگی نیازی به پرداخت هزینه ندارید و بازه زمانی خاصی نیز در نظر گرفته نشده است و هر زمان که خواستید می توانید به استان هایی که شیرهای سنگی دارند، مراجعه کنید.

استان خوزستان و شهر های آن جاذبه های گردشگری فراوانی برای بازدید دارند و به طور مثال شما می توانید با آشنا شدن با جاذبه های شهر اهواز به این شهر سفر کنید و از مناطق و مکان های گردشگری آن دیدن کنید.