قوانین و مقررات گمرکی کالای همراه مسافر

بسیار پیش می‌آید که سفری در پیش داشته باشیم و مطمئن نباشیم برخی از کالاهایی که قصد حمل آن‌ها را داریم در فرودگاه مجاز هستند یا خیر. ممکن است حتی ندانیم چه میزان از هر کالا برای حمل مجاز است. این سردرگمی می‌تواند عواقب ناخوشایندی در پی داشته باشد. بنابراین در این متن قصد داریم با هم قوانین و مقررات گمرکی کالای همراه مسافر را بررسی کنیم تا آشنایی بیشتری با آن‌ها داشته باشیم. همچنین به یاد داشته باشید که اگر با تورهای مسافرتی سفر کنید، تمام این نکات توسط راهنمای تور به شما توضیح داده خواهد شد.

منظور از کالای همراه مسافر چیست؟

پیش از هر چیز، بیایید به بررسی مفاهیم پایه بپردازیم. شما وقتی به عنوان ‌مسافر وارد‌ یک کشور‌ می‌شوید یا از ایران خارج می‌شوید، در کنار ‌وسایل ‌شخصی‌ خود،‌ امکان ورود کالا را هم دارید. در صورتی که کالای شما مطابق با قوانین و در حد مجاز باشد، نیازی به پرداخت گمرکی‌ نخواهید داشت. مهم‌ترین شرط برای کالای همراه شما غیرتجاری بودن آن است. مسافر عازم ایران به نام مسافر ورودی و مسافر عازم خارج به عنوان مسافر خروجی شناخته می‌شوند. قوانین و مقررات گمرکی این دو نوع مسافر با هم متفاوت است.

آشنایی با مفهوم مسافر خروجی و مسافر ورودی

منظور از مسافران خروجی آن دسته از مسافرانی هستند که قصد خروج از ایران را دارند. مسافرین خروجی فارغ از این‌ که ایرانی باشند یا خارجی می‌توانند علاوه بر وسایل سفر و لوازم شخصی، کالاهای ایرانی تا سقف مقرر را همراه ببرند مشروط بر این‌ که هر دو گروه کالا جنبه‌ تجاری پیدا نکنند. جزئیات این کالاها در ادامه توضیح داده شده است. همچنین اتباع خارجی که به ‌صورت رسمی در ایران کار یا تحصیل می‌کنند، در پایان دوره‌ی کار یا تحصیلشان می‌توانند لوازم خود را در حد متعارف بدون نیاز به مجوز یا کارت بازرگانی از کشور خارج بکنند.

منظور از مسافران ورودی، آن دسته از مسافرانی هستند که قصد آمدن به ایران را دارند. قوانین و مقررات گمرک برای این دسته از مسافران کمی متفاوت است. مسافران ایرانی یا غیر ایرانی که از خارج از کشور یا از مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی به کشورمان وارد می‎شوند، علاوه بر وسایل سفر و اشیای شخصی همراه خود که به شرط غیرتجاری بودن از پرداخت پایه حقوق ورودی معاف است، می‌توانند یک بار در سال کالا به ارزش حداکثر ۸۰ دلار وارد کشور کنند و از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف باشند. البته تمام این نکات به شرط غیرتجاری بودن است. این مسافران، کالاهایی با قیمت مازاد بر قیمت ذکرشده را می‌توانند با پرداخت حقوق گمرکی و دو برابر سود بازرگانی وارد و ترخیص کنند.

منظور از لوازم شخصی چیست؟

طبق ماده ١٣٥ آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، لوازم شخصی مسافر عبارت است از اشیای نو و یا استفاده‌شده یک مسافر که ممکن است به طور معمول و عرفی در طول سفر برای استفاده شخصی او لازم باشد. این لوازم مورد معافیت گمرکی هستند اما شامل کالاهایی که جنبه تجاری دارند نخواهد شد. در ضمن تشخیص کالای شخصی از تجاری با گمرک است.

کدام کالاهای مسافری مجاز هستند؟

کالاهایی که به صورت معمول در سفر همراه شما هستند، مجاز است. این کالاها از دوربین، تلفن همراه و لپ‌تاپ تا مواد غذایی، لوازم آرایشی و صنایع دستی را شامل می‌شود.

حمل کدام کالاها برای مسافر ممنوع است؟

تمام اقلامی که در قانون ایران ممنوع اعلام شده‌اند شامل مشروبات الکلی، اسلحه، اشیا عتیقه و میراث فرهنگی، مواد مخدر و غیره جزو لیست کالاهای غیر مجاز هستند. باقی کالاها و محصولات شامل مقررات گمرکی خواهند شد. پیشنهاد می‌کنیم از پنهان کردن اشیا و کالاهای خود اجتناب کنید و طبق قانون عمل کنید. در غیر این صورت اگر اداره گمرک متوجه شود، مشمول قاچاق کالا خواهید شد. در ادامه، بیشتر در مورد کالاهای ممنوع توضیح خواهیم داد.

مسافر برای حمل چه کالاهایی به مجوز نیاز دارد؟

برخی از اقلام نیاز به مجوز از سازمان مربوطه دارند مانند دارو، تلفن بی سیم، پرندگان و حیوانات، دوربین‌های پرنده و یا همراه داشتن هر نوع گیاه و بذر.

آشنایی دقیق‌تر با شرایط گمرکی کالای همراه مسافر خروجی

مسافران خروجی از مرزهای هوایی می‌توانند پنج هزار یورو یا معادل آن را داشته باشند. از سایر مرزهای خروجی نیز می‌توانند دو هزار یورو یا معادل آن همراه ببرند. میزان خروج ریال ایرانی همراه مسافر حداکثر پنج میلیون ریال یا همان پانصد هزار تومان است. پیشنهاد می‌کنیم رزرو آنلاین هتل را از داخل کشور انجام دهید تا ارز محدودی که همراه دارید را صرف هزینه هتل نکنید. همچنین لازم به ذکر است که اگر مسافران خروجی از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از کشور خارج بشوند، موظف به اظهار کالاهای همراه خود هستند.


اگر شما مقیم خارج از ایران هستید و قصد بازگشت به کشور دارید، با شرایط زیر شامل معافیت‌ گمرکی خواهید بود:

• وسایل خود را از یک ماه پیش از سفر و یا نه ماه بعد از ورودتان ارسال کنید.
• در 5 سال گذشته از این معافیت استفاده نکرده باشید.
• شش ماه اقامت پیوسته در ایران داشته باشید.

البته مسافران تبعه خارجی که به صورت رسمی در ایران شاغل یا دانشجو هستند، بعد از اتمام دوره خود می‌توانند لوازم خود را در حد متعارف بدون مجوز یا کارت بازرگانی از کشور خارج کنند.

قوانین گمرکی مسافران خروجی در حوزه خشکبار

خروج انواع خشکبار به همراه مسافر در حدی که جنبه‌ی تجاری نداشته باشد، بلامانع است. حداکثر مقدار مجاز پسته برای خروج، به ازای هر گذرنامه ۱۰ کیلوگرم و زعفران به ازای هر گذرنامه ۱۰۰ گرم تعیین شده است. جالب است بدانید خروج پسته، مغز پسته، خشکبار و زعفران برای مسافران ایرانی عازم سه کشور عراق، سوریه و عربستان ممنوع است. البته این محدودیت شامل گردشگرانی که گذرنامه‌ی خارجی داشته باشند، نمی‌شود. اگر با بلیط لحظه آخری سفر می‌کنید و بدون اطلاع از قوانین خشکبار غیرمجاز به همراه دارید، مشکل بزرگی برای شما ایجاد نمی‌شود، تنها از شما می‌خواهند خشکبار را از چمدان خود خارج کنید.

قوانین گمرکی مسافران خروجی در حوزه فرش و گلیم

خروج فرش دستباف به همراه مسافر تا سقف ۲۰ متر مربع مجاز است و مسافر از نظر تعداد قطعات فرش همراه محدودیتی ندارد، به شرطی که سقف متراژ ذکر شده را رعایت بکند. البته موارد زیر را نیز در نظر داشته باشید:

• خروج فرش همراه مسافر علاوه بر مرزهای هوایی از مرز زمینی و دریایی نیز مجاز است.
• خروج فرش‌های نفیس که ارزش تاریخی و میراث فرهنگی دارند، حتی با رعایت متراژ ذکرشده ممنوع است.
• خروج فرش همراه مسافر به مقصد کشورهای عراق، سوریه و عربستان مجاز نیست.

قوانین گمرکی مسافران خروجی در حوزه ارز همراه مسافر

بر اساس مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، خروج وجه نقد حداکثر تا مبلغ ۵۰۰۰ دلار (یا معادل آن به ارزهای دیگر) برای هر مسافر آزاد است. خروج نقدی ارز در قالب چک‌های مسافرتی بانکی نیز آزاد است. برای خروج ارز بیشتر از این مبلغ نیاز به مجوز و ارائه دلیل وجود دارد. برای آطلاع از شرایط دریافت ارز مسافرتی می توانید مقاله آن را در سایت مطالعه کنید.

قوانین گمرکی مسافران خروجی در حوزه طلا و نقره

خروج زیورآلات شخصی همراه مسافر، حداکثر تا میزان ۱۵۰ گرم از انواع مصنوعات طلا قانونی است. همچنین خروج مصنوعات و ظروف نقره نیز به عنوان هدیه و سوغات توسط مسافر حداکثر تا میزان ۲ کیلوگرم مجاز است. به شرط این که این اشیا از آثار فرهنگی و تاریخی کشور نباشند.

قوانین گمرکی مسافران خروجی در حوزه آثار هنری و اشیاء عتیقه

خروج اشیاء عتیقه،‌ آثار هنری اصیل، کتاب‌های خطی و چاپ سنگی، قطعات خوش‌نویسی‌شده، اوراق مینیاتور، انواع سکه‌های گران‌بها و هر نوع اشیای تاریخی و میراث فرهنگی ممنوع است.

قوانین گمرکی مسافران خروجی در حوزه سلاح و مهمات

خروج اسلحه و مهمات و تجهیزات نظامی از کشور به هر عنوانی ممنوع است.

شرایط گمرک کالای همراه مسافران ورودی

اسباب سفر و اشیاء شخصی مورد استفاده همراه مسافر در صورتی که جنبه‌ی تجاری نداشته باشد، به‌ طور کلی از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف است. اما باید بدانید که مواد اولیه و قطعات و لوازم فنی برای واحدهای تولیدی توسط مسافران قابل ترخیص نیستند.
اسباب سفر و اشیاء شخصی باید همراه مسافر باشند، در غیر این ‌صورت در زمان توقف او در خارج از مرز، به مؤسسه‌ی حمل ‌و نقل تحویل داده شوند و در فاصله‌ی یک ماه قبل تا یک ماه بعد از ورود مسافر باید به گمرک برسند.

شرایط گمرکی ورود طلا، نقره و ارز

ورود ارز به کشور به هر میزان آزاد است. مسافران ورودی باید ارز همراه خود را با تسلیم اظهارنامه‌ی ارزی به شعب بانک ملی مستقر در مبادی ورودی اطلاع دهند و گواهی دریافت کنند. ورود زیورآلات همراه مسافر از قبیل گردن‌بند، دست‌بند، گوشواره، انگشتر، النگو، ساعت و غیره در حد متعارف و برای مصارف شخصی به صورت واحد مجاز است و ورود اضافه بر آن، مشروط به کسب اجازه‌ی قبلی از بانک مرکزی کشور خواهد بود.

شرایط گمرکی واردات ابزارآلات کار همراه کارگران

ابزارآلات مستعمل مربوط به کار و حرفه‌ ایرانیان و خارجیانی که برای اقامت دائم به ایران می‌آیند، مشمول معافیت مسافری قانون امور گمرکی است، البته این معافیت به شرط موارد زیر است:

• اشتغال آن افراد به حرفه و پیشه‌ی کارِ مورد ادعا، به تصدیق مقامات کنسولی ایران در کشور محل اقامت قبلی آنان رسیده باشد. در نقاطی که فاقد مقامات کنسولی ایران است، ارائه‌ی گواهی مقامات محلی نیز قابل قبول است.
• کالا بین یک ماه قبل از ورود تا نه ماه بعد از ورود افراد به گمرک برسد.
• ماشین‌آلات و دستگاه‌ها از شمول این مقررات مستثنی هستند و طبق قانون مقررات صادرات و واردات، تابع شرایط ورود کالا هستند.
• کالا نباید جنبه‌ی تجاری داشته باشد.

شرایط گمرکی واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج

لوازم خانه و اشیاء شخصی ایرانیان مقیم خارج با گذرنامه‌ی عادی، خدمتی یا سیاسی که مدت اقامت آنان در خارج از کشور یک سال یا بیشتر باشد و شش ماهِ آخرِ آن متوالی باشد آزاد است. لذا لوازم خانه و وسایل شخصی اتباع خارج که برای اقامت به ایران وارد می‌شوند، به شروط زیر آزاد است:

• لوازم و اشیاء مسافر از کشور و محل اقامت او حمل بشوند و بین یک ماه قبل تا نه ماه بعد از ورود او به گمرک برسند.
• لوازم و اشیاء با وضع و شئون اجتماعی مسافر متناسب باشند و جنبه‌ی تجاری نداشته باشند.
• مسافر ظرف مدت پنج سال قبل از آن از چنین معافیتی استفاده نکرده باشد.
• کارمندان دولت که برای انجام ماموریت یک‌ساله یا بیشتر به خارج اعزام می‌شوند، در صورتی که قبل از پایان ماموریت و توقف یک‌ساله وارد کشور بشوند، مشمول شرط مدت یک‌ساله‌ توقف مذکور در این بند نیستند (منظور از اشیاء و لوازم شخصی مذکور در این قانون، اشیایی است که عرفا فقط مورد استفاده‌ی صاحب آن است و منظور از لوازم خانه، اشیایی هستند که عرفا مورد استفاده‌ی خانواده‌ صاحب آن‌ها در زمان اقامت در یک محل است. اتومبیل شخصی مشمول مقررات ذکرشده نیست.)
• واردات کالاهای همراه مسافران ورودی به کشور در صورتی که جزو لوازم شخصی آنان و در حد متعارف باشد، به تشخیص گمرک مجاز است.

یک دسته‌بندی نهایی برای سقف مجاز کالاهای خاص

همانطور که در بخش‌های مختلف این متن ذکر کردیم، برخی کالاها تا سقف مشخصی مجاز هستند. در این بخش این کالاها را به صورت لیست آورده‌ایم تا بررسی آن‌ها آسان‌تر باشد:

• اگر فرش همراه خود دارید نباید از ۲۰ متر مربع بیشتر باشد. (به جز به مقصد عراق، سوريه و عربستان سعودی که خروج فرش کاملا ممنوع است)
• اگر طلا یا زیورآلات نقره دارید نباید از ۱۵۰ گرم عبور کند.
• بردن زعفران تا سقف ۱۰۰ گرم و پسته تا حد ۱۰ کیلوگرم آزاد است. (به ازای هر پاسپورت)
• مقدار مجاز سیگار همراه مسافر یک باکس معادل ۱۰ بسته سیگار است.
• خاویار قانونی تا سقف 125 گرم امکان پذیر است.



سخن آخر
در این مطلب، تلاش ما بر این بود تا شما همراهان گرامی سفرمارکت را با قوانین عمومی گمرک در زمینه ورود و خروج کالاها آشنا کنیم. اینگونه به هنگام سفر، از نظر قانونی با مشکلی برخورد نخواهید کرد. البته نکات گمرک را فقط در زمینه سفر هوایی در نظر نگیرید. حتی اگر با بلیط قطار نیز به یک کشور خارجی سفر کنید، این قوانین در مورد شما صدق می‌کنند. همچنین شما می‌توانید ارزانترین بلیط هواپیما را در سفرمارکت پیدا کنید. امیدواریم این مطلب در سفر بعدی شما برایتان موثر واقع شود.