قلعه بهستان (دودکش جن) ماهنشان

درباره دودکش جن زنجان

در نزدیکی شهرستان ماهنشان استان زنجان جاذبه ای مرموز و عجیب قرار گرفته است، بنایی که ردی از جن و دیو را بر چهره دارد و بومی ها ساختش را کار جنیان می دانند به همین دلیل است که به آن دودکش جن می گویند. در اصطلاح زمین‌شناسی به پدیده طبیعی دود کش جن «هودو» می گویند، هودو در واقع سنگی شبیه قارچ است که در اثر فرسایش شکلی شبیه مناره بلند و نازک پیدا کرده و سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است، در زنجان به این هودوها «دودکش جن» گفته می شود. برای دیدن دودکش جن باید به ۲۰ کیلومتری شهر ماهنشان و ۱۲۰ کیلومتری زنجان بروید. در آنجا ستونی بلند از جنس خاک رس را می بینید که در اثر فرسایشی طولانی مدت به وجود آمده و تخته سنگی مسطح در بالای آن ظاهری شبیه دودکش را به آن داده است. شاید بپرسید چرا محلی ها به این دودکش ها «دودکش جن» می گویند؟ چون در گذشته ساخت هر بنایی که برای انسان سخت بوده را به جن و دیو نسبت می دادند. هودوها همیشه پدیده‌ای قابل توجه برای زمین‌شناسان هستند اما از هودوهای زنجان هیچ حفاظتی انجام نمی شود و در معرض تخریب قرار گرفته است. در پای این دودکش ها دژی کهن قرار دارد که خبر از قدمت طولانی این محل می دهد. با گذر از دودکش ها به بقایای قلعه بزرگی برمی خوریم که به آن قلعه بهستان با تخت دیو می گویند. این قلعه با ۶۴ اتاق و دو راه پله در لیست آثار ملی قرار دارد و بازدید از آن بسیار خاطره انگیز است. شکل ظاهری بیرون قلعه شبیه دیواره ای از دودکش های به هم چسبیده و تعدادی دودکش های جداست. در پایین قلعه روزنه هایی به چشم می خورد که ظاهر آن را را مرموز و اسرار آمیز کرده است. دلیل این که به این قلعه، «تخت دیو» می گویند این است که محلی ها بر این باور بودند که دیوها بر روی سنگ های مسطح بالای ستون ها می خوابند. قدمت بنای اولیه این قلعه به دوره ساسانی برمی گردد اما از آن در قرن های ۵ و ۷ هجری استفاده می شده و برای ساختن اتاق های آن کوه ها را حفر کرده اند. فضای کلی قلعه به ۳ قسمت اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌ پله‌ها تقسیم می‌شود. در ضلع‌های غربی و شرقی، راه‌ پله‌های زیگزاگی وجود دارد که طبقات زیرین آن فرسایش زیادی پیدا کرده اند و عبور از آن ها خطرناک است. راه‌ پله‌های ضلع شمال‌غربی قلعه کاملا سالم و دست نخورده اند و در بالای آن ها، اتاقی به شکل طاق محراب‌های مسجد های اسلامی قرار گرفته است.
در زمان‌های بسیار دور این مکان محل استقرار و حکومت مادها بوده است و وجود این قلعه گفته ها را تصدیق می‌کند. هرچند قدمت بنای اولیه این قلعه را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند اما در قرن قرون ۵ تا ۷ هجری و در دوره اسلامی مرود استفاده قرار می‌گرفته است. دیوارهای این قلعه شبیه دودکش‌های به هم چسبیده است.تعدادی دالان، پله و ۶۴ اتاق در این قلعه جای گرفته است که بر اثر حفر کردن دستی در دل کوه‌ها ایجاد شده است. در قسمت شمال غربی این قلعه پله‌های زیادی وجود دارند که کاملا از فرسایش به دور بوده اند و شما را به اتاقی در بالا که می‌برد که سقف آن طاقی شکل است. این قلعه به دلیل مجاورتش با دودکش جن، به قلعه جن معروف است. نام دیگر این دودکش‌ها نیز تخت دیو است زیرا بر این باور بودند دیوها بر روی سنگ های مسطح بالای ستون ها می خوابند.

جالب است بدانید دودکش جن زنجان با منطقه ای به نام برایس کنیون آمریکا شباهت بسیاری دارد اما در مناطق بسیار دیگری نیز دیده شده است مانند روستای وردی در نزدیکی منطقه وردآورد تهران، در کوه های درکپه داغ‌، در بخشی از فرانسه، کوه‌های آلپ، صربستان و تایوان نیز وجود دارند. اگرچه این منطقه از نظر ژئوتوریست ها و زمین شناسان بسیار جذاب است و نامش در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است اما در معرض فرسایش و تخریب شدید است و هیچگونه حفاظتی از آن صورت نمی‌گیرد.
این قلعه به دلیل شکل خاصی که داشته است سیستم آبرسانی جالبی نیز دارد، به این صورت که در بالای قلعه حوضی وجود دارد که جنس آن از سنگ و ساروج (نوعی سنگ مقاوم در برابر فرسایش آب) است و توسط لوله‌های گلی به قسمت‌‌های پایین‌تر هدایت می‌شود.

چگونه به دودکش جن زنجان برویم؟

بعد از وارد شدن به آزادراه زنجان-تبریز ۳۵ کیلومتر از شهر زنجان خارج می‌شویم خروجی ماهنشان را در منطقه‌ای به اسم نیک‌پی دیده می‌شود این جاده در ضلع جنوبی آزادراه است و بعد از ۶۰ کیلومتر رانندگی به بهستان می‌رسیم.

هزینه و زمان بازدید از دودکش جن زنجان

بازدید از این مکان اعجاب انگیز رایگان است همچنین زمان پیشنهادی برای بازدید از این مکان ‍با توجه به زمان رفت و برگشت به مرکز شهر زنجان ۱ روز پیشنهاد شده است.

جاذبه‌های اطراف دودکش جن زنجان

فاصله دودکش جن زنجان تا کوه‌های آلاداغلار: ۱ کیلومتر
فاصله دودکش جن زنجان تا دریاچه خندق لو:۵۹ کیلومتر

هتل های اطراف دودکش جن زنجان

اگر مقصد شما زنجان است باید برای اقامت دوباره به زنجان برگردید۰ در شهر زنجان انتخاب‌ برای هتل بسیار است مانند:
هتل سنتی ددمان زنجان
هتل آسیا
هتل پارک
هتل سپید