معرفی کامل جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان | آشنایی با اقلیم چند رنگ ایران

سیستان و بلوچستان که در رتبه دوم پهناورترین استان‌های ایران قرار دارد، از پتانسل‌های گردشگری فراوانی برخوردار است اما بخش اعظم آن از دید عموم گردشگران پنهان مانده‌است. به بیان دیگر جذابیت‌های شهرهای این استان، به اندازه دیگر مقاصد گردشگری داخلی برای گردشگران شناخته‌شده نیست، با این حال در چند سال اخیر توجه گردشگران بیشتری به این منطقه بکر جلب شده‌است و از این رو رفته رفته شاهد افزایش تعداد سفرهای سالانه به شهرهای این استان هستیم.
پس چنانچه شما هم راهی مناطق جنوبی کشور هستید و در انتخاب یک مقصد مناسب مردد هستید، پیشنهاد ما به شما این است که همین حالا اقدام به رزرو بلیط هواپیما زاهدان کنید و فرصت یک سفر خاطره‌انگیز و البته متفاوت را از دست ندهید. اما قبل از آنکه اقدامات دیگر این سفر را فراهم کنید، بهتر است بدانید جاهای دیدنی در این استان بسیار زیادتر از تعدادی است که تصور می‌کنید، از این رو بهتر است گلچینی از آنها را بصورت یک فهرست در برنامه سفر خود بگنجانید تا در طول سفرتان با سردرگمی و یا کمبود وقت مواجه نشوید. برای این منظور ما هم موضوع اصلی این مقاله را به جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان اختصاص داده‌ایم و قصد داریم بیشتر به مکان‌هایی که کمتر برای گردشگران شناخته شده‌‌اند، بپردازیم.

شهر سوخته

یکی از ارزشمندترین مناطق باستانی کشورمان که نام آن نیز در زمره آثار جهانی به ثبت رسیده‌است، شهر سوخته است. این منطقه در فاصله پنجاه کیلومتری از شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته‌است و پیشینه تاریخی آن به بیش از ۵۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد. گفتنی است به سبب اهمیت و ارزشی که کارشناسان حوزه باستان‌شناسی برای این منطقه برخوردار هستند و همچنین تعداد آثار کهنی که در این منطقه کشف شده‌اند، به آن نام‌های دیگری نظیر شهر علم و شهر هنر نیز داده‌اند. در خصوص نام‌گذاری این شهر به شهر سوخته نیز دلایل مختلفی از سوی کارشناسان تاریخ و باستان شناسی مطرح شده‌ است که گاه در تضاد با یکدیگر قرار دارند، اما آنطور که از اغلب نظریه‌ها بر می‌آید وجود لایه‌های خاکستر در خاک این منطقه نشان از آن دارد که این مکان در گذشته چندین بار دچار آنش‌سوزی شده‌است که دلایل آن هنوز هم نامعلوم است.
ظروف سفالی، اسکلت‌های قدیمی پیکره انسانی، ابزارهای دست ساز فلزی و مهرهای دوران ایلامی از جمله آثار مکشوفه در این منطقه بشمار می‌روند که طی کاوش‌های باستان‌شناسان ایرانی و خارجی در این منطقه بدست آمده‌اند. یکی از جالب‌ترین کشفیات این منطقه مربوط به یک قبر قدیمی با قدمت ۲۸۰۰ ساله است که پیکره یک زن جوان در آن بوده‌است و یکی از چشم‌های او مصنوعی بوده‌است. کشف این چشم مصنوعی نشانگر انجام اعمال جراحی و پیشرفته بودن سطح دانش مردمان این منطقه در زمان گذشته‌است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۶۵ کیلومتری شهرستان زابل

قلعه چهل دختران زابل

قلعه چهل دختران در شمار دیدنی‌های سیستان و بلوچستان قرار دارد که در روستایی به نام کوه خواجه و در شهرستان زابل قرار گرفته‌است. وجه تسمیه نام گذاری این منطقه به افسانه‌ها و روایت‌هایی است که از گذشته در میان اهالی روستا ذکر شده‌است. بر طبق این روایات قدیمی این منطقه محل سکونت چهل دختر مجرد بوده‌است که با یکدیگر زندگی می‌کردند و همیشه صدای شادی و هلهله آنها از این منطقه به گوش ساکنان روستا می‌رسیده‌است تا این که جادوگری با یک طلسم خاص به زندگی آنها پایان داده‌است و ثروت این دختران نیز در همان محل مدفون شده‌است. گذشته از داستان‌هایی که در این باره نقل می‌شوند، این منطقه شامل یک قلعه باستانی است که از جنس سنگ و خاک رس ساخته شده‌است قدمت آن به عهد ساسانیان باز می‌گردد و از این رو از جمله مناطقی است که برای حفاری‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زابل، بخش شیب آب، روستای کوه خواجه

ارگ جلال آباد

ارگ جلال آباد از جمله بناهای تاریخی به جا مانده از دوران قاجار است که در یکی از روستاهای شهرستان زابل قرار گرفته‌است. این بنای ارزشمند توسط فردی به نام محمدعلی خان کیانی به عنوان مکانی مسکونی و نظامی احداث شد. پیش از دوران خشکسالی، مراتع سرسبز بسیاری در حوالی این بنا قرار گرفته بودند که بعد از آن دیگر اثری از آن دیده نشد. این ارگ که در محوطه‌ای مربع شکل قرار دارد، شامل چهار برج دیدبانی، حیاط مرکزی نسبتا بزرگ، دیواره‌های خشتی و اتاق‌های مسکونی می‌شود. لازم به ذکر است از آنجا که در حال حاضر این بنا در حال بازسازی مجدد قرار گرفته‌است احتمال اینکه بتوانید از فضای داخلی ارگ دیدن کنید کم است، با این حال بازدید از نمای ظاهری و منطقه اطراف ارگ نیز خالی از لطف نیست.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، زابل، بخش میان کنگی، روستای جلال آباد

دهانه غلامان

دهانه غلامان از شاخص‌ترین مناطق تاریخی در استان سیستان و بلوچستان است که طی کاوش‌های گروهی از باستان‌شناسان خارجی در دهه ۱۹۶۰ کشف شد. پیشینه تاریخ این منطقه که زمانی یک شهر مسکونی بوده‌است به دوران هخامنشان باز می‌گردد. در آن زمان این منطقه دارای یک دماغه بوده‌است که حکم دروازه‌ای برای ورود غلامان آفریقایی به کشور را داشته‌است و دلیل وجه تسمیه آن نیز به همین امر مرتبط می‌شود. یکی از نکات اصلی در معماری بناها و منازل شهر استفاده از خشت به عنوان مصالح اصلی است، بطوری که برخی از این منطقه با عنوان شهر خشتی نام می‌برند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۴۵ کیلومتری شهرستان زابل، ۲ کیلومتری روستای قلعه نو

آسبادهای حوضدار زابل

شهرستان زابل دارای منطقه‌ای با پیشینه تاریخی کهن به نام حوضدار است که به هر کجای آن نگاه کنید می‌توانید رگه‌هایی از بقایای فرهنگ و تمدن غنی گذشتگان آن را مشاهده کنید. یکی از جاهای دیدنی این ناحیه که از منظر تاریخی نیز حائز اهمیت است، آسبادهای حوضدار است که در فاصله اندکی از شهر سوخته قرار دارد. این سازه‌ها دارای قدمتی بیش از ۲۸۰۰ سال هستند و در کنار تعدادی از قلعه‌های این منطقه تعبیه شده‌اند که نشانگر نظم در ساختار و سبک زندگی مردمان آن است. در حقیقت این آسبادها به منظور مهار جریان بادها و همچنین تامین آب در مزارع کشاورزی احداث شده‌اند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زابل، منطقه حوضدار

قلعه رستم

قلعه رستم از جمله ارزشمندترین ابنیه‌های تاریخی کشورمان است که از دیدنی‌های شهرستان زابل در استان سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود. پیشینه تاریخی این بنا که در منطقه تاریخی موسوم به حوضدار واقع شده‌است، به تقریبا ۵۰۰ سال قبل و به دوران سلجوقیان و صفویان برمی‌گردد. بکار بردن اسم یکی از نام‌آورترین پهلوانان سرزمینمان در نام‌گذاری این قلعه نشانگر شکوه و عظمت تاریخی این بنا است. این بنا عمدتا از خشت ساخته شده‌است و شامل بخش‌های مختلفی است که برخی از آنها دربرگیرنده محوطه شاه‌نشین، سردرهای ورودی، خندق، برجک‌های دیدبانی، حصارهای بیرونی و محوطه اصطبل هستند. گفتنی است تپه‌های حوالی قلعه نیز از ارزش بسیاری برخوردار هستند و طی کاوش‌هایی که در آنها انجام گرفته‌است، تعدادی سکه قدیمی از جنس نقره نیز کشف شده‌است که گفته می‌شود متعلق به ملکه ساسانی بوده‌است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۷۰ کیلومتری شهرستان زابل

ارگ محمدحسین خان نارویی

ارگ محمدحسین خان نارویی یکی از سازه‌های تاریخی ارزشمندی است که در مرکز روستایی به نام قلعه نو در سیستان و بلوچستان واقع شده‌است. قدمت این ابنیه تاریخی که زمانی محل سکونت این سردار و همچنین انجام امور اداری بوده‌است، به چیزی حدود ۱۶۰ سال پیش باز می‌گردد. این ارگ در زمینی با فضای مربع شکل با مساحت ۱۵۰۰ متر مربع احداث شده‌است و شامل یک بنای دو طبقه است که روی هم رفته دارای تعداد ۳۴ باب اتاق است. طبقه اول بنا در گذشته محلی برای مراجعه مردمان روستا برای پیگیری امور اداری بوده‌است و در طبقه دوم نیز خانواده سردار سکونت داشته‌اند. لازم به یادآوری است که در حال حاضر این بنا با تغییر کاربری به یک اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده‌است که پذیرای گردشگرانی است که تمایل دارند از این مکان بازدید کنند و از تجربه منحصر به فرد اقامت در فضایی باشکوه و تاریخی نیز لذت ببرند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زهک، روستای قلعه نو

جنگل شیله (منطقه محافظت شده شیله)

استان سیستان و بلوچستان در کنار ابنیه‌های تاریخی خود از طبیعت خارق العاده‌ای برخوردار است که برای بسیاری از گردشگرانی که به آنجا سفر نکرده باشند غافلگیرکننده‌است. یکی از جذاب‌ترین مکان‌هایی که می‌تواند برای دوستداران طبیعت بسیار جالب توجه باشد، جنگل شیله است که در دل منطقه محافظت شده شیله و یا هامون قرار گرفته‌است. این جنگل چشم‌نواز و دلفریب مساحتی در حدود ۲۵۶۵ هکتار را به خود اختصاص داده‌است. پوشش گیاهی این جنگل به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیم این منطقه چندان گسترده نیست و شامل درخت گز، علف شور و اسنکبیل می‌شود. تنوع گونه‌های جانوری که در جنگل زیست می‌کنند نیز بسیار قابل ملاحظه است. آهوی ایرانی، گربه وحشی، خرگوش، شغال و عقاب صحرایی از نمونه‌ گونه‌هایی هستند که در این جنگل زندگی می‌کنند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۸۰ کیلومتری شهرستان زابل

قلعه بمپور

سیستان و بلوچستان مملو از قلعه‌های باستانی و تاریخی ارزشمندی است که زمانی به عنوان دژهای نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفتند و امروزه آنها را به عنوان گنجینه‌ای با ارزش از تاریخ و تمدن این سرزمین می‌شناسند. قلعه بمپور از معروف‌ترین آنها است که در بخشی به همین نام از توابع شهرستان ایرانشهر قرار دارد. پیشینه تاریخی این بنای کهن به دوران ساسانی و همچنین اشکانی برمی‌گردد. این قلعه بر روی سراشیبی‌های تپه‌‌ای با بلندای نزدیک به ۸۰ متر قرار گرفته‌است و عمدتا از خشت و گل رس ساخته شده‌است. علاوه بر برج‌هایی که به منظور دیدبانی تعبیه شده‌اند و در اکثر قلعه‌های دیگر نیز دیده‌ می‌شوند، بخش‌های دیگری مانند سردرهای ورود و خروج، اتاق‌های مسکونی و حلقه چاه هم از قسمت‌های این قلعه محسوب می‌شوند. گفتنی است تپه‌هایی که قلعه بر روی آنها احداث شده‌است منبع مهمی برای اکتشافات باستانی و تحقیقات باستان‌شناسان است و تا کنون تعدادی از آثار مکشوفه متعلق به دوران پیش از تاریخ از این منطقه بدست آمده‌است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۲۴ کیلومتری غرب شهرستان ایرانشهر، بخش بمپور

روستای گردشگری کلپورگان

روستای گردشگری کلپورگان از آن روستاهای تاریخی و کهن باصفایی است که تجربه سفر به آن برای گردشگران سیستان و بلوچستان بسیار خاص و لذت‌بخش است. اگرچه این روستا نیز همانند روستاهای زیبای دیگر کشورمان از طبیعت دل‌انگیزی برخوردار است اما آنچه آن را از دیگر روستاهای مشابه خود متمایز کرده‌است وجود موزه زنده سفالگری در این روستا است. در واقع سنت سفالگری از جمله آداب و رسومی است که از دیرباز در میان زنان این روستا انجام می‌شده‌است. بطوری که به باور برخی باستان شناسان سفال‌های مکشوفه در شهر سوخته نیز متعلق به ساکنان این روستا بوده‌است و از این رو این روستا به عنوان قطب سفال در ایران نیز شناخته می‌شود. سفالگری روستا عمدتا از سوی بانوان بلوچ و صرفا با استفاده از دستان هنرمند آنها و بدون دخالت دستگاه‌های سفالگری ساخته می‌شوند. اگر قصد سفر به این روستای بی‌نظیر را دارید باید به شما بگوییم که انواع امکانات در این روستا فراهم است و از این رو اقامت چند روزه در روستا به راحتی مقدور است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۲۰ کیلومتری جاده سراوان زهک

قلعه مچی

قلعه مچی در زمره آثار ملی قرار دارد که در منطقه تاریخی حوضدار در استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌است. این قلعه یادگاری تاریخی از عهد صفوی است که زمانی یکی از پایگاه‌های اصلی حکمرانی در سیستان به حساب می‌آمد. کلمه مچ در گویش محلی ساکنان منطقه به معنای درخت خرما است و به دلیل قرار گیری قلعه در میان درختان خرما این نام برای آن انتخاب شده‌است. در ساخت این بنا عمدتا از خشت و گل استفاده شده‌است و پلان معماری آن نیز مربع شکل است. ایوان‌های بلند قلعه و گنبدهای خشتی آن از جمله شاخص‌های معماری این سازه تاریخی محسوب می‌شوند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، منطقه حوضدار

بانک ایران انگلیس زابل

نام بانک ایران و انگلیس در میان آثار تاریخی شهرستان زابل واقع در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد که پیشینه تاریخی آن به دوره قاجار باز می‌گردد. این ابنیه تاریخی در واقع ساختمان یک بانک در زمان استعمار بود که شعبه‌ای از بانک شاهی در پایتخت بود. روشن است که معماری این بنا متاثر از سبک و سیاق معماری قدیمی اروپایی است. ساختمان این بنا در حوالی میدان شهرداری قرار گرفته‌است و امروزه به یک موزه ارزشمند تبدیل شده‌است که روایتگر جریانات مالی در طول تاریخ آن دوران است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زابل، ضلع شمال شرقی میدان شهرداری

دره نگاران

نقوش کنده‌کاری شده بر روی سنگ‌ها که اصطلاحا به آنها سنگ‌نوشته نیز می‌گویند از جمله عناصر تاریخی هستند که در مردمان گذشته به عنوان ابزاری برای ثبت افکار و احساسات خود به آن روی می‌آوردند. امروزه تماشای اشکال نقاشی‌ شده روی صخره‌ها و رمز گشایی از معانی این سنگ‌نگاره‌ها دریچه‌ای است به تاریخ که برای بسیاری از طرفداران حوزه تاریخ و باستان‌شناسانی جالب است. دره نگاران که در شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان قرار دارد، مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌های باستانی را در دل خود جای داده‌است که دیواره‌های این دره را به اثری تاریخی و هنری تبدیل کرده‌اند. نقوشی که بر روی دیواره‌های دره کنده‌کاری شده‌اند بیشتر شامل نقوشی با شکل انسان و حیوان می‌شوند که قدیمی‌ترین آنها مربوط به هزاره‌های چهارم و هشتم است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، سراوان، روستای ناهوک

آتشکده کرکویه (آتشکده کرکوشاه)

آتشکده کرکویه که نام دیگرش آتشکدره کرکوشاه است در زمره مهم‌ترین آتشکده‌های دوران ساسانی است که در شهرستان هیرمند قرار دارد و از جمله دیدنی‌های سیستان و بلوچستان بشمار می‌رود. این آتشکده که در زمین‌های باتلاقی و در ناحیه مرزی واقع شده‌است به دوران کیخسرو مربوط است و گفتنی است که تا قرن هفتم هجری نیز همچنان فعال بوده‌است که طی یورش مغلان به این منطقه تخریب شده‌است. در منابع تاریخی متعدد چنین آمده‌است که به دلیل اهمیت بالایی که این آتشکده نزد زرتشتیان زمان خود داشته‌است فردوسی نیز در زمان نگارش شاهنامه برای صحبت با موبدان آن به آنجا مراجعه کرده‌است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان هیرمند، روستای خمر

قلعه سب (قلعه سیب)

قلعه سب که به آن قلعه سیب نیز میگویند در زمره بناهای به جا مانده از دوران صفوی است که در استان سیستان و بلوچستان و شهری به همین نام واقع شدهاست. این ابنیه تاریخی که در قرن دوازدهم هجری قمری احداث شدهاست، در گذشته محل حکمرانی فروانروایان مختلفی بوده است. در ساخت بنای قلعه از چوب، خشت و گل به عنوان مصالح اصلی استفاده شده است و سبک معماری آن نیز به شیوه بناهای اسلامی است. قلعه دارای پلان مستطیل شکل است و مشتمل بر بخشهای گوناگونی است که شامل یک ساختمان دو طبقه به بلندای ۲۷ متر، حصارها، برج‌های دیدبانی و محوطه شاه نشین است. از نکات قابل توجه این بنای قدیمی می‌توان به استحکام آن و قدرت ساختمانی آن در برابر تهدیدات جوی و بحران‌های زیستی نظیر وزش بادهای سنگین اشاره داشت.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۴۵ کیلومتری جنوب غربی سراوان، بخش سیب و سواران

ساختمان گمرک بلژیکی ها

ساختمان کمرگ بلژیکی‌ها در ردیف جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان قرار دارد که در نزدیکی شهرستان زابل واقع شده است. این بنا به سبب مراودات تجاری مابین کشورهای اروپایی و این منطقه در قرن بیستم احداث گردیده است و نام آن در لیست آثار ملی ایران جای دارد. گفته می‌شود پیشینه ساخت این بنا به دوره قاجار مرتبط می‌شود. متاسفانه این بنای تاریخی در اثر بی مهری‌ها و بی توجهی‌هایی که در سال‌های اخیر شامل حالش شده‌است، دچار تخریب در قسمت دیوارها و بعضی بخش‌های در سقف شده‌است و نیاز مبرمی به مرمت و بازسازی دارد.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۹ کیلومتری چاده زابل به نهبندان

کاروانسرای فرنگی زابل

کاروانسرای فرنگی زابل از جمله اماکن دیدنی و تاریخی این شهرستان بشمار می‌رود که قدمت آن به دوره صفوی بر می‌گردد. نام دیگر این بنا کاروانسرای فرنگی ادیمی است و توسط افراد انگلیسی که در آن زمان به جهت مراودات تجاری در این منطقه سکونت داشتند، احداث شده‌است. این کاروانسرا که مساحت آن در حدود ۶۵۰۰ متر مربع است در نزدیکی دریاچه هامون بنا شده‌است و دارای قسمت‌های مختلفی است که دربرگیرنده اتاق‌های اقامتی، اصطبل نگهداری از حیوانات، برج‌های دیدبانی و حیاط مرکزی است. گفتنی است برای ساخت قسمت‌های مختلف این کاروانسرا از مصالح خشت و گل استفاده شده‌است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۹ کیلومتری جاده زابل نهبندان

قلعه کهک کهزاد زابل

یکی دیگر از جاهای دیدنی زابل قلعه کهک کهزاد است که بر روی تپه‌ها و در حاشیه رودخانه هیرمند در منطقه مرزی کشورمان قرار گرفته‌است. این قلعه یادگاری است به جا مانده از دو دوره تاریخی اشکانیان و ساسانیان که اسم آن در مجموعه آثار ملی ایران درج شده‌است. بر طبق منابع تاریخی این قلعه که از نوع نظامی بوده‌است توسط شخصی به نام حشمت الملک و به منظور حفاظت از سد سیستان احداث شده‌است. قلعه دارای یک بنای دوطبقه به عنوان ساختمان اصلی است که تعدادی اتاق را در خود گنجانده است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۴۰ کیلومتری جنوب شرق زابل

مجموعه تپه های ژاله ای زابل

مجموعه تپه‌های ژاله ای از جمله مناطق طبیعی شهرستان زابل در سیستان و بلوچستان هستند که از منظر تاریخی و باستان شناسی دارای اهمیت ویژه ای هستند. این مجموعه طبیعی تاریخی تعدادی از تپه‌های منطقه را شامل می‌شود که ارتفاع آنها دست کم به دو متر می‌رسد و پیشینه آنها نیز به قرن هفتم و هشتم هجری می‌رسد. طی کاوش‌هایی که توسط گروه‌های باستان شناسان تا کنون در این منطقه صورت گرفته‌است اشیاء ارزشمندی چون ظروف سفالی و کتیبه‌هایی با خط کوفی به کشف رسیده‌است. از همین رو نام این تپه ها در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۵.۵ کیلومتری جنوب شرقی زابل، جاده زابل زهک

قلعه ناصری ایرانشهر

یکی از بناهای تاریخی استان سیستان و بلوچستان که در فهرست آثار ملی ایران در این استان به ثبت رسیده‌است، قلعه ناصری ایرانشهر است. قدمت این قلعه باستانی به دوران قاجار مربوط می‌شود که به فرمان ناصر الدین شاه و به عنوان یک دژ دفاعی و نظامی در زمان خودش احداث شد. مساحت این قلعه نزدیک به ۳۶۰۰۰ متر مربع است و در ساخت آن از خشت، گل و آجر استفاده شده‌است. این قلعه شامل محوطه‌است که تعداد ۹ برجک دیدبانی به همراه ۱۵۰ اتاق مختلف را در خود جای داده‌است. این اتاق‌ها در گذشته کاربردهای متفاوتی داشته‌اند و برخی از آنها شامل اصطبل، انبار خانه، حوض خانه و حمام هستند. ناگفته نماند که بخش اعظم این بنا در طول زمان تخریب شده‌است و تنها بخش‌های بیرونی این بنا و برخی قسمت‌های داخلی قلعه باقی مانده‌اند. بنابراین به دلیل انجام طرح‌های مرمت‌ و باسازی در فضای داخلی قلعه، در بیشتر ایام سال امکان بازدید از بخش‌های داخل قلعه وجود ندارد و تنها می‌توان از بیرون ساختمان دیدن کرد.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ایرانشهر، بلوار امام خمینی

مجتمع بقیه الله زابل

مجتمع بقیه الله یکی از مراکز تفریحی است که در فاصله ۵۰ کیلومتری ناحیه جنوب شرقی شهر زابل قرار دارد. ناگفته نماند که این مجتمع صرفا یک تفرجگاه نیست بلکه بخش‌هایی از آن نیز به منظور انجام پروژهّای تحقیقاتی و امور فرهنگی ایجاد شده‌اند. این مجموعه تفریحی دارای پنج هزار هکتار مساحت است که چشم‌اندازهای زیبای طبیعی نظیر چشمه‌های طبیعی و سواحل سر سبزی را در دل خود گنجانده‌است. همواره در طول تعطیلات خیل عظیمی از اهالی منطقه به همراه گردشگران به این مجتمع مراجعه می‌کنند تا از بخش‌های مختلف آن دیدن کنند و به تفریح و طبیعت‌گردی در کنار خانواده‌های خود مشغول شوند. از جمله جالب‌ترین بخش‌های این مجموعه باغ وحش مجتمع است که از نمونه‌ گونه‌های جانوری که در این باغ وحش وجود دارند می‌توان به تمساح‌های پوزه کوتاه ایرانی، خرس‌های قهوه‌ای، آهوی جبیر و فلامینگو اشاره کرد.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۵۰ کیلومتری جنوب شرق زابل، ۱۰ کیلومتری زهک

تپه میل مارو سراوان

سراوان یکی از شهرستان‌های سیستان و بلوچستان است که پر از تپه‌های باستانی ارزشمندی است که نام آنها در زمره آثار ملی ایران ثبت شده‌اند. یکی از کهن‌ترین آنها تپه میل مارو نام دارد که در فاصله ۵۲ کیلومتری ناحیه جنوب غربی این شهرستان و در بخش سیب و سوران قرار گرفته است. این تپه قدمتی در حدود ۱۵۰۰ سال دارد و در شمار لیست محوطه‌هایی قرار دارد که پیشینه آنها به پیش از تاریخ نیز می‌رسد. به جهت ارزش تاریخی و طبیعی تحت حفاظت سازمان میراث و فرهنگی قرار گرفته‌است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۵۲ کیلومتری جنوب غربی شهرستان سراوان

قلعه سه کوهه

یکی از مرتفع‌ترین سازه‌های تاریخی سیستان و بلوچستان، قلعه سه کوهه است که در مسافت ۴۲ کیلومتری شهرستان زابل و در روستایی با همین نام قرار دارد. این قلعه در محوطه‌ای با مساحت تقریبی ۳۷۰۰ متر قرار گرفته‌است و قدمت آن به دوران قاچاریه مربوط می‌شود. گفتنی است در زمان جکومت ناصر الدین شاه این قلعه محل وقوع جنگ‌های تاریخی کشور ایران و بریتانیای کبیر بوده‌است. بنای قلعه که نمادی است از معماری به سبک سیستانی، در برگیرنده سه برآمدگی طبیعی کوه مانند است که زمانی در زیر آب‌های رودخانه هیرمند پنهان شده یودند و بعدها پس از پس رفت جریان آب نمایان شدهاند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۴۲ کیلومتری جنوب زابل، روستای سه کوهه

کوه خواجه

کوه خواجه از تماشایی‌ترین مناطق طبیعی سیستان و بلوچستان است که در دل دریاچه زیبای هامون واقع شده‌است و همانند یک جزیره رویایی نگاه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند. این کوه که دارای ارتفاع تقریبی ۶۰۹ متر است و در شهرستان هامون واقع شده‌است. بناهای بسیاری در دل این کوه ساخته شده‌اند که بر طبق نظر کارشناسان متعلق به دوران اشکانیان و ساسانیان هستند. این بناها نشانده این موضوع هستند که این کوه در زمان‌های گذشته در میان طرفداران ادیان مختلف نظیر زرتشتیان، مسیحیان و مسلمانان دارای ارزش و اهمیت ویژه‌ای بوده‌است. امروزه نیز این منطقه از جمله پرطرفدارترین مناطق طبیعی بشمار می‌رود. یکی از دلایل محبوبیت این کوه چشم نواز این است که تعداد زیادی از آثار باستانی و طبیعی دیگر نیز در حوالی آن قرار دارند. از جمله این آثار برجسته می‌توان به قلعه کافرون، مقبره خواجه مهدوی و گالری کوه خواجه اشاره کرد.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۳۰ کیلومتری جنوب غرب شهرستان زابل

روستای قلعه نو

گشت و گذار در کوچه‌باغ‌های روستاهای قدیمی و بازدید از چشم‌اندازهای طبیعی و بکر آنها همیشه طرفداران خاص خود را داشته‌است. سیستان و بلوچستان نیز با دارا بودن چنین روستاهایی می‌تواند این تجربه ناب را به گردشگران بدهد. یکی از این روستاهای تاریخی که قدمتی نزدیک به ۱۲۰۰ سال دارد روستای قلعه نو است که در تپه‌‌های شهرستان زهک واقع شده‌است. بافت اصلی روستا معماری اصیل و باستانی خود را حفظ کرده‌است، بطوری که تمامی منازل و بناهای ساخته شده در روستا از گل و خشت هستند و سقف خانه‌ها نیز با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه و به سبک معماری قدیم دارای نورگیر در قسمت مرکز هستند. گردشگران معمولا پس از گشت و گذار در نواحی مختلف روستا از صنایع دستی آن نظیر پارچه‌های گلدوزی شده و قالی‌های دست بافت نیز به عنوان سوغات خریداری می‌کنند. بعلاوه اقامت در خانه‌های روستایی که تحت عنوان اقامتگاه‌های بوم‌گردی فعالیت می‌کنند نیز از دیگر تجربیات لذت‌بخشی است که هر گردشگری می‌تواند در این روستا بدست آورد.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۳۸ کیلومتری شهر زابل

زیارتگاه بی بی دوست

زیارتگاه بی بی دوست از جاهای دیدنی و همچنین اماکن مقدس شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان است. این زیارتگاه بر روی تپه‌هایی قرار گرفته‌است که گفته می‌شود پیشینه آنها به دوران اشکانیان باز می‌گردد و طی کاوش‌هایی که از سوی گروه‌های تحقیقاتی در آنها انجام گرفته‌است اشیاء عتیقه نظیر سفال‌های قدیمی کشف شده‌است؛ از این رو این منطقه جزو محوطه‌های تاریخی ارزشمند محسوب می‌شود. این زیارتگاه متعلق به یکی از بانوان منتسب به خاندان امام علی (ع) است و با نام‌های دیگری مثل بی بی نور و بی بی سه شنبه نیز شهرت دارد. مردم زابل برای این زیارتگاه احترام خاصی قائل هستند بطوری که همواره در مناسبت‌های مذهبی در این مکان گرد هم جمع می‌شوند و به پخش نذورات و انجام مراسمات مذهبی مشغول می‌شوند. افزون بر این یکی از رسم‌های قدیمی این شهر در ارتباط با این بنای مذهبی تاریخی این است که تازه عروس و دامادها در شروع زندگی خود به این مکان می آیند تا به زیارت بروند و برای خوشبختی خود دعا کنند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۱۵ کیلومتری شمال شرق زابل

چشمه آب گرم بزمان

بزمان نام منطقه‌ای است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از شهر ایرانشهر قرار گرفته‌است و به دلیل وجود طبیعت کم نظیرش لقب نگین بلوچستان را به آن داده‌اند. یکی از جذابیت‌هایی که منجر به جذب تعداد زیادی از گردشگران به این منطقه می‌شود، چشمه‌های آب گرم آن است. این چشمه‌ها علاوه بر زیبایی خاصی که دارند همواره به دلیل دارا بودن آب‌های معدنی و خاص درمانی و پزشکی خود مورد استقبال زیادی از سوی گردشگران قرار می‌گیرند. چشمه آب گرم بزمان نیز یکی از آنها است که به چشمه حمام نیز شهرت دارد و از دیرباز تا کنون به عنوان یکی از مکان‌های عمومی برای استحمام اهالی بکار می‌رفته‌است. جالب است که بدانید این چشمه با وجود خشکسالی‌های اخیر همچنان پر آب و فعال است. گفتنی است آب آن نیز گرم است و دمای آن تا حدود ۳۶ درجه است و از نظر شفافیت نیز از جمله زلال‌ترین آب‌هایی است که در چشمه‌های آب گرم این ناحیه در جریان است.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ایرانشهر، شمال غرب بزمان

آبشار اسفند ایرانشهر

آبشار اسفند که به آن آبشار پورا هم می‌گویند از زیباترین دیدنی‌های سیستان و بلوچستان بشمار می‌رود که در روستایی به همین نام در شهرستان ایرانشهر قرار دارد. این آبشار چشم‌نواز در کنار نخلستان‌های زیبای روستا منظره‌ای سحرانگیز و جادویی ایجاد کرده‌است که دوستداران طبیعت را به مجذوب خود می‌کند. از عجایب این آبشار این است که با وجود بحران کم آبی و دوره‌های خشکسالی‌ اخیر در منطقه همچنان پر آب و خروشان است. این آبشار هر ساله به ویژه در ایام نوروز و تعطیلات مشابه میزبان تعداد زیادی از گردشگرانی است که با هدف طبیعت‌گردی به این منطقه آمده‌اند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، ۸۰ کیلومتری جنوب دلگان، روستای اسفند

موزه تاس و کپل دزک گنجین

موزه‌ها در کنار عارضه‌های طبیعی و بناهای تاریخی از جمله دیدنی‌های پر طرفدار هر شهر گردشگری محسوب می‌شوند. در سیستان و بلوچستان نیز می‌توان موزه‌های زیادی پیدا کرد که هر یک مجموعه‌ای ارزشمند از جلوه فرهنگ و تمدن کهن این منطقه هستند. یکی از آنها موزه تاس و کپل دزک گنجین نام دارد که در شهر سراوان و ناحیه دزک قرار گرفته‌است. در واقع این موزه از نوع موزه‌های محلی است که فضای آن سنتی است و در ساخت بنای آن تلاش شده‌است از عناصر و مصالحی که در طبیعت جنوب موجود است استفاده شود. این موزه شامل دو اتاق تو در تو است که برای رسیدن به آنها باید از یک راهروی باریک که با چوب درختان خرما تزیین شده‌است عبور کرد. در فضای داخلی اتاق‌های موزه اشیاء ارزشمند قدیمی و همچنین اقلامی از صنایع دستی استان قرار گرفته‌اند.
نشانی: استان سیستان و بلوچستان، سراوان، منطقه دزک

جاهای دیدنی چابهار

بخش مهمی از جاذبه‌های گردشگری استان سیستان و بلوچستان در منطقه آزاد چابهار قرار گرفته‌اند. از نمونه‌های بارز جاهای دیدنی چابهار سواحل تماشایی این شهر هستند که در زمره پربازدیدترین و محبوب‌ترین مکان‌ها در میان گردشگران هستند. ساحل صخره‌ای چابهار، ساحل مکران و ساحل بریس تنها تعدادی از سواحل بکر و بی نظیر این شهر محسوب می‌شوند. علاوه بر آن تفرجگاه‌های ساحلی مختلفی در این شهر وجود دارد که معمولا از امکانات خوبی برای تجربه تفریحات آبی برخوردارند که از میان آنها می‌توان به تفرجگاه ساحلی دریا کوچک اشاره کرد. گفتنی است بندرگاه‌هایی که در این شهر گردشگری وجود دارند نیز از جمله مکان‌هایی هستند که گردشگران زیادی در آنها تجمع می‌کنند. این اسکله‌ها برای تماشای منظره طلوع و غروب خورشید و همچنین فعالیت ماهیگیران منطقه مکان ایده‌آلی به شمار می‌روند و از مهم‌ترین آنها می‌توان اسکله تیس چابهار را ذکر کرد. در کنار این مناطق ساحلی فوق العاده جذاب، نمی‌توان از بازدید جاذبه‌های طبیعی و چشم‌نواز دیگر این شهر گذشت. برای مثال تالاب لیپار با آن موج‌های صورتی دلفریب، جنگل حرا چابهار با آن انبوه سحرانگیز سبز رنگش و کوه‌های مریخی چابهار همگی از شگفتی‌های این شهر همیشه بهار هستند که گشت و گذار در آنها برای گردشگران به ویژه طبیعت دوستان لذت‌بخش است. گذشته از طبیعت گردی در مناطق شگفت‌انگیز این شهر، بازدید از تلگرافخانه انگلیسی‌ها که در خیابان مولوی قرار دارد و همچنین موزه محلی چابهار به علاقمندان به حوزه تاریخ پیشنهاد می‌شود.

جاهای دیدنی زاهدان

پیشتر در مقاله‌ای با عنوان جاهای دیدنی زاهدان به شرح مفصلی از دیدنی‌های این شهر پرداختیم. اکنون در این بخش برخی از مهم‌ترین آنها را که در زمره جاهای دیدنی استان سیستان و بلوچستان قرار می‌گیرند به شما معرفی می‌کنیم. با توجه به تنوع گسترده‌ای که در جاذبه‌های توریستی این شهر وجود دارد، انتخاب‌های زیادی برای گردش و بازدید از اماکن دیدنی شهر پیش روی گردشگران قرار دارد. اگر از آن دسته افرادی باشید که بیشتر تمایل دارند تا در طول سفرشان به بازدید از مکان‌های تاریخی و موزه‌های قدیمی شهر مقصد مشغول شوند به شما توصیه می‌کنیم حتما از موزه پست و ارتباطات زاهدان، موزه منطقه ای جنوب شرق به عنوان یکی از برترین موزه‌های ناحیه جنوبی کشور و کاروانسرای ملک دیدن کنید. گذشته از اینها پیشنهاد می‌کنیم به هیچ وجه تجربه بازدید یکی از مهم‌ترین مساجد اهل سنت به نام مسجد مکی را از دست ندهید. این مسجد از برجسته‌ترین مکان‌های دیدنی این شهر محسوب می‌شود که علاوه بر ارزشمندی معنوی آن، معماری منحصر به فردش موجب شده‌است تا در میان گردشگران طرفداران بسیاری داشته ‌باشد.
خانه‌های تاریخی نیز از جمله مکان‌هایی هستند که در طول سفر به زاهدان می‌توانید حسابی در حال و هوای نوستالژیک آنها گشت و گذار کنید و خاطره‌ای به یادماندنی از سفرتان برای خود رقم بزنید. از نمونه‌های شاخص این خانه‌ها می‌توان به خانه ابویی و خانه شمس اشاره کرد. افزون بر این اگر هوس بازارگردی و خرید به سرتان زد باز هم گزینه‌های زیادی در اختیار دارید که بر اساس سلیقه شخصی خود می‌توانید از میان آنها دست به انتخاب بزنید. نام بازار چهاراره رسولی نه تنها به عنوان یک بازار قدیمی و سنتی در شهر زاهدان بلکه به عنوان یکی از مکان‌های دیدنی معروف این شهر همواره در فهرست اماکن گردشگری این شهر جای دارد. در کنار مکان‌های تاریخی و فضاهای قدیمی شهری که اغلب مورد توجه گردشگران این شهر قرار می‌گیرند تفرجگاه‌های مدرن و نسبتا لوکس شهر نیز می‌توانند خاطرات مفرحی را از سفر به این شهر برای شما ایجاد کنند. از میان آنها می‌توان مجتمع تفریحی گراناز، مجتمع تفریحی براسان و مجتمع تفریحی لادیز را نام برد.