گنبد علویان همدان؛ گچ‌بری‌های ۹۰۰ ساله

گنبد علویان همدان یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های همدان است که بازدید از آن می‌تواند برای همه‌ی گردشگران جذاب باشد. این بنای باشکوه در حوالی امامزاده عبدالله و میدان القضات قرار گرفته و نمایانگر معماری سلجوقی است. گرچه سال‌ها از تأسیس آن می‌گذرد؛ اما گنبد علویان همچنان ابهت خود را حفظ کرده است. در ادامه به معرفی این اثر باستانی مشهور می‌پردازیم.

گنبد علویان کجاست؟

در دل شهر همدان بنایی باستانی وجود دارد که در عین نداشتن گنبد، به گنبد تاریخی علویان مشهور است. جذابیت ظاهری این گنبد و همچنین محل قرارگیری آن، باعث شده تا به یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی همدان تبدیل شود؛ به‌طوری‌که در اکثر مواقع بخشی از برنامه‌ی تور همدان اغلب آژانس‌های مسافرتی است. این بنا در حوالی میدان امامزاده عبدالله قرار گرفته و تاریخچه‌ای باشکوه دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
علت نام‌گذاری گنبد علویان، علاقه مردم همدان به امام علی (ع) و مدفون بودن دو تن از بزرگان خاندان علوی در این بنا است. علاقه و توجه عموم به این اثر باعث شده تا گنبد علویان مرتباً مرمت شود و تاکنون مورد بازدید قرار ‌گیرد.

گنبد علویان همدان را بیشتر بشناسیم

گنبد علویان یکی از آثار باستانی همدان است که بعد از اسلام، در دوران سلجوقیان ساخته شد. این بنا در ابتدا به‌عنوان مسجد و محلی برای مراسم‌های مذهبی بوده؛ ولی بعدها بخش‌هایی به آن اضافه شده است. گرچه در طول‌های سال‌های بعد بلااستفاده ماند؛ اما در سال‌های اخیر مرمت شد.
گنبد علویان همدان در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید؛ امروزه این بنا مورد بازدید گردشگران ایرانی و خارجی قرار می‌گیرد و یکی از نمادهای شهر همدان شناخته می‌شود.

تاریخچه گنبد علویان

گنبد تاریخی علویان در اواخر دوره سلجوقی و در قرن ۶ هجری ساخته شده است. در آن زمان خاندان علویان این بنا را برای برگزاری مراسم‌های مذهبی ساختند و بعدها سرداب نیز به آن افزوده شد. گنبد علویان مقبره چند تن از بزرگان علوی را نیز در خود جای داده است.
این اثر تا سال‌های متوالی بلااستفاده ماند و تخریب شد، تا اینکه در دوره پهلوی اول مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. طی بازسازی سقف بنا با چوب پوشانده شد تا از گزند سرما و باران دور بماند. گنبد علویان که بر روی یک سکو ساخته شده شامل پله است که بازدیدکننده را به داخل تالار هدایت می‌کند.

چرا گنبد علویان گنبدی شکل نیست؟

با دیدن این اثر احتمالاً توجهتان به سقف مسطح ساختمان جلب بشود و از خودتان بپرسید چرا با وجود نام «گنبد علویان»، هیچ گنبدی روی این بنا وجود ندارد؟ جواب این است که سقف این اثر تاریخی در گذشته گنبدی شکل بوده است؛ ولی به‌مرورزمان فرسوده شد و درنهایت گنبد آن از بین رفت و امروزه این بنا هیچ گنبدی ندارد. این گنبد تاریخی عصر سلجوقی امروزه مانند سقف صافی دارد و به شکل مکعب مربع است؛ بااین‌حال ساده، باصلابت و اصیل به نظر می‌رسد.

بخش‌های گنبد علویان

ازجمله اصلی‌ترین بخش‌های گنبد علویان می‌توان به محراب آن اشاره کرد که محل نشستن واعظ بوده است. در پایین آن نیز چندین پله وجود دارد که به سرداب راه دارد. سرداب ۶ اتاقک دارد که در همه آن‌ها طاق جناغی وجود دارد. همچنین دو قبر در آنجا قرار گرفته که با آجرهای فیروزه‌ای‌رنگ تزئین شده‌اند. در نزدیکی سقف نیز چندین پنجره قرار دارد که نور را به داخل هدایت می‌کنند.

معماری گنبد علویان

در ساخت گنبد علویان از آجرهای سفالی استفاده کرده‌اند. این بنا ۱۱ متر ارتفاع دارد و به شکل مکعب چهارضلعی درست شده است. در هر گوشه از این سازه می‌توان ستون‌هایی استوانه‌ای شکل را دید که بیش از ۹ متر ارتفاع و ۱ متر قطر دارند. در بخش شمالی گنبد علویان همدان نیز می‌توان طاقی باشکوه دید که ۱۰ متر ارتفاع دارد.
در این طاق قاب مستطیل شکلی قرار دارد که بیش از ۵ متر ارتفاع دارد. درباره‌ی تزئینات این اثر نیز باید گفت آجرکاری‌های زیبای آن بعد از گذشت سال‌ها همچنان هنرنمایی می‌کند؛ برای مثال در محراب جنوب غربی گنبد گچ‌بری‌های هنرمندانه‌ای دیده می‌شود که توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند. همچنین در نزدیکی این اثر فضای سبز وجود دارد که آرامش خاصی به این اثر تاریخی داده و به زیبایی آن افزوده است.

بهترین زمان بازدید از گنبد علویان

گنبد علویان همدان همه‌روزه از ۹ صبح الی ۱۹ به روی عموم باز است. این بنا در تمام ایام سال قابل بازدید است و یکی از اصلی‌ترین دیدنی‌های همدان شمرده می‌شود؛ پس از دیدنش غافل نشوید.
همدان به‌طور کلی آب‌وهوای خنک و سردی دارد؛ به همین دلیل اغلب گردشگران فصل بهار یا تابستان را برای یازدید از این شهر انتخاب می‌کنند. البته اگر می‌توانید سرمای این شهر را تحمل کنید، زمستان نیز فصل خوبی برای بازدید از این شهر و این اثر تاریخی است؛ چراکه شهر با بارش برف سفیدپوش می شود و چهره‌ای بی‌نظیر به خود می‌گیرد.
توصیه می‌کنیم که برای لذت بردن از منظره‌ی گنبد علویان همدان و فضای سبز اطراف آن، در طول روز و زمانی که هوا روشن است به بازدید این اثر بروید؛ هرچند نورپردازی گنبد علویان در شب نیز دیدنی است.

مسیر دسترسی گنبد علویان

گنبد تاریخی علویان همدان در چهارباغ علویان و نزدیک به امام‌زاده عبدالله قرار دارد. برای بازدید از این گنبد کافی است پس از سفر به همدان، با گذر از میدان امام خمینی، به خیابان باباطاهر بروید. از خیابان باباطاهر به میدان امام‌زاده عبدالله می‌رسید؛ گنبد علویان همدان در سمت راست میدان با فاصله‌ی حدوداً ۳۰۰ متر از امامزاده عبدالله قرار گرفته است.

هزینه بازدید از گنبد علویان

هزینه بازدید از این اثر در سال ۱۴۰۲ برای ایرانیان معادل ۴۰۰۰ تومان است. برای گردشگران خارجی، هزینه‌ی بلیط معادل ۵۰,۰۰۰ تومان است.

جاهای دیدنی نزدیک گنبد علویان

ازجمله جاهای دیدنی همدان در حوالی گنبد علویه می‌توان به آرامگاه بوعلی سینا اشاره کرد. در آنجا می‌توانید به بازدید از تندیس ابوعلی سینا، کتابخانه و موزه ابن‌سینا بپردازید. شهر باستانی هگمتانه نیز فاصله نه‌چندان زیادی از گنبد علویان دارد و بازدید از آن به هر گردشگری پیشنهاد می‌شود.
امامزاده عبدالله و آرامگاه باباطاهر نیز از دیگر جاذبه‌های توریستی نزدیک به این بنا هستند که به شما توصیه می‌کنیم بازدید از آن‌ها را در از قلم نیندازید؛ البته اگر با خرید تور به همدان سفر کرده باشید احتمالاً بازدید از این مکان‌های دیدنی در برنامه‌ی تور قرار دارد.

رستوران ها و هتل های اطراف گنبد علویان همدان

در ادامه فهرست هتل ها و رستوران های اطراف گنبد علویان همدان را می‌بینید:

رستوران‌های اطراف گنبد تاریخی علویان

- رستوران موزه حمام قلعه
- رستوران سنتی شهر همدان
- کبابی بناب آذربایجان

هتل‌های نزدیک به گنبد علویان

- هتل باباطاهر
- هتل پارسیان بوعلی
- هتل امیران

نکاتی جالب درمورد گنبد علویان همدان

- این بنا شباهت زیادی به گنبد سرخ مراغه دارد.
- بعد از مرمت سقف بنا ایزوگام شد.
- مهم‌ترین ویژگی این اثر تاریخی، نقوش برجسته و گچ‌بری‌های آن است.
- این اثر برخلاف نامش گنبد ندارد و سقف آن به‌صورت صاف ساخته شده است.

کلام آخر

امروزه همدان به دلیل وجود آرامگاه بوعلی سینا و آرامگاه باباطاهر یکی از توریستی‌ترین شهرهای ایران است. بد نیست تا در سفر به این دیار حتماً به بازدید از گنبد علویان همدان هم بروید. اگر قصد سفر دارید، کارشناسان ما در کنار شما هستند تا بهترین خدمات را تقدیمتان کنند. می‌توانید رزرو هتل، بلیط و حتی تور را به تیم ما بسپارید و نگران هیچ‌چیز نباشید. همچنین با نصب اپلیکیشن سفرمارکت از تخفیف‌ها و جوایز ما مطلع شوید.