گنبد قابوس

درباره گنبد قابوس

گنبد قابوس به عنوان سازه ای تاریخی در استان گلستان واقع شده است که با نام های برج گنبد کاووس یا برج گنبد قابوس شناخته می شود و همچنین لقب برج آزادی را نیز از آن خود کرده است. برج گنبد قابوس به عنوان بلندترین برج آجری در دنیاست که در قرن چهارم هجری ساخته شده و جنس این برج سرتاسر از جنس آجر است که با ارتفاع زیاد خود دارای معماری شگفت انگیزی است. هوش و ذکاوت سازندگان این برج قطعا قابل تحسین است.

چرا باید از گنبد قابوس بازدید کنیم؟

• گنبد قابوس یکی از شاهکارهای معماری ایران است که به عنوان بهترین اثر تاریخ مهندسی در جهان شهرت دارد.
• گنبد قابوس به عنوان پانزدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
• برج گنبد قابوس لقب بلندترین برج آجری جهان را از آن خود کرده است.

تاریخچه گنبد قابوس

ساخت این گنبد به زمان پادشاهی کاووس پور وشمگیر یا قابوس بن وشمگیر از سلسله زیاریان بر می گردد که در سال ۳۷۵ آغاز و در سال ۴۰۲ به پایان رسیده است. شهر باستانی جرجان در طی حملات مغول در قرن های چهاردهم و پانزدهم میلادی به طور کامل تخریب گردید، اما تنها برج گنبد قابوس جان سالم به در برد و هنوز هم به عنوان یادگاری خودنمایی می کند. با اینکه در طول تاریخ چندین بار آسیب های جدی را متحمل شده است اما مورد مرمت واقع شده است. آسیب های وارده به این بنای تاریخی عبارتند از حفره هایی به عمق ۲ متر و کندن آجرها، خرابی پی و گنبد مخروطی یا اصابت گلوله. در سال ۱۳۰۴ شمسی برای نخستین بار به شکل قدیمی خود مورد بازسازی قرار گرفت و در طی سال های ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۱ یا ۱۳۱۷ تا ۱۳۱۹ و در نهایت در سال های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۱ مورد مرمت اساسی قرار گرفت.

کاربرد گنبد قابوس

بسیاری از کارشناسان هنوز دلیل اصلی ساخت این بنا را متوجه نشده اند، اما برخی چنین حدس می زنند که هدف از ساخت این بنا به عنوان آرامگاهی برای قابوس بن‌ وشمگیر بوده است اما بعد از چند سال تحقیق اثری از جسد قابوس بن وشمگیر پیدا نشده است. کتیبه ای در این بنا وجود دارد که نشان دهنده اینست ساختمان كاخ بلند بوده و هدف از ساخت آن به دلیل اختصاص آن به آرامگاه پادشاه آل زیار بوده است اما باز هم تاریخ ساخت این بنا با تاریخ فوت وی همخوانی ندارد. برخی روایات و کتب تاریخی نیز نشان دهنده این هستند که شاید به عنوان رصدخانه مورد استفاده بوده است. برخی دیگر معتقدند در ایران باستان، ساختمان‌ هایی برج مانند در کنار ورودی شهرها برای نشان دادن مکان اصلی شهر ساخته می شده است تا شهر به راحتی پیدا شود. شما نیز می توانید با خرید بلیط هواپیما سفری خاطره انگیز را شروع کرده و در حین سفرتان از این برج تماشایی بازدید کنید.

معماری گنبد قابوس

گنبد قابوس به عنوان نمونه ای برجسته از معماری اسلامی است و در ساخت آن از دو شیوه معماری استفاده شده است: شیوه معماری رازی که مربوط به سده پنجم تا سده هفتم است و در زمان سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان بسیار رواج داشته است، در این معماری از مصالح مرغوب، طرح چهار ایوانی، آجر به دو صورت لعاب‌ دار و بی لعاب، نگاره‌ های آجری با خطوط شکسته و مستقیم، گچ بری و.... استفاده شده است. روش دیگر معماری خراسانی است که از قرن اول تا چهارم هجری مورد استفاده قرار گرفته و شبستان و چهل ستون و قوس های بیضی یا تخم‌ مرغی از این معماری به چشم می خورند. در ساخت کلی بنا از نوآوری استفاده شده و به شکل استوانه ای است که به تدریج باریک تر شده و در نهایت به گنبد تبدیل گردیده است. همچنین در این Qabus Ibn Voshmgir Tower پلانی به شکل ستاره 10 پر به چشم می خورد.

مصالح ساخت گنبد قابوس

در ساخت این برج از مصالحی مانند آجرهای پخته قرمز رنگ استفاده شده که به مرور زمان و تابش خورشید رنگشان به زرد طلایی تبدیل شده است. همچنین در طول تاریخ، خزه های طبیعی به رنگ طلایی بر روی آجرها دیده می شوند. شکل آجرها سراسر یکسان هستند؛ اما در قسمت بالایی و گنبد از آجرهای کفشکی استفاده شده است، با اینکه آجرها یکدست و صاف به نظر می رسند اما ابعاد آنها با یکدیگر متفاوت است. همچنین ملات ساروج در ساخت این بنا به شدت استفاده گردیده که این ملات ترکیبی از خاک رس، آهک، ماسه بادی و نوعی گیاه به رنگ خاکستری است. ملات بدون فضای خالی در میان آجرها کشیده شده است که همین امر خود یکی از دلایل استواری بنا به شمار می رود.

قسمت های مختلف گنبد قابوس

ساختمان گنبد قابوس شامل ۳ بخش است:
پی یا پای بست بنا: گنبد قابوس از نظر پی بسیار محکم است، تا حدی که در اثر زلزله های ۶ ریشتری باز هم محکم مانده است.
گنبد مخروطی: قطر میل در همه جای سازه یکسان نبوده و رو به کاهش است. این سازه با ۳۷ متر ارتفاع به راس گنبد مخروطی می رسد و تمام می شود. قسمت گنبد به شکل مخروط با ارتفاع ۱۸ متری و به صورت ۲ پوسته ساخته شده است. این گنبد زیبا با شیب تند و سطح صاف و صیقلی خود به عنوان شاهکاری بی نظیر در معماری ایران به شمار می رود.
قسمت درونی گنبد: این قسمت نیز از جنس آجر معمولی بوده و به شکل نیم تخم‌ مرغی است. در پوسته بیرونی برج نیز از آجر ریشه دار استفاده شده است.
نورگیر گنبد برج
در قسمت شرقی گنبد، روزنه ای به طول ۲ متر خواهید دید که با ارتفاع ۱.۲۰ متر خود در قسمت پایین با آجر ساده بزرگ پوشانده شده است و روی بدنه روزنه نیز پوششی از گچ و خاک به قطر استفاده گردیده است.
قسمت داخلی گنبد قابوس
درون این برج بسیار ساده بوده و هیچ تزئینی در آن دیده نمی شود. بر روی دیوار داخلی نیز آثاری از روكش گچی رنگین دیده می شود که تیرگی درون گنبد باعث شده تا داخل بنا سیاه و تیره باشد و گچ ها از دید دور بمانند.
سر در ورودی
در سر در ورودی این بنا مقرنس هایی ساده و بسیار زیبا به چشم می خورند که همین مقرنس ها از اولین نمونه های مقرنس سازی در بناهای اسلامی بوده و دارای اهمیت زیادی است.
فضای انعکاس صدا
در قسمتی بیرونی برج گنبد قابوس محوطه ای دایره ای شکل وجود دارد که اگر در این دایره قرار بگیرید و صحبت کنید یا داد بزنید صدای شما اکو خواهد شد و بسیار بلندتر به سوی اطراف پخش خواهد شد.

روش دسترسی به گنبد قابوس

گنبد قابوس در خیابان امام خمینی واقع شده است و برای دسترسی به این مکان می توانید از اتوبوس استفاده کنید و در ایستگاه گنبد – بندر پیاده شوید و حدود ۱ کیلومتر را پیاده بروید، روش دیگر برای دسترسی به گنبد قابوس نیز استفاده از تاکسی های شهری است که در تمام نقاط شهر فعالیت دارند.

ساعت و هزینه بازدید از گنبد قابوس

برای بازدید از گنبد قابوس می توانید همه روزه از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۸ شب مراجعه کنید و در هنگام ورود بلیط ورودی تهیه کنید.

جاذبه های دیدنی نزدیک به گنبد قابوس

باغ ملی: ۵۰ متر
موزه فرش: ۱۲۰ متر
دریاچه مصنوعی گنبد: ۴.۷ کیلومتر
سد گلستان: ۱۹.۹ کیلومتر

رستوران های نزدیک به گنبد قابوس

رستوران سنتی برکت: ۱۱۰ متر
رستوران هما: ۳۵۰ متر
رستوان فامیلی: ۳۵۰ متر
رستوران غذاهای ترکمنی سنتی: ۴۰۰ متر
رستوران لمون: ۱.۷ کیلومتر
رستوران حاجی زاده: ۵.۲ کیلومتر

هتل های نزدیک به گنبد قابوس

مهمانسرای خیام: ۸۰۰ متر
هتل گلشن: ۱.۴ کیلومتر
هتل قابوس: ۳.۸ کیلومتر
هتل ترکمن صحرا: ۹.۴ کیلومتر