معرفی سوغات معروف نیشابور

نیشابور یکی از شهرهای بزرگ استان خراسان رضوی در ایران است که جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد. فیروزه در این شهر بسیار معروف است. مقبره عمر خیام (ریاضیدان، منجم و شاعر نامدار ایرانی) و مقبره عطار نیشابوری (شاعر، عارف و دانشمند پارسی گوی) در نیشابور است. علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، می‌توانید جاذبه‌های طبیعی متعددی را در اطراف شهر بیابید که ارزش دیدن دارند. در این مقاله قصد داریم به معرفی کلی نیشابور،‌ مهم‌ترین جاذبه‌ها و سوغات این شهر بپردازیم تا اگر بلیط هواپیما مشهد را برای سفر به نیشابور تهیه کردید، از این راهنما استفاده کنید.

معرفی نیشابور

نیشابور شهری در استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران است که در دشتی حاصلخیز در دامنه کوه بینالود، در نزدیکی مشهد واقع شده است. نیشابور نام خود را از بنیان‌گذار آن، شاپور پادشاه ساسانی گرفته است. اقتصاد این منطقه عمدتاً کشاورزی است که بر پایه غلات و پنبه استوار است و همچنین دومین شهر صنعتی در استان خراسان است و یکی از آبادترین مناطق ایران است، هرچند که تا حدودی به دلیل قاچاق مواد مخدر از در مجاورت با افغانستان آسیب دیده است. خط اصلی راه‌آهن شرق به غرب ایران از این شهر می‌گذرد.
نیشابور زمانی در مسیر تجاری معروف به جاده ابریشم قرار داشت که از چین به دریای مدیترانه می‌رسید و در طول مسیر از آسیای مرکزی، ایران، عراق، سوریه و ترکیه عبور می‌کرد.
همان‌طور که گفتیم نیشابور در شمال شرقی ایران قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۲۵۰ متر است. نیشابور در مناطق مختلف آب و هوای متفاوتی دارد. به دلیل وجود کوه در شمال این شهرستان، در بخش شمالی آب و هوای سردی دارد و در بخش مرکزی دارای آب و هوای معتدل است.
نیشابور یکی از شهرهای زیبا و جذاب خراسان است. همچنین نیشابور مکانی است که کمال‌الملک (از بزرگ‌ترین نقاشان ایرانی)، خیام نیشابوری (شاعر و عارف بزرگ پارسی‌گو) و عطار نیشابوری (ریاضی‌دان، منجم و شاعر بزرگ پارسی‌گو) در آنجا به خاک سپرده شدند.
مردم نیشابور به فارسی و کردی صحبت می‌کنند.

صنایع دستی نیشابور چیست؟

یکی از دلایل تهیه بلیط قطار به مقصد نیشابور،‌ مشاهده و خرید صنایع دستی این شهر است. نیشابور صنایع دستی زیادی دارد که در مناطق شهری، روستایی و عشایری ساخته می‌شود. این صنایع دستی قدمتی دیرینه دارد و قدمت آن به سال‌ها قبل برمی‌گردد. این صنایع دستی عبارتند از: لعاب، سفال، تراش و آسیاب فیروزه، پالاس بافی (پالاس نوعی پارچه آسیاب شده پنبه‌ای و پشمی) با نقش و نگارهای گوناگون، فلزکاری، رنگرزی، مسگری، محصولات نمدی، فورات بافی (فورات نوعی پارچه سنتی از پنبه یا پشم است.)، انواع فرش‌های رنگارنگ پشم یا ابریشم، مینیاتور، تروتیک، معرق، کنده‌کاری روی چوب، دوخت گیوه (گیوه نوعی کفش سنتی ایرانی است)، حصیربافی، قالی‌بافی، چوب‌تراشی، نقره‌سازی، آلات موسیقی، خورجین (نوعی کیف سنتی است که برای حمل بار بر روی حیوانات بارکش می‌گذارند)، سرمه‌دوزی و پارچه‌بافی.

مهم ترین سوغات نیشابور چیست؟

حال قصد داریم شما را با سوغاتی‌های معروف شهر نیشابور آشنا کنیم.
۱. فیروزه: خرید سوغاتی یکی از مهم‌ترین مواردی است که معمولاً مردم در سفر به آن اهمیت می‌دهند. هر شهر ایران سوغاتی مخصوص به خود را دارد و یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های استان خراسان رضوی در شهرستان نیشابور، فیروزه است.
فیروزه نیشابور بیش از ۲۰۰۰ سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و به این شهر گاهی «سرزمین فیروزه» نیز گفته می‌شود. فیروزه نیشابور و جواهرات ساخته شده از آن به عنوان سوغات در تفرجگاه‌های نیشابور و مشهد به فروش می‌رسد. در ادامه مقاله توضیح کاملی درباره فیروزه نیشابور خواهیم داد.
۲. قلمدان و حدیث سلسله الزهاب: از روایات شفاهی و برخی کتب معروف نقل شده است که امام رضا علیه‌السلام در هجرت تاریخی خود از مدینه به مرو وارد شهر نیشابور شدند و حدیث بلند مرتبه سلسله شیعه در اینجا از ایشان نقل شده است. تاریخ تشیع با عظمت ایشان برای نیشابوریان بیان شد. نقل شده است که نیشابوریان برای کتابت احادیث خود مداد آورده و سخنان را نوشته‌اند. مورخان تعداد قلمدان‌ها را ۳۰۰۰۰ و برخی دیگر ۱۲۰۰۰ قلمدان گزارش کرده‌اند که نشان دهنده رواج هنر ساختن قلمدان و ارزش افراد باسواد و آگاه در این شهر فرهنگی است. گرچه هنر مذکور در نیشابور امروزه رواج ندارد، اما شایسته است اقدامات عاجل سازمان میراث فرهنگی، دفاتر صنایع دستی و گردشگری کشور برای احیای این هنر ارزشمند انجام شود.


۳. فرش نیشابور: در این شهر بااصالت و فرهنگی،‌ بافتن فرش بسیار رایج است. گفتنی است که از کارگاه‌های قالی بافی نیشابور، فرشی برای ریاست جمهوری ارمنستان و سفارت فنلاند در تهران بافته شده است.
۴. سفال: یکی دیگر از سوغاتی‌های معروف نیشابور،‌ سفال نیشابور است. این سفال دارای قدمتی به اندازه چندین هزار سال است. چنانچه به نیشابور رفتید، حتماً از فروشگاه‌های مخصوص سفال، ظروف و صنایع دستی سفالی خریداری کنید. همچنین می‌توانید از این شهر زیبا ظروف لعاب‌کاری نیز خریداری کنید و برای دوستان و آشنایان خود به یادگار ببرید.

سوغات خوراکی نیشابور

وقتی به این شهر سفر می‌کنید و اقدام به رزرو هتل می‌کنید، می‌توانید سوغاتی‌های لذیذی از این شهر خریداری کنید. این سوغاتی‌ها حلوا با گل رز زرد ایرانی، حلوای شیره، حلوای کنجدی، حلوای سوهان، فطیر، کماچ، ریواس، انواع نان‌ها (تفتان، نان پیازی، نان خشخاش، نان توگی، نان پنجه‌کش)، انواع مربا، هویج، به، چغندر و انواع ترشی است.
در اینجا بعضی از معروف‌ترین سوغات‌های خوراکی نیشابور را توضیح می‌دهیم:
۱. ریواس: ریواس (یا ریوند)، سبزی ترش، در دامنه کوه‌های ریوند (که اخیراً به ترکی کوه بینالود گفته می‌شود) می‌روید. نوشیدنی‌هایی که از ساقه‌های این گیاه تهیه می‌شوند، مانند «شربت ریواس» و «خوشاب ریواس» در برخی از اقامتگاه‌های نیشابور به عنوان سوغاتی فروخته می‌شوند.
۲. آجیل و خشکبار: کیفیت و طعم تازه آجیل و خشکبار نیشابور زبانزد خاص و عام است. چنانچه به نیشابور سفر کردید، سعی کنید به خشکبارفروشی‌های شهر مراجعه کرده و مقداری آجیل به عنوان سوغات تهیه کنید. تنها با یکبار خرید خشکبار نیشابور، متوجه خواهید شد چقدر خوشمزه و تازه است. مخصوصاً آلوبخارا نیشابور که بسیار در این شهر معروف است و طعم فوق‌العاده‌ای دارد.
۳. نبات نیشابور: استان خراسان رضوی به نبات خوشمزه‌اش معروف است. در این استان کارگاه‌های متعددی هستند که نبات تولید می‌کنند. در نیشابور نیز همانند دیگر شهرهای خراسان رضوی کارگاه‌های نبات‌سازی متعددی وجود دارد که نبات‌های خوشمزه‌ای تولید می‌کنند. شما می‌توانید در تور مشهد از این شهر، نبات‌های مخصوصی تهیه کرده و از کیفیت بالا و طعم خوب آن‌ها لذت ببرید.

نکاتی درباره فیروزه نیشابور

نام نیشابور به وجود معادن غنی سنگ زیبای فیروزه همراه است. تراشیدن و شکل دادن به این سنگ قیمتی که قدیمی‌ترین و پردرآمدترین حرفه نیز است در این شهر رایج است.
در حال حاضر معادن فیروزه در شمال غربی نیشابور و دامنه‌های بینالود قرار دارند. فیروزه دارای انواع مختلفی است از جمله فیروزه عربی، شجری، شروام، عجمی (بهترین نوع فیروزه) و چغوله. فیروزه بیشتر به عنوان نگین روی انگشتر، گردنبند و ظروف نقره استفاده می‌شود. فیروزه معروف‌ترین سوغات شهرستان نیشابور است که شهرت جهانی دارد. همان‌طور که گفته شد دیگر صنایع دستی قالی بافی، سفالگری و لعاب کاری است. از دیگر سوغاتی‌های این شهر که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد ساقه‌های ترد گیاه اساطیری ریواس و گل‌های فصل بهار است.

حال می‌خواهیم توضیحاتی درباره خرید فیروزه به شما ارائه دهیم:
اگر در بازارهای سنتی ایران قدم بزنید، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی زیبایی را خواهید دید. فیروزه در میان تمام سنگ‌های نیمه قیمتی ایرانی از جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانی برخوردار است.
این سنگ یکی از با ارزش‌ترین سنگ‌های تزئینی است که فقط در نقاط خاصی از جهان از جمله ایران یافت می‌شود. همچنین رنگ فیروزه‌ای از رنگ این سنگ گرفته شده است که بسیار گران‌قیمت است. رنگ فیروزه‌ای در تزئینات مساجد و کاخ‌های ایرانی به وفور دیده می‌شود. علاوه بر این فیروزه در فرهنگ ایران باستان خواص درمانی و محافظتی داشته است.
یکی از فیروزه‌های پرطرفدار و مرغوب در سطح جهان، فیروزه نیشابور است که در زیور آلات و ظروف تزئینی استفاده می‌شود.
شما می‌توانید زمانی بلیط پرواز تهران مشهد را تهیه کردید، فیروزه ایرانی را به عنوان سوغات گران‌بهای ایران خریداری کنید. بر این اساس، می‌توانید زیورآلات با فیروزه ایرانی را بیابید یا سنگ خام بخرید و از صنعتگران بخواهید که زیورآلات را برای شما بسازند. پس اگر به دنبال سنگ فیروزه ایرانی تراش نخورده هستید، می‌توانید آن را از فروشگاه‌های سنگ فیروزه نیشابور یا مشهد خریداری کنید. اما اگر به دنبال سنگ‌های تراش‌خورده هستید، می‌توانید آن‌ها را در فیروزه فروشی‌های معتبر سراسر ایران پیدا کنید.
علاوه بر این، فیروزه در آثار هنری مانند کنده‌کاری استفاده می‌شود. بر این اساس، فیروزه کوبی یکی از صنایع دستی ایرانی است که شامل قرار دادن قطعات کوچک سنگ فیروزه به شکل معرق بر روی سطح ظروف، زیورآلات و اشیاء تزئینی (از پایه‌های مس، برنج، نقره یا برنز) است. در این صنایع دستی ایرانی نوعی لاک تیره ‌بین تکه‌های فیروزه قرار می‌گیرد. هرچه ظرف فیروزه دقیق‌تر و منظم‌تر باشد و فاصله بین قطعات فیروزه کمتر باشد، ارزش هنری آن بیشتر است.

نحوه تشخیص فیروزه اصیل ایرانی

تشخیص فیروزه اصلی و باکیفیت حتی برای حرفه‌ای‌ها یک کار چالش‌برانگیز است. اما در اینجا چند راه برای شناسایی فیروزه اصیل وجود دارد.
۱. فیروزه اصلی را از روی شناسنامه آن شناسایی کنید: همان‌طور که در بالا ذکر شد فیروزه نیشابور یکی از گران‌ترین فیروزه‌های دنیاست. متأسفانه گاهی در بازار فیروزه، فیروزه کرمان یا دامغان را به جای فیروزه نیشابور می‌فروشند. بنابراین هنگام خرید فیروزه، اصل شناسنامه سنگ را که نشان دهد متعلق به نیشابور است از فروشنده بخواهید.
۲. اصالت فیروزه را از رنگ آن تشخیص دهید: در راهنمای سفر به مشهد، شاید بخواهید اصالت سنگ فیروزه نیشابور را به خوبی تشخیص دهید. رنگ سنگ فیروزه اصلی آبی است و به دلیل وجود فلزاتی مانند مس و آهن، طیف رنگی آن از آبی کم رنگ تا آبی مایل به سبز یا سبز مایل به زرد است. همچنین رنگ فیروزه‌ای اصلی معمولاً کمی مات است. این جواهر با رگه‌های سیاه معروف به «فیروزه تار عنکبوتی» همراه است. و وقتی خطوط طلایی هستند، فیروزه بسیار ارزشمندتر است. بااین‌حال، سنگ‌های فیروزه آبی روشن ارزش کمتری دارند. به‌عبارت‌دیگر فیروزه مرغوب رنگ آبی آسمانی دارد. همچنین سنگ فیروزه اصیل نیشابور دارای لکه‌ها و رگه‌های سیاه در پشت نگین است.
در نوعی فیروزه تقلبی، فیروزه شکسته یا پودر شده را فشرده و با شیشه، سرامیک و پلاستیک مخلوط می‌کنند. رنگ این فیروزه تقلبی مصنوعی و بسیار یکدست به نظر می‌رسد.
برای تشخیص فیروزه ایرانی از تبتی یا آمریکایی باید به رگه‌های تیره و خشن فیروزه ایرانی توجه کرد.
۳. اصالت فیروزه را از جنس آن تشخیص دهید: فیروزه تقلبی از پلاستیک فشرده رنگ شده ساخته شده است. پس برای تشخیص فیروزه اصلی یک سوزن روی فیروزه بکشید. اگر خط عمیقی روی فیروزه بیفتد، فیروزه تقلبی است. سنگ فیروزه اورجینال نه‌تنها خراشیده نمی‌شود حتی می‌تواند خراش‌هایی روی شیشه ایجاد کند.


کلام پایانی
نیشابور، یکی از باستانی‌ترین و اصیل‌ترین شهرهای ایران است که از نظر فرهنگی و تاریخی بین سایر شهرها جایگاه ویژه‌ای دارد. این شهر علاوه بر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی،‌ سوغات مخصوصی دارد که مسافران اغلب آن‌ها را خریداری کرده و به عنوان یادگاری به شهر خود می‌برند. در این مقاله سعی کردیم یک تصویر کلی از شهر زیبای نیشابور واقع در خراسان رضوی، جاذبه‌ها،‌ صنایع دستی و سوغاتی‌های این شهر به شما ارائه دهیم تا زمانی که به این شهر زیبا سفر کردید، راهنمای کاملی برای گشت‌وگذار و خرید داشته باشید. رزرو تور مسافرتی سفرمارکت،‌ مسلماً یکی از زیباترین سفرهای شما به نیشابور را رقم خواهد زد.