شهر قدیم جیرفت یا دقیانوس

درباره شهر قدیم جیرفت یا دقیانوس

شهر جیرفت به عنوان مركز حوزه فرهنگی جازموریان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. سنگ واره های حیوانی عظیم الجثه، آثار پراكنده دوران پارینه سنگی هزاره پنجم و آثار دوران نوسنگی هزاره سوم همگی نشان دهنده قدمت شهر جیرفت هستند. شكوفایی تمدن شهر جیرفت به دوره آغاز شهر نشینی در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد بر می گردد. در هزاره سوم نیز بازرگانانی برای خرید چوب و مس به جیرفت رفت و آمد می کردند. با اینکه در آن زمان محل دقیق شهر جیرفت معلوم نیست، اما به قدری اعتبار داشته که تاجران و صنعتگران به این ناحیه سفر می کردند. در کشفیات دو دهه به این نتیجه رسیدند که تمدن هلیل رود آوازه اش به سومر رسیده بود و همین دلیل دیگری برای اثبات غنی بودن فرهنگ هلیل رود است که آثار کشف شده از جیرفت به دوره سومر می رسند. یکی دیگر از شرایط لازم برای رسیدن به چنین فرهنگ و تمدنی داشتن شرایط اقلیمی مناسب در شهر جیرفت بوده است. قسمت باستانی شهر قدیم جیرفت معروف به شهر دقیانوس است و از جاهای دیدنی جیرفت به شمار می رود.
محوطه ای کلنگی و بسیار بزرگ در سمت غرب و نزدیک به شهر کنونی جیرفت قرار دارد و در متون تاریخی و جغرافیایی از این شهر زیاد نام برده شده است. شهر جیرفت جزو مهم ترین مرکز شهری در بخش جنوبی کرمان واقع شده است که در زمان های قدیم با نام ولایت جیرفت می شناختند. نقش تاریخی و تحول ساز این شهر در منطقه جنوب کرمان پس از حمله غزها و فروپاشی دولت سلجوقیان کرمان رفته رفته کمرنگ تر شد تا این که این منطقه بزرگ تا سال های اخیر نقشی در تحولات کرمان یا به طور کلی کشور نداشته است و به عنوان یک منطقه درجه چندم محسوب می شده است. اما باری دیگر در همین سال های اخیر شهر جیرفت توانسته جایگاه خود را بازیابد و در جذب توریست و گردشگر نقش اساسی داشته باشد که با خرید بلیط هواپیما ارزان از این منطقه بی نظیر بازدید می کنند.

چرا باید از شهر قدیمی جیرفت بازدید کنیم؟

• با مراجعه به شهر دقیانوس با دوران شکوفایی تمدن آشنا خواهید شد.
• دقیانوس شهری با قدمت تاریخی زیاد در دوران های حکومت های مختلف نقش پررنگی داشته است.
• دقیانوس جزو مهم ترین مرکز شهر بخش جنوبی کرمان است.
• در بخش های مختلف دقیانوس تمدن پنج هزار ساله را از نزدیک خواهید دید.

تاریخچه کشف شهر قدیمی جیرفت

تمدن پنج هزار ساله جیرفت یکی از ناشناخته ترین و اسرارآمیزترین تمدن های بشری است که از کشف آن حدودا یک دهه می گذرد و خیلی ها اسرار این تمدن را حلقه گمشده بشریت می دانند. با اینکه چند سالی در شهر جیرفت خشکسالی آمده بود و معیشت و درآمد روستائیان فقط از طریق کشاورزی بود که آن ها نیز دچار مشکل شده بودند و مردم روز به روز فقیرتر می شدند، از طرفی گرمای طاقت فرسای جنوب همه اهالی را کلافه کرده بود، تا اینکه یک روز یکی از کشاورزان با ناامیدی زمین خود را شخم می زد، در این حین با بخشی از کاسه رو به رو شد که از زمین بیرون زده و در پی آن زمین را کند و به گورستان پنج هزار ساله ای رسید که در واقع بخشی از تاریخ سرزمین مان در آن مدفون شده بود. طبق یافته های باستان شناسی، نخستین خط جهان نیز متعلق به تمدن پنج هزار ساله جیرفت است. همین امر باعث شد تا در سال های اخیر باستان شناسان و پژوهشگران زیادی به جیرفت رفت و آمد کنند.

آشنایی با دقیانوس

در شمال شرقی شهر جیرفت قسمتی از تمدن شهر به چشم می خورد که به آن شهر دقیانوس می گویند. این شهر در کنار هلیل رود قرارگرفته و در اثر طغیان و جاری شدن سیل از زیر خاک بیرون آمده است. دقیانوس محل زندگی تمدن ارت بوده است و قدمت آن به هزاره سوم پیش از میلاد برمی‌ گردد. از ۳۰۰ سال پیش از میلاد تا دوران اسلامی نیز همواره رونق داشته است که به همین دلیل مورد حملات دشمنان قرار گرفته است. پس از اسلام نیز مورد توجه حکومت سلجوقیان قرار گرفته و به قطب اقتصادی و تجاری تبدیل شده بود، حتی مارکوپولو، جهانگرد ایتالیایی نیز در قرن هفتم هجری به ایران سفر کرده است و در مورد شکوه شهر دقیانوس توصیفاتی کرده است. شهر جیرفت دارای ضرابخانه بوده و سکه های مربوط به تاریخ ۴۸ هجری با ضرب جیرفت نشان دهنده قدمت این شهر پس از اسلام بوده است. همچنین شهر Daqianus مرکز بازرگانان چین و روم بوده است. نمونه‌ های بسیاری از آثار چین در این منطقه یافت شده اند که همه اینها نشانگر تبادلات میان دو کشور بوده است. آثار دیگری مانند ادوات موسیقی و ظروف سنگی یافت شده نشان دهنده ثروتمندی و شادی مردم دقیانوس است.

قسمت‌های مختلف شهر دقیانوس (جیرفت قدیم)

در شهر قدیمی جیرفت محله ها و کوچه های بسیاری پیدا شده که نشانگر وجود بیش از صد محله و صد میدان‌ در دقیانوس است. همین تعداد زیاد محله‌ ها نشان دهنده وسیع و پررونق بودن شهر دقیانوس در دوره سلجوقیان است. حتی گورستانی در دو کیلومتری این شهر وجود دارد که مورد توجه باستان‌ شناسان قرار گرفته است و براساس کاوش های انجام شده بر روی آثار کشف شده از این گورستان به سه نوع تدفین معمولی، سردابه ای و تابوتی رسیده اند. در حالت کلی، بخش‌ های مختلف این شهر در طی چهار مرحله باستان‌ شناسی از خاک کشف شده اند، مانند بخش های حفاظتی، صنعتی، مسجد شهر و مناره. مسجد شهر قدیم جیرفت با ۱۲۰۰ سال قدمت یکی از کهن ترین مساجد جهان اسلام است و جزو اولین مساجد احداث شده در ایران به شمار می رود. این مسجد در حاشیه رودخانه هلیل رود در شهر دقیانوس ساخته شده است و نمادی از معماری ایران‌ است. این مسجد بی نظیر به دستور عمر‌و‌لیث در دوره صفاری و در دهه سوم هجری قمری احداث شده است که به عنوان یکی از بزرگ‌ ترین مساجد جهان اسلام شناخته می شود. همچنین در دوران اسلامی نیز در نزدیکی بازار شهر، حمامی از دوران اسلامی کشف شده است که بسیار دیدنی است.

جاذبه های دیدنی نزدیک به شهر قدیمی جیرفت

موزه باستان شناسی جیرفت: ۱.۱ کیلومتر
مسجد جامع جیرفت: ۱.۱ کیلومتر
باغ ملی جیرفت: ۱.۲ کیلومتر
پارک ولیعصر: ۳.۲ کیلومتر

رستوران های نزدیک به شهر قدیمی جیرفت

رستوران آرالیا: ۱.۶ کیلومتر
رستوران نادری: ۱.۷ کیلومتر
رستوران هفت خان: ۱.۸ کیلومتر
رستوران مهرگان: ۲.۴ کیلومتر
رستوران آرمان: ۳.۳ کیلومتر

هتل های نزدیک به شهر قدیمی جیرفت

هتل هلیل: ۱ کیلومتر
مهمانپذیر مادر: ۱.۱ کیلومتر
هتل دقیانوس: ۱.۳ کیلومتر
هتل ناجی: ۵.۵ کیلومتر
اقامتگاه بوم گردی قلعه نو: ۷.۴ کیلومتر