پل ورسک

شاید بارها در گذر از محور سوادکوه و مسیر شمال به تهران یا برعکس از روی پل قدیمی ورسک گذشته باشید یا از دور تماشاگر آن بوده اید. پلی که برخلاف انتظارها از شاهکارهای معماری دنیا به حساب می آید و پیوند دهنده ۲ کوه عظیم در ارتفاعات روستای ورسک سوادکوه و جنوب و شمال ایران است؛ مهندسیِ خارق العاده ای که توانسته جهانگردان خارجی را هم به شگفتی وا دارد و تحسین مهندسان امروزی دنیا را برانگیزاند. این بار نه با بلیط هواپیما مازندران بلکه با دل سپردن به جاده های شمالی و محور سواد کوه به دیدن پلی بروید که از عمق تاریخ به دنیای امروزی راه باز کرده است.

چرا بازدید از پل ورسک سوادکوه پیشنهاد می شود؟

پل ورسک از شاهکارهای مهندسی کشور و دنیا به شمار می آید.
به خاطر قرارگیری در ارتفاعات، عبور از روی این پل هیجان انگیز است.
این پل به خاطر ارتفاعش از کف دره در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است.
پل ورسک بزرگ ترین پل راه آهن ایران است.
این پل، زیبایی طبیعت کوهستانی البرز را دوچندان کرده است.
اهمیت تاریخی و مهندسی آن باعث ثبت پل ورسک در لیست آثار ملی کشور شده است.
وینستون چرچیل لقب پل پیروزی را به پل ورسک داده بود.

پل ورسک کجاست؟

شهرستان سواد کوه مازندران روستایی به نام ورسک دارد که ۲ کوه بزرگ عباس آبادش در مسیر خط آهن تهران- شمال قرار دارند و این ۲ کوه توسط پلی به نام پل ورسک به هم وصل شده اند. این پل پیوند دهنده شمال و جنوب کشور است و تنها برای عبور قطارهای مسافربری تهران- گرگان، تهران- ساری و همچنین قطارهای سوختی و باری استفاده می شود و در ۴۵ کیلومتری جنوب شهر زیرآب و ۸۵ کیلومتری قائمشهر قرار دارد.

تاریخچه پل ورسک سوادکوه

طرح احداث راه آهن سراسری کشور در سال ۱۳۰۵ به تصویب مجلس رسید و حکومت رضا شاه تصمیم داشت ساخت آن را به شرکت های خارجی بسپارد. بعد از آنکه چندین شرکت آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی در ساخت راه آهن این منطقه ناکام مانده بودند، این پروژه در سال ۱۳۱۲ به شرکتی دانمارکی سپرده شد و کار ساخت پل از سال ۱۳۱۳ شروع شد. اجرای این پروژه با توجه به موانع طبیعی با چالش های فراوانی روبرو بود ولی بهترین مهندسان اروپا آن را ممکن ساختند و سرانجام در سال ۱۳۱۵ ساخت پل به پایان رسید و رضاشاه شخصا در مراسم افتتاحیه پل حضور پیدا کرد.

ساخت پل ورسک سوادکوه

پس از عقد قرارداد، بهترین مهندسان اروپایی برای نقشه برداری و طراحی راهی این منطقه شدند ولی طرح اولیه آن ها به دلیل شیب تند گردنه های کوه ها و خطرات احتمالی منتفی شد. سرانجام آن ها مسیر صعب العبوری را که در ۳ کیلومتری دره ورسک قرار دارد، به شکل سه پله طراحی کردند تا حرکت قطار با کمترین خطر مواجه شود. این مسیر به «سه خط طلا» معروف شد. در ادامه این مسیر، دره ورسک قرار داشت که برای عبور از آن باید پلی ساخته می شد. در نهایت این پل با ساده ترین امکانات و ابزارهای مهندسی همچون دریل دستی، داربست های چوبی و دینامیت ساخته شد.

مشخصات فنی پل ورسک

جالب است بدانید در روزگاری که ساخت چنین پلی مستلزم امکانات و شیوه های نوینی بود، بدون استفاده از هیچ فولاد یا سازه فلزی پل ساخته شد و تنها مصالح آن شامل سیمان، آجر، ملات و شن بود. این شرکت تضمین داده بود که پل ورسک ۷۰ سال عمر خواهد داشت و امروزه با گذشت بیش از ۸ دهه همچنان استوار بر بالای کوه های سوادکوه برقرار است. ضمنا این پل ۸۶ متری دارای ۱۰ دهانه کوچک و یک دهانه بزرگ ۶۶ متری بوده و در ارتفاع ۲۱۴۰ متری از سطح دریا ساخته شده و ارتفاع آن از ته دره به ۱۱۰ متر می رسد.

سازندگان پل ورسک چه کسانی بودند؟

رئیس نظارت ساختمان پل مهندسی اتریشی به نام رابسویچ بود که به همراه خانواده اش در دره ورسک و نزدیک پل اقامت داشت، او مسئول احداث تول های مسیر راه آهن نیز بود. طراح پل و سرپرست مهندسان محاسب، مهندسی سوئیسی به نام هانس اتو ناتر بود که از نابغه های ریاضی به حساب می آمد و قبلا طراح پل و ایستگاه راه آهن برن سوئیس بود. ضمن اینکه یکی از مهندسان اتریشی به نام والتر اینگر نیز در زمان تکمیل پروژه از روی پل سقوط می کند و در روستای ورسک دفن می شود. یورگن ساکسیلد نیز مدیرعامل شرکت کامپساکس، شرکتی بود که ایران با آن قرار داد بست، او بعدها کتاب خاطراتی با عنوان «خاطرات یک مهندس دانمارکی» چاپ کرد که نمایی از پل ورسک را روی جلد کتابش استفاده کرده بود.

پل ورسک در زمان جنگ جهانی دوم

پل ورسک متفقین را به پیروزی رساند؛ بله این جمله بدون اغراق گفته شده و نه تنها نقش و جایگاه پل ورسک در جنگ جهانی دوم قابل انکار نبوده بلکه فرماندهان قوای متفقین هم به اهمیت این پل در پیروزیشان اعتراف کرده اند. شاید اگر خط آهن و پل ورسک ساخته نمی شدند، سرنوشت دنیا طور دیگری رقم می خورد. در جریان جنگ جهانی دوم، ایران محلی برای جابه جایی اسلحه و مهمات بین نیروهای متفقین بود و با کمک رسانی به اتحاد جماهیر شوروی توانست مانع تسلط نازی ها به دنیا شود. چرچیل نخست وزیر انگلیس لقب پل پیروزی را به این پل داد.

کمپینگ و بازدید از آبشار برای دیدن پل ورسک

طبیعت زیبای منطقه سوادکوه و روستاه های اطراف آن برای ماجراجویی های طبیعت گردی و کمپینگ، گزینه ایده آلی به شمار می روند و در این مسیر می توان جاذبه های مختلفی از جمله پل ورسک را دید. می توانید در مناطقی که به پل ورسک دید دارند، کمپ خود را بر پا کنید یا با تورهای گردشگری به بازدید از آبشار ورسک بروید. در گذر از مسیر روستا به سمت آبشار که کمتر از نیم ساعت طول می کشد، از زیر پل ورسک عبور خواهید کرد و می توانید دقیق تر نظاره گر معماری آن باشید.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از پل ورسک چه قدر است؟

بازدید از پل ورسک هیچ هزینه ای ندارد و تماشای آن از دور ممکن است، یا می توان سوار بر قطارهای مسافربری از روی آن گذشت. به همین جهت زمان پیشنهادی آن بسته به شرایط آب و هوایی، نحوه بازدید و مسافتتان از پل متفاوت خواهد بود.

فصل مناسب برای بازدید از پل ورسک سواد کوه چه زمانی است؟

طبیعت اطراف این پل در هر فصلی از سال جلوه خاصی به این پل می دهند، مخصوصا در ماه های زمستانی که کوه ها و دره های آن منطقه سفید پوش می شوند، پل ورسک باشکوه تر و با ابهت تر از همیشه به نظر می آید ولی اگر قصد طبیعت گردی دارید و می خواهید از آبشار دیدن کنید، این سفر را به ماه های بهاری موکول کنید.

چگونه به پل ورسک سواد کوه برویم؟

برای اینکه شکوه و عظمت پل ورسک را در میان کوه های البرز ببینید باید از طریق محور فیروز کوه به سمت شهر فیروزکوه و میدان اصلی آن راه بیافتید. با در پیش گرفتن مسیر فرعی به سمت روستای ورسک، ابتدا سه خط طلایی را می بینید و بعد از تونل هم می توانید پل ورسکی را که در احاطه پوشش گیاهی آن منطقه و کوه های استوار است، ببینید.

چه هتل هایی در نزدیکی پل ورسک سواد کوه برای اقامت وجود دارند؟

در این روستای زیبای سواد کوه، خانه هایی روستایی با چشم اندازه پل ورسک اجاره داده می شوند. این خانه ها در بافت جنگلی، کوهستانی و ییلاقی منطقه قرار دارند و از پنجره و ایوان آن ها می توان نظاره گر طبیعت زیبای اطراف و همچنین پل ورسک بود. این ویلاها به صورت دربستی در اختیار مهمانان قرار می گیرند.

از چه جاهای دیدنی دیگری می توان بازدید کرد؟

آبشار ورسک: ۱.۵ کیلومتر
سه خط طلا: ۳ کیلومتر
چشمه شورآب گدوک: ۲۰ کیلومتر

چه رستوران ها و غذاخوری هایی نزدیک به پل ورسک سواد کوه هستند؟

رستوران چاپارخانه: ۴۰۰ متر
آش و دوغ سنتی گدوک: ۱۰ کیلومتر