کرونا و حال و هوای استارت آپ ها

زیان ۴۰۰۰ میلیارد تومانی گردشگری! کسب و کارها و دولت در مواجهه با کرونا چه باید بکنند؟
این روزها همه ما در میان انبوهی از توصیه های علمی و غیر علمی که مدعی حفظ سلامت و آسایشمان هستند احاطه شده ایم تا خود وعزیزانمان را از آسیبهای شیوع ویروس کرونا در امان بداریم. اما اهمیت حفظ سلامت کسب و کارها نکته ای است که نباید در چنین شرایطی مغفول باشد. این نوشتار بر آن است تا با بررسی و نتیجه گیری از اطلاعات موجود و تجربیات نویسنده توصیه هایی کاربردی به کسب و کارها و سازمانهای متولی برای حفظ سلامت و ادامه روند فعالیتهایشان در چالش با پیامدهای همه گیر شدن و گسترش عوارض بیماری کووید-۱۹ داشته باشد.

کرونا بحران بهداشتی و اقتصادی همه گیر سال جدید است ، بسیاری از ما در حال تجربه عوارض و پیامدهای شیوع این ویروس در زندگی فردی و کسب و کارمان هستیم. از فضای پرتنشی که در آن مشغول فعالیت هستیم با خبریم و نگران زندگیها و کسب وکارهایی هستیم که در خطرند . بیایید امیدوار باشیم که شرایط به زودی بهبود خواهند یافت ولی باید آمادگی ذهنی لازم را برای مواجهه با سناریوهای احتمالی داشته باشیم چرا که خوش بینی مفرط ما را گمراه خواهد نمود و از گرفتن تصمیمات درست و تدوین برنامه های جایگزین ممانعت خواهد کرد.

آنچه که در حال حاضر همه از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی کرونا در ذهن دارند چنین تصویری است:
دولتها هر روز بیش از پیش محدودیتهای آمد و شد اعمال خواهند کرد و تعداد بیشتری از شهروندان تصمیم به اقامت در منازل خود خواهند گرفت. سفرهای کاری و تفریحی کاملا متوقف خواهد شد، ایرلاینها مسیرهای پروازی را کاهش خواهند داد و مسیرهای باقی مانده هم با تعداد پرواز کمتری انجام خواهند شد. از مسافران خواسته میشود که تاریخ سفرشان را به تعویق بیاندازند و در شرایط عادی حدود یکماه طول خواهد کشید که مبالغ مربوط به کنسلی پروازها و هتلها به مسافران استرداد شود. رستوران ها خالی و مراکز تفریحی و ورزشی تعطیل خواهند شد و کنسرتها و سمینارهای بیشماری لغو خواهند شد واحتمالا شرکتهای هواپیمایی ، هتلها و آژانسهای مسافرتی و رستورانها در کنارخرده فروشان پوشاک و لوازم منزل اولین بخشهای اقتصاد خواهند بود که تحت تاثیر این طوفان ویرانگر ورشکست میشوند یا نیروی کارشان را اخراج میکنند چرا که بازار نوروزی سهم عمده ای در تامین هزینه های سالانه این کسب و کارها دارد و در شرایط فعلی این مشاغل به مرز تعطیلی کامل رسیده اند.

باید توجه داشت که به شکل مشخص در حوزه دفاتر خدمات مسافرتی حدود 40% سود سالانه آژانسها از فروش تورها و سفرهای نوروزی حاصل میشود که امیدی به جبران آن در ماههای آتی نخواهد بود و با ادامه وضعیت اضطراری در اردیبهشت و خرداد عملا میزان اثرگذاری کووید-۱۹ بر فعالیت این کسب و کارها به مرحله غیر قابل جبرانی خواهد رسید. نباید فراموش کرد که تنها زیان دست اندرکاران حوزه گردشگری اعم از شرکتهای هواپیمایی و هتلها و اقامت گاهها و آژانس های مسافرتی و کسب و کارهای وابسته به سفر از تعطیلی فعالیتها در اسفند و فرورودین بیش از ۴۰۰۰ میلیارد تومان برآورد میشود که با توجه به شرایط مالی و بدهی های انباشته پیشین جبران آن برای بخش عمده ای از دست اندرکاران این صنعت امکان ناپذیر به نظر میرسد.

اما اشتباه بزرگی خواهد بود اگر تاثیر اقتصادی کرونا را صرفا درصنعت خدمات خلاصه کنیم و برای درک صحیح آنچه که در پیش است باید به ابعاد بحران کرونا در سطحی فراتر نگریسته شود . برای تحلیل درست تر ابتدا باید شرایط عمومی اقتصاد در تحریم ایران را در نظر گرفت . احتمالا در شروع سال جدید دولت در حالیکه دست کم تا چند ماه درگیر کنترل شیوع کرونا و هزینه های پیش بینی نشده مترتب بر آن خواهد بود ، می بایست با توجه به کاهش قیمت نفت و عدم امکان تحقق بسیاری از درآمدهای پیش بینی شده در برنامه برای 3 ماهه نخست سال 99 راهکارهایی بایت رتق و فتق کسری بودجه ناشی ازعلل مذکور بیابد .درچنین شرایطی کسری بودجه باعث افزایش بیش از پیش تورم و کاهش بیشتر رشد اقتصادی و افزایش بیکاری خواهد شد و شرکتها با یخبندان بازارهای پول و اعتبار ، ظرفیت مازاد تولید یا ارایه خدمت ، عدم وصول مطالبات و افزایش بدهی ها مواجه خواهند بود.

در میان مدت (۳-۶ ماه آتی) در وضعیتی که بسیاری از شرکتها کلیه سفرهای غیر ضرور و برخی دیگر تمام سفرهای کاری را لغو کرده اند فرآیندهای تجاری و فروش و توسعه بازار تمام سازمانهایی که جهت پیشبرد امور به ملاقاتهای مستقیم وابستگی دارند در کشور آسیب خواهند دید چرا که در کشور ما غالب توافقات تجاری در جلسات رو در رو شکل میگیرند. از طرفی افزایش بیکاری و رکود تورمی فضای نا امنی اقتصادی را تشدید خواهد کرد و چنین وضعیتی در سطح خانوار باعث افزایش میل به پس انداز از محل کاهش هزینه های غیر ضروری برای در امان بودن و مدیریت پیشامدهای احتمالی در آینده خواهد بود. اما چه خواهد شد اگر هزینه های سفر یا تفریح و سرگرمی خانوارها کاهش یابد؟ چه خواهد شد اگر تمایل به خرید ملزومات نه چندان ضروری خانوارها به تعویق بیفتد؟ پاسخ احتمالا چنین خواهد بود که تشدید بحران بیکاری یا ورشکستگی بنگاههایی که در صف اول و خط مقدم مواجهه با عوارض اقتصادی شیوع ویروس کرونا قراردارند ترس عمومی در سایر بخشهای اقتصادی را تشدید خواهد کرد و صرفه جویی و خودداری از انجام هزینه به بخشهای دیگری از اقتصاد تسری خواهد یافت و اثر آبشاری این صرفه جویی ها در تمام بخشهای اقتصاد جاری خواهد شد تا شاهد کاهش تقاضای کل واختلال در زنجیره های تامین ورکود اقتصادی و پیامدهای اجتماعی آن در سطحی بسیار وسیع تر باشیم.

کسب و کارها چه باید بکنند؟

با کارکنان صحبت کنید
در شرایط فعلی نیاز سازمانها و کسب و کارها به مدیرانی که حس رهبری را به کارکنان انتقال دهند کاملا مشاهده خواهد شد چرا که کارکنان سازمانها و شرکتها همگی از عوارض کووید۱۹ بر کسب و کارها آگاهند و همگی میخواهند بدانند واکنش مدیران چه خواهد بود و چه تاثیری بر زندگی آنان خواهد داشت. پس نیازی به کتمان مشکلات نیست، کاملا شفاف باکارکنان شرکت صحبت کنید و ضمن تشریح شرایط موجود از آنان دعوت به همراهی درادامه مسیر دشوار کنونی کنید و اطمینان داشته باشید که چنین رویکردی همدلی سازمانی را افزایش خواهد داد.
به سوالات زیر جواب دهید:
آیا به اندازه لازم نقدینگی دارید ؟ آیا می توانید حداقل ۶ ماه در صورت ادامه این بحران زنده بمانید؟ آیا برنامه های متناسب با پیشامدهای احتمالی را تهیه کرده اید؟ آیا میتوانید فعالیتها و ساختار کسب و کارتان را متناسب با شرایط جدید تغییر دهید ؟ چگونه میخواهید بدون آسیب جدی به کسب و کارتان هزینه هایتان را کاهش دهید؟ و در نهایت چگونه میتوانید از مزایایی که این تغییرات در بازار خواهند ساخت بهره مند شوید ؟

یادتان باشد:

باید به یاد داشت که کاهش جدی هزینه ها یکی از اصلی ترین توصیه های مدیریتی به تصمیم گیران سازمانها در دوره بحران اقتصادی است اما آنچه که مغفول می ماند توجه به این نکته است که این کاهش هزینه نمی بایست آسیب جدی به برنامه های بلند مدت شرکت بزند. بزرگترین اشتباه این است که اول هزینه ها را کم کنیم و بعدا به استراتژِی فکر کنیم. پس هر کاهش هزینه ای باید متناسب با استراتژی بلند مدت شرکت باشد.
پس فراموش نکنید که پیش از اینکه با ذره بین دنبال هزینه ها بگردید و بعنوان آسان ترین راه سراغ تعدیل سرمایه های انسانی شرکت بروید شرایط جدید کسب و کار و برآوردها از پیش بینی های رشد و فروش را مد نظر و بازبینی مجدد قرار دهید و فرصتهای احتمالی پیش رو را کاملا تحلیل کنید. به یاد داشته باشید که مشتریان شما عادات خرید خود را تغییر خواهند داد و فروشهایی که قبلا قطعی به نظر میرسید احتمالا محقق نخواهد شد. هر تصمیمی که میگیرید باید با توجه به این نکات باشد که صرفا هرآنچه خود می توانید کنترل کنید را مدیریت کنید واز فعالیتهای پرریسک حذرکنید. نکته آخر اینکه جریان نقدینگی کسب و کار تان باید مثبت باشد.

دولت چگونه میتواند به کسب و کارها کمک کند؟

در شرایط فعلی که کسب و کارها مازاد ظرفیت ارایه خدمات یا تولید دارند و نیاز به سرمایه گذاری جدید ندارند و صرفا احتیاج به افزایش تقاضا دارند تا به ظرفیت سابق خود برگردند سیاستگذار با تحریک تقاضا میتواند چنین امری را محقق کند. باتوجه به اینکه احتمالا کاهش نرخ بهره و عوارض ناشی از آن گزینه مطلوبی در شرایط امروز اقتصادی ایران نیست ، میتوان در حوزه گردشگری وامهای سفر با نرخ های پایین و بازپرداخت 12 ماهه در اختیار کارکنان دولت و سایر اقشار متقاضی قرارداد تا سمت تقاضا تحریک شود.
بخشش های مالیاتی متناسب با زیان وارده به کسب و کارها و امکان تعویق پرداخت مالیات
معافیت از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما به مدت ۶ ماه
اعطای تسهیلات کم بهره و طولانی مدت متناسب با تعداد شاغلین در هر کسب و کار
از دیگر اقدامات حمایتی است که دولت می تواند برای کسب و کارها و بویژه فعالان حوزه گردشگری در نظر بگیرد. البته که با چنین سیاستهایی نمیتوان تا ابد گردشگری و بخش خدمات را سرپا نگه داشت و این سیاستها کوتاه مدت و تحت شرایط خاصی موثرند.
شاید در نگاه اول چنین به نظر میرسد که موارد فوق هزینه زیادی به دولت تحمیل میکند اما می بایست زیانها و هزینه های ناشی از تعطیلی کسب و کارها و رکود و کاهش تقاضای کل از جانب کارشناسان مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که کفه هزینه های کدام سو سنگین تر است.