روستای اصفهک کجاست؟ | جاهای دیدنی اصفهک
تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۴۰۴
اگر به تماشای آسمان کویر و خانههای خشت و گلی و تاریخی علاقه دارید، روستای اصفهک مقصد خوبی برای شماست. این روستای کویری در فاصله ۳۸ کیلومتری شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی است و علاوه بر جاذبههای تاریخی، معماری سنتی و خانههای خشتی و گلی و شبهای کویری زیبایی دارد. در این مقاله با این روستاها، جاهای دیدنی و تاریخی و راههای دسترسی به آن آشنا میشویم.
روستای اصفهک کجاست؟
روستای اصفهک با حدود ۴۰۰ سال قدمت، در حدود ۳۸ کیلومتری جنوب شهر طبس در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این روستا در حاشیه کویر لوت، یکی از گرمترین و خشکترین مناطق ایران، واقع شده است. موقعیت خاص جغرافیایی آن باعث شده تا اصفهک معماری بومی کویری خاصی داشته باشد. این روستا در سال ۱۳۵۷، زلزلهای بزرگ بخش زیادی از این روستا را تخریب کرد و بخشی از آن دیگر قابل زندگی و سکونت نبود تا این که روستای جدیدی در کنار بافت قدیمی ساخته شد. پس از این زلزله برخی از آثار تاریخی اصفهک مانند مسجد جامع، حمام و یک رصدخانه کویری همچنان باقی مانده است. این روستا در دورانی یکی از استراحتگاههای مهم در مسیر کاروانهایی بود که از طبس به کرمان یا بیرجند میرفتند و امروز به یکی از مقاصد بومگردی پرطرفدار در ایران تبدیل شده است. گردشگران از سراسر کشور برای دیدن معماری خشتی، کوچههای پیچدرپیچ و سبک زندگی آرام و اصیل روستا به این منطقه سفر میکنند. در سالهای اخیر برخی خانههای این روستا اقامتگاههای بومگردی با خشت خام، گل، نی و چوب بازسازی شدهاند و امکانات لازم برای اقامت مسافران را دارند و به جاهای دیدنی اصفهک نزدیک هستند.
آداب و رسوم مردم اصفهک
مردم روستای اصفهک آداب و رسوم خاص خود را دارند که یکی از جالبترین آنها «چراغُن اصفهکی» است. در گذشته که برق وجود نداشت، مردم برای صله رحم و دیدار یکدیگر، فانوس روشن میکردند و دور هم جمع میشدند. این رسم هنوز هم در روستا زنده است و در تاریکی شب، فانوسهایی در گوشه و کنار روستا روشن میشوند. علاوه بر این، حمام سنتی خزینهای اصفهک نیز یکی از بناهای تاریخی و یادآور سنتهای قدیمی مردم روستا است.
از دیگر آداب و رسوم مردم اصفهک میتوان به پوشش محلی آنها اشاره کرد. مردان دستار، کت، شلوار، پیراهن، جلیقه، کلاه و کفش میپوشند و زنان نیز پیراهنهای بلند و گشاد، شلوار، روسری و چادر به سر میکنند. همچنین، موسیقی محلی و مشاغل سنتی هم بخشی از آداب و رسوم روستای اصفهک هستند که همچنان در میان اهالی دیده میشوند.
معماری خانه ها در روستای اصفهک
یکی از ویژگیهای مهم روستای اصفهک طبس، سازگاری کامل معماری با اقلیم کویری است. خانهها با دیوارهای ضخیم خشتی، سقفهای کوتاه و حیاط مرکزی ساخته شدهاند تا در برابر گرمای شدید تابستان و سرمای شبانه کویر مقاومت کنند و بیشترین سایه و کمترین تابش مستقیم آفتاب را در طول روز فراهم کند. کوچههای اصفهک باریک، سایهدار و بیشتر خاکی است تا هم در برابر طوفانهای شنی مقاوم باشند و هم رطوبت نسبی حفظ شود.
برخلاف خانههای شهری که از آجر و سیمان ساخته شدهاند، مصالح به کار رفته در خانههای این روستا همگی از خشت و گل است و قدم زدن در کوچه پس کوچههای آن لذت خاصی دارد. اگر طوری برنامهریزی کنید که غروب این روستا را از دست ندهید سفر دلچسبتری خواهد شد.
آب و هوای اصفهک
این روستا تابستانهای بسیار گرم و زمستانهایی معتدل تا نسبتا سرد دارد. اگر قصد تماشای مکان های دیدنی اصفهک و سفر به این روستای تاریخی و کویری را دارید، بهتر است با آب و هوای آن در فصلهای مختلف آشنا شوید:
- بهار اصفهک: دمای هوا در این فصل بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد قرار دارد، باد ملایم میوزد و در اطراف روستا سبزی اندکی پدیدار میشود.
- تابستان اصفهک: فصل تابستان در اصفهک دما گاهی تا ۴۵ درجه میرسد. رطوبت بسیار پایین و هوای خشک باعث تعریق زیاد میشود. در این فصل گردشگری کمتر رونق دارد، مگر برای علاقهمندان به آسمان شب یا تورهای نجومی که از هوای صاف کویری برای رصد ستارگان استفاده میکنند.
- پاییز اصفهک: دما در این فصل بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد متغیر است و هوا در بیشتر ساعات روز مطبوع و دلپذیر است. نسیم ملایمی که از سوی کویر میوزد، فضا را برای پیادهروی در کوچههای خشتی، نشستن در حیاط اقامتگاههای بومی و گشتوگذار در اطراف روستا بسیار لذتبخش میکند.
- زمستان اصفهک: زمستانهای اصفهک نسبت به مناطق کوهستانی معتدلتر است، بارندگی بسیار اندک و بهندرت باران یا بارش برف گزارش میشود. دما گاهی شبها به صفر یا زیر صفر میرسد اما در روز همچنان معتدل باقی میماند. این فصل برای سفر مناسب است، بهویژه برای کسانی که به سکوت کویر، شبهای ستارهباران و خلوتی فضا علاقه دارند.
بهترین زمان سفر به روستای اصفهک
اصفهک در منطقه کوهستانی بنا شده و همیشه آبوهوایی خنکتر از دیگر بخشهای طبس دارد. فصول خنکتر سال مانند بهار و پاییز که هوا نه چندان گرم و نه آنقدرها خشک و سرد است، زمان مناسبی برای سفر به اصفهک است. در این فصول میتوانید به سایر جاهای دیدنی طبس نیز سر بزنید.
مسیر دسترسی به روستای اصفهک
اگر با خودروی شخصی خود قصد سفر به اصفهک را دارید، پس از رسیدن به طبس، کافی است از خیابان خرمشهر وارد بلوار شهید عباسپور و سپس وارد جاده طبس-دیهوک شوید (جاده شماره ۶۸) و بعد از طی کردن مسافتی معادل ۳۸ کیلومتر به روستا خواهید رسید. فاصله این روستا تا شهر طبس حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه با خودرو است. از ترمینال اتوبوسرانی طبس میتوانید تاکسی دربست تا روستای اصفهک بگیرید.
فاصله اصفهک تا شهرهای دیگر چقدر است؟
- فاصله طبس تا اصفهک، ۴۲ کیلومتر است و با حدود ۵۰ دقیقه رانندگی به این روستا میرسید.
- فاصله مشهد تا روستای اصفهک، ۵۱۱ کیلومتر است و با حدود ۵ ساعت و ۳۶ دقیقه رانندگی به این روستا میرسید.
- فاصله تهران تا روستای اصفهک، ۹۲۶ کیلومتر است و با حدود ۹ ساعت و ۲۶ دقیقه رانندگی به این روستا میرسید.
جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی اصفهک
روستای اصفهک مجموعهای کامل از طبیعت، تاریخ و فرهنگ در دل کویر ایران است و همین ویژگیها آن را به یکی از مقاصد ویژه گردشگری در خراسان جنوبی تبدیل کرده است. جاذبههای گردشگری این روستا فقط بناهای تاریخی و خانههای خشتی آن نیست، بلکه آداب و رسوم و طبیعت کویر هم برای گردشگران جذاب است و به همین دلیل توصیه میشود که جاهای دیدنی اصفهک را از دست ندهید.
خانه های خشتی بازسازی شده
یکی از مهمترین جاذبههای اصفهک خانههای خشتی هستند که پس از زلزله سال ۱۳۵۷ با دقت و ظرافت بازسازی شدهاند. این خانهها هم معماری سنتی کویر را نشان میدهند و هم بسیاری از آنها به اقامتگاههای بومگردی تبدیل شدهاند. اتاقهایی که سقف گنبدی، دیوارهای قطور خشتی، حیاطهای مرکزی با درختان انار و گلدانهای شمعدانی دارند.
مسجد تاریخی اصفهک
مسجد جامع اصفهک معماری ساده اما دلنشینی دارد. سقفهای آن چوبی و دیوارهایش کاهگلی است. قدمت این مسجد به دوره قاجاریه برمیگردد و در اوایل قرن سیزدهم هجری قمری توسط میرحسنخان شیبانی، حاکم وقت طبس ساخته شده است. مردم روستا هنوز هم در برخی مناسبتهای مذهبی مانند محرم یا ماه رمضان از این مسجد استفاده میکنند.
حمام قدیمی اصفهک
حمام قدیمی روستای اصفهک یک بنای تاریخی است که پس از زلزله بازسازی شده است. این حمام از نوع خزینهای بوده و دارای سکوهای نشیمن، سربینه، درهای کوتاه و یک حوض در مرکز است. حمام اصفهک بخشی از هویت تاریخی روستا محسوب میشود و نمادی از فرهنگ صرفهجویی در مصرف آب است. این حمام سنتی با سقف گنبدی و حوضهای سنگی، نمونهای از سبک زندگی گذشته مردم کویرنشین است.
آرامگاه آقا سید حسین یا امامزاده زرگ
این امامزاده از بناهای تاریخی روستا است با صحن گلی بسیار کوچک، گنبدی کاهگلی و تعدادی پنجرهی مربعی شکل. این امامزاده امروزه مسجدی برای برگزاری نمازهای مردم روستا است.
رصدخانه کویری اصفهک
به دلیل نبود آلودگی نوری و صوتی، این روستا به یکی از نقاط مورد علاقه علاقهمندان به نجوم و عکاسی نجومی تبدیل شده است. برخی اقامتگاهها تورهای رصد ستارگان با تلسکوپ یا آموزشهای مقدماتی نجوم برگزار میکنند. در زمان بازسازی بافت تاریخی روستا یک بخش دیگر به عنوان رصدخانه به روستا اضافه شد که سه دیواره آجری با دایرههای متحدالمرکز دارد.
قنات های تاریخی اصفهک
روستای اصفهک طبس یکی از مهمترین روستاهای این منطقه به دلیل داشتن قنات آب شیرین است. در گذشته ۳ رشته قنات در این روستا وجود داشت. اما امروزه آب شیرین روستا از یک دهنه چاه تامین میشود. با این حال میتوانید از قناتهای تاریخی آن دیدن کنید.
دهکده گردشگری و بومگردی اصفهک
اقامتگاه بومگردی اصفهک طبس قدمتی حدود ۴۰۰ سال دارد و متعلق به دوران صفویه است. این اقامتگاه شامل مجموعهای از شش اقامتگاه ساباط، کویر، سرای حجی پدر، برات الله، پی باغ و سراچه است و در مجموع ۲۲ باب اتاق دارد. اتاقهای اقامتگاه بافت تاریخی اصفهک بهدلیل حفظ معماری سنتی، تخت، تلویزیون، یخچال، حمام و سرویس بهداشتی ندارند، اما برای آسایش گردشگران حمام و سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی به صورت عمومی در محوطه هر یک از اقامتگاهها قرار داده شدهاست.
امکان استفاده از یخچال عمومی برای گردشگران در آشپزخانه عمومی که در هریک از اقامتگاهها وجود دارد. ورودی برخی از اتاقها دارای پله است و دیوار اتاقها با طاقچهها زیبای و اشیای قدیمی تزیین شده است. در این اقامتگاه امکان سفارش و سرو انواع غذاهای محلی و بومی از جمله گندم پلو، آبگوشت، کشک بادمجان و انواع نوشیدنیهای سرد و گرم و دمنوشهای محلی وجود دارد. نمایشگاه و فروشگاه عرقیجات و صنایع دستی، حمام خزینهای و قابل استفاده مخصوص گردشگران، پارکینگ غیر مسقف و سیستم سرمایشی توسط پنکه بخش دیگری از امکانات آن است.
این اقامتگاه با مکان های دیدنی اصفهک طبس فاصله زیادی ندارد:
- فاصله تا سد تاریخی کریت: ۱۷.۸ کیلومتر
- فاصله تا ارگ: ۴۰.۳ کیلومتر
- فاصله تا باغ گلشن: ۴۱.۷ کیلومتر
- فاصله تا تا روستای گردشگری ازمیغان: ۴۳.۹ کیلومترفاصله تا چشمه آب سرد و گرم مرتضی علی: ۷۱.۶ کیلومتر
سوغاتی های اصفهک
قالی و حصیر از مهمترین صنایعدستی اصفهک است. در برخی خانهها میتوان زنان و دخترانی را دید که در حال دوخت عروسکهای پارچهای، بافت کیفهای سنتی یا تولید صابونهای گیاهیاند. گردشگران میتوانند از این محصولات خرید کنند یا حتی در کارگاههای آموزشی کوتاهمدت شرکت کنند. خرما و زعفران نیز دیگر سوغات روستای اصفهک است.
دیدنی های اطراف اصفهک
اطراف روستای اصفهک جاذبههای طبیعی و تاریخی متعددی وجود دارد که میتوانید از آنها دیدن کنید:
- چشمه مرتضی علی و بند عباسی: این چشمه آب گرم در حدود ۷۲ کیلومتری اصفهک قرار دارند و مکانی مناسب برای آبتنی و لذت بردن از طبیعت هستند.
- روستای ازمیغان: در فاصله ۸۵ کیلومتری اصفهک واقع شده و به دلیل آب و هوای مطبوع و باغهای سرسبز، مقصدی جذاب برای گردشگران است
- روستای کریت: در فاصله ۲۵ کیلومتری اصفهک واقع شده و دارای بافت سنتی و معماری خاصی است.
- سد تاریخی کریت: این سد تاریخی که یکی از قدیمیترین سدهای قوسی جهان است، در فاصله ۱۸ کیلومتری اصفهک قرار دارد و دیدن آن خالی از لطف نیست.
- کویر حلوان: اگر به کویرنوردی علاقه دارید، کویر حلوان در ۱۶۱ کیلومتری اصفهک قرار دارد و منظرهای بینظیر از شنهای روان و آسمان شب دارد.
- دره کال جنی طبس: این دره شگفتانگیز که به «دره جنها» نیز معروف است، در ۷۰ کیلومتری اصفهک قرار دارد.
سخن پایانی
روستای اصفهک یک روستای تاریخی و گردشگری در بخش دیهوک شهرستان طبس، استان خراسان جنوبی است. این روستا به دلیل بافت خشتی و گلی، معماری سنتی و قدمت تاریخی، به عنوان یک مقصد گردشگری محبوب شناخته میشود و در فهرست ۵۵ روستای برتر جهان نیز قرار دارد. این روستا قدمتی حدود ۴۰۰ سال دارد و پس از زلزله سال ۱۳۵۷ طبس که آسیبهای جدی به آن وارد شد، بازسازی شد.
اقامتگاههای بومگردی این روستا با حفظ معماری سنتی، امکان تجربه زندگی در فضایی نوستالژیک و سنتی را برای گردشگران فراهم میکنند. به دلیل قرارگیری در منطقه کویری، بهترین زمان بازدید از اصفهک فصل پاییز و زمستان و اوایل بهار است. میتوان برای گشت و گذار اطراف طبس به چشمه آب گرم مرتضی علی وبند عباسی، روستای ازمیغان، روستای کریت، سد تاریخی کریت، کویر حلوان و کال جنی رفت.
