سوغات قم چیست؟ | انواع سوغات قم بجز سوهان

شهر قم که در ناحیه مرکزی کشور قرار گرفته است، از جمله شهرهایی است که در گردشگری مذهبی جایگاه ویژه‌ای دارد. در حقیقت بعد از شهر مشهد این شهر در رتبه دوم شهرهای مذهبی ایران قرار دارد. از سوی دیگر فاصله اندک این شهر با پایتخت نیز منجر شده است تا همواره مورد توجه باشد و علیرغم وسعت کمی که دارد پذیرای مسافران و زائران زیادی باشد.
از محبوبیت اماکن مذهبی قم که بگذریم به تنوع سوغاتی‌های این شهر می‌رسیم، شاید شما هم از سوغات قم تنها سوهان خوشمزه و معروف آن را بشناسید اما باید بگوییم که هرچند معروف‌ترین و البته لذیذترین سوغات این شهر همان سوهان است اما سوغاتی‌های آن فقط محدود به این خوراکی خوش‌طعم نمی‌شود، بلکه شامل خوراکی‌های رنگارنگ متفاوت و صنایع دستی مختلفی است که کمتر برای گردشگران شناخته شده‌اند.
از این رو مطلب حاضر را به معرفی و توضیح سوغات قم اختصاص داده‌ایم و قرار است گزینه‌های مختلف آن را یک به یک بررسی کنیم تا اگر در آینده نزدیک به قصد زیارت یا بازدید از جاهای دیدنی قم به آن سفر کردید این بار در بازگشت از سفر چمدانتان را با سوغاتی‌های متفاوت‌تری پر کنید.

سوغات خوراکی قم

• سوهان

نمی‌شود از سوغات قم صحبت کرد و اسمی از سوهان نبرد. سوهان، اصلی‌ترین سوغات این شهر است و علاوه بر آن بسیار خوش خوراک است و کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که از طعم و مزه آن استقبال نکند. سوهان در حقیقت نوعی شیرینی یا حلوای سنتی است که از زمان‌های قدیم و از دوران قاجار تاکنون توسط قنادان و آشپزهای قمی تهیه شده است. گفتنی است این خوراکی لذیذ نه تنها در میان گردشگران داخلی محبوب است بلکه طعم بی‌نظیر آن منجر به صادرات حجم بالایی از آن به کشورهای دیگر شده است.

مواد اولیه این شیرینی خوش طعم، جوانه گندم است که با دستور پخت ویژه‌ای با همراه انواع مغزها از جمله بادام و پسته مخلوط می‌شود. از آنجا که قدمت پخت سوهان بسیار طولانی است در گذر زمان با خلاقیت‌هایی که در دستور پخت آن اعمال شده است انواع و اقسام طعم‌ها و مزه‌ها به آن اضافه شده است تا جایی که این سوغاتی خوشمزه انواع مختلفی دارد. از میان آنها می‌توان سوهان عسلی، سوهان آجیلی، سوهان گزی و سوهان لقمه‌ای را نام برد. بهتر است قبل از خرید سوهان این نکته را در نظر داشته باشید که روغنی که برای تهیه سوهان استفاده می‌شود از دو نوع روغن معمولی و یا روغن حیوانی است که تا حد زیادی بر طعم آن تاثیر گذار است.

تهیه این سوغات مشهور و خوشمزه کار راحتی است و به هر فروشگاه یا قنادی که سر بزنید می‌توانید انواع آن را خریداری کنید. با این حال اگر حتی در مرکز شهر نباشید، باز هم خرید سوهان کار سختی نیست. در واقع از آنجا که گردشگران قم نمی‌توانند با خرید بلیط هواپیما به آن سفر کنند بنابراین اغلب سفرها از طریق زمینی و با اتوبوس یا ماشین شخصی انجام می‌شوند، در مسیرهای بین جاده‌ای نیز غرفه‌های سوغات فراوانی وجود دارند. اگر ساکن تهران هستید می توانید با خرید بلیط قطار تهران قم از سفرمارکت به این شهر زیارتی سفر کنید.

• حلوا

از دیرباز پخت حلوا بطور سنتی در تمامی شهرهای ایران رواج داشته است و شهر قم نیز یکی از آن شهرهایی است که دستور پخت مخصوص به خود را برای دخت انواع حلوا دارد. در گذشته بسیاری از قمی‌ها به حرفه حلوا فروشی مشغول بودند و محل تجمع آنها در محله عصارخانه و در پشت میدان کهنه قم بود. رفته رفته حلوا فروشی از رونق افتاد و تعداد حلوا فروشان قمی نیز بسیار کاهش پیدا کرد اما همچنان هم حلوا و انواع آن را می‌توان از اصلی‌ترین محصولات غذایی قم و سوغات این شهر دانست.

این محصولات شامل طیف گسترده‌ای از حلواهای بومی است که معروف‌ترین آنها حلوا ارده، حلوا کنجدی قم و حلوا شاهدانه قم هستند. اگر برای سوغات خوراکی قم حلوا را انتخاب کرده‌اید بهتر است بدانید که هرچند همه آنها از ارزش غذایی بالایی بهرمند هستند اما در خرید آنها برای افراد سالمند و یا افرادی با چربی خون باید مراقب بود زیرا به موجب کالری زیادی که دارند ممکن است افراط در خوردنشان می‌تواند برای سلامت بدن تا حدی خطرآفرین باشد.

• نان کسمه قم

نان کمسه قم جزو سوغاتی‌های خوشمزه و لذیذی است که به گردشگران تور قم توصیه می‌شود حتما برای یک بار هم که شده طعم آن را مزه کنند. این نان سنتی را می‌توان به عنوان سوغات قم از قنادی‌ها و یا غرفه‌های فروش سوغات تهیه کرد. در پخت این نان از آرد، زرده تخم مرغ، زعفران دم شده، شکر، زرد چوبه و شیره استفاده می‌کنند و نوع سنتی آن در تنورهای بزرگ خانگی پخته می‌شود.

گفتنی است سه نوع نان کسمه وجود دارد که به تناسب سلیقه و ذائقه شخصی می‌توان یکی از آنها را انتخاب کرد. این سه نوع شامل کسمه کنجدی، کسمه شکری و کسمه اعلا می‌شود و نوع اعلای آن که از مرغوب‌ترین مدل این نان محسوب می‌شود. علاوه بر مواد اولیه دارای مقدار زیادی هل، زعفران و زنجبیل است و برای تزیین آن بر روی نان‌ها دانه‌های کنجد پاشیده می‌شود. قیمت نان کسمه اعلای قم در مقایسه با قیمت دو نوع دیگر آن بیشتر است.

• انجیر آردی

میوه انجیر و محصولات مرتبط با آن را می‌توان از لذیذترین و خوشمزه‌ترین خوراکی‌های طبیعی و سالمی دانست که علاوه بر ارزش غذایی بالایی که دارد خوردنش حسابی پرطرفدار است. انجیر آردی هم یکی از انواع محصولاتی است که از این میوه خوش طعم تهیه می‌شود و جزو خشکبار و تنقلات خوش خوراکی است که به عنوان سوغات قم نیز مطرح می‌شود.

انجیر آردی شامل ریسه‌ای از انجیرهای نرم است که در آرد غلتانده شده‌اند و دارای ترکیبات ضد سرطان است از این رو مصرف آن به عنوان جایگزینی برای تنقلات شیمیایی و مضر در میان وعده‌ها توصیه می‌شود. ناگفته نماند که مصرف این نوع تنقلات برای افرادی که دارای بیماری دیابت هستند بهتر است با احتیاط انجام شود زیرا دارای مقادیر زیاد قند هستند. برای تهیه این انجیرهای خوشمزه کافی است سری به مغازه‌های اطراف حرم حضرت معصومه در قم بزنید. در آنجا در اکثر غرفه‌ها انجیرهای آردی درشت آویزان شده‌اند و رهگذران را به خودن این سوغات متمایز و خوشمزه ترغیب می‌کنند.

سوغات صنایع دستی قم

• خر مهره قم

صنایع دستی قم می‌توانند بهترین انتخاب به عنوان یک سوغاتی ارزشمند و به یادماندنی از این شهر باشند. در میان این سوغات‌های هنری خرمهره قم‌ از معروف‌ترین و به نام‌ترین‌ها است بطوری که نام آن در شمار صنایع دستی ایران باستان در نمایشگاه اکسپو دوهزار هانوور آلمان به ثبت رسیده است. پیشینه هنر خر مهره سازی به دوران هخامنشیان و اشکانیان باز می‌گردد و خر مهره‌ها به مهره‌های سرامیکی و سفالی گفته می‌شوند که رنگ آبی خاصی دارند و به عنوان اشیاء زینتی از آنها استفاده می‌شود. جالب است بدانید که رنگ این خر مهره‌ها یک آبی خوش‌رنگ و خاص است که به آبی ایرانی شهرت دارد و علاوه بر آنکه به مهره‌ها زیبایی چشم‌گیری بخشیده‌ است بسیار آرامش بخش است.

به اعتقاد بسیاری از علاقمندان به این هنر، این خر مهره‌ها نه تنها فقط از نظر جلوه زیبا و هنری خود دارای اهمیت هستند بلکه دارای خواص دیگری هستند که ارزش آنها را چندین برابر می‌کند. به اعتقاد این دسته از افراد خر مهره‌ها عناصری هستند که می‌توان از آنها به عنوان ابزاری برای دفع زخم چشم و انرژی‌های بد و منفی استفاده کرد. گفتنی است در حال حاضر انواع خرمهره با طیف وسیعی از طرح‌ها که به بیش از ۱۶۰ مدل مختلف می‌رسد در کارگاه‌های مختلف خرمهره‌ سازی قم ساخته می‌شوند و در مراکز فروش سوغات قم عرضه می‌شوند.

• مروار بافی قم

مرواربافی شاخه‌ای از صنایع دستی است که در بسیاری از مناطق کشور انجام می‌شود و در شهر قم نیز بسیاری از زنان و مردان به تازگی در این زمینه فعالیت کرده‌اند و از این رو محصولات آن را می‌توان در شمار سوغات قم نیز بشمار آورد. در حقیقت مروار نوعی چوب ترکه است که بیشتر در مناطق حوالی پایتخت تهیه می‌شود و با بکار گیری آن می‌توان محصولات متنوع در قالب انواع سبدها را ساخت.

از نظر شکل و جنس این محصولات بیشتر شبیه محصولاتی هستند که با چوب بامبو درست می‌شوند و می‌توانند شامل زنبیل، سبد، لوستر، صندلی و ظرف باشند. رنگ محصولاتی که از مرواربافی تولید می‌شوند بیشتر به رنگ زرد متمایل به طلایی است. اگر به خرید این نوع سوغات علاقمند هستید می‌توانید به فروشگاه‌های صنایع دستی قم مراجعه کنید، در اکثر آنها اقلام مختفی از مروار را می‌توان با قیمتی ارزان تهیه کرد.

• قالی ابریشمی قم

صنعت قالی بافی از جمله قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین صنایع دستی ایرانیان بشمار می‌رود که نه تنها در میان گردشگران داخلی بلکه در بین توریست‌های دیگر کشورها هم زبانزد است. شروع فعالیت در این صنعت در شهر قم نیز از حدود نیم قرن پیش آغاز شده است اما در چند دهه اخیر به طور فعال به آن توجه شده است و با پیشرفت‌هایی که به تازگی در صنعت قالی بافی قم رقم خورده است، می‌توان گفت که در حال حاضر یکی از مرغوب‌ترین نمونه‌های قالی‌های ایرانی قالی ابریشم قم است.

بنابراین اگر به عنوان هدیه‌ای نفیس هستید که به عنوان سوغات قم به نزدیکان و عزیزانتان تقدیم کنید خرید این قالی‌ها ایده‌آل‌ترین گزینه ممکن خواهند بود. ویژگی اصلی فرش ابریشمی قم در ظرافت دوخت و طراحی آنها است بطوری که نقش و نگار این فرش‌ها را می‌توان یک تابلو نقاشی در نظر گرفت. در طراحی نقشه این فرش‌ها گروهی از هنرمندان بطور دسته جمعی مشارکت دارند و تلاش می‌کنند تا با الهام از داستان‌های اساطیری و تاریخی طرح‌های خلاقانه و هنری ایجاد کنند. از آنجا که ابریشم بکار رفته در این فرش‌ها از نوع با کیفیت و خالص است به همین دلیل قیمت این فرش‌ها نیز معمولا بالا است و جزو سوغات لوکس به حساب می‌آیند.

• ظروف سفالی

سفالگری شاخه‌ای از صنایع دستی است که معمولا در مناطق گردشگری رونق بسیاری دارد و در میان گردشگران نیز جزو گزینه‌های محبوب خرید سوغات در هر شهری است. در شهر قم نیز به سبب وجود خاک مرغوب و با کیفیت این صنعت پر رونق است و قدیمی است که پیشینه آن به حدود ۵۲۰۰ سال پیش می‌رسد. بنابراین گردشگران قم نیز می‌توانند انواع سفال را به عنوان سوغات مهم شهر قم به دوستان و آشنایان خود هدیه کنند. تولیدات سفال در این شهر شامل اقلام مختلفی نظیر انواع ظروف سفالی و دکوری‌های تزیینی است. اغلب این محصولات از جنس گل خاک رس هستند و پوششی لعابی دارند که با نقوش مختلف تزیین شده‌اند.

• منبت کاری و معرق کاری

از جمله دست سازهای هنری که همواره در میان انواع صنایع دستی طرفداران زیادی داشته است منبت کاری و معرق کاری است. بطور کلی این رشته از صنایع دسته مربوط به ساخت آثار هنری با ماده اولیه چوب است. در حقیقت در رشته معرق کاری در خلق دست سازها صرفا از چوب بکار گرفته می‌شود و در منبت کاری با تلفیق چوب و عناصر دیگر مانند سرامیک یا فلز و مواردی از این قبیل دست به ایجاد اثر هنری می‌زنند.

اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که با دیدن تابلوهای معرق و منبت حسابی به وجد می‌آیید بهتر است بدانید که این تابلوهای هنری زیبا در شمار سوغات قم نیز قرار دارند و اهدای آنها به دیگران تحت عنوان یک هدیه و سوغات به یادماندنی از شهر قم ایده بسیار خوبی است. در طراحی اغلب این تابلوهای نفیس می‌توان نشانه‌هایی از عناصر مذهبی را دید که ریشه در باورهای قوی هنرمندان قمی به عقاید مذهبی دارد و در آثار هنری آنها نیز نمود داشته است. با این حال نمی‌توان طرح این آثار را صرفا به موضوعات مذهبی محدود کرد و انواع طراحی‌های متنوع برای سلیقه همگان در این نوع تابلوها به چشم می‌خورد.

• کاشی کاری هفت رنگ

یکی از صنایع دستی شاخص در استان قم کاشی کاری است که به ویژه در سبک ساخت کاشی‌های هفت رنگ شهرت زیادی دارد. کاشی هفت رنگ در واقع سبکی از کاشی کاری است که قدمت آن به اواخر دوره تیموری و صفویه می‌رسد. نمونه این کاشی‌کاری را بیشتر می‌توان در تزیینات اماکن زیارتی قم و بناهای مختلف شهر مانند مساجد دید. با این حال هنرمندان قمی این هنر اصیل و زیبا را در ابعاد کوچک‌تر نیز خلق کرده‌اند تا بتوان به عنوان سوغات قم آنها را خریداری کرد. گفتنی است در کاشی‌های هفت رنگ از ترکیب رنگ‌های زرد، سبز، لاجوردی، فیروزه‌ای، سفید، سیاه، قهوه‌ای و طلائی استفاده می‌شود.

• انگشتر دست ساز قم

اگر دوست دارید برای خرید سوغات قم از میان گزینه‌های غیر خوراکی دست به انتخاب بزنید انگشتر دست ساز قم نیز انتخاب مناسبی است. این انگشترها که از جنس‌های مختلفی هستند اغلب دارای نگین و سنگ‌های تزیینی هستند که به عنوان اکسسوری می‌توان از آنها استفاده کرد. در میان این اکسسوری‌ها انگشترهای مردانه با سنگ عقیق از جمله محبوب‌ترین و پر تقاضاترین نوع انگشترهایی است که گردشگران تمایل به خرید آنها دارند. با این حال نگین این انگشترها می‌تواند از جنس زمرد، الماس و فیروزه هم باشد.

یکی از جالب‌ترین و منحصر به فردترین مدل انگشترهای زینتی قم را می‌توان انگشتر هفت نگین دانست که با شکل و شمایل خاصی که دارد بسیار خیره کننده و جذاب است و هر نگین آن از سنگی با جنس متفاوت درست شده است. مسلم است که شناخت جنس‌های تقلبی و جنس اصلی در این موارد نیاز به تبحر خاصی دارد زیرا معمولا این نوع انگشترها قیمت بالایی نسبت به انگشتر با نگین‌های معمولی و سنگ‌های دیگر دارد. جالب است بدانید که شهر قم معادن عقیق بسیاری دارد و آنطور که می‌گویند رشته انگشترسازی با عقیق قدمتی طولانی دارد و به حدود دو هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد. بطوری که یکی از نمادهای شهری قم یک انگشتر بزرگ و پر نگین است که در میدانی در نزدیکی حرم مطهر نصب شده است و در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ کارگاه انگشترسازی در حال فعالیت هستند.

• نقاشی سنتی

نقاشی سنتی از سوغات قم بشمار می‌رود که در واقع شامل نقاشی‌هایی است که بر روی پایه‌هایی از جنس مختلف طراحی و اجرا شده‌اند. در حقیقت این نقاشی‌ها بر روی شیشه، چوب، سفال، چرم، قطعات سرامیکی و سنگی کشیده می‌شوند. بطور معمول نقوشی که در این نقاشی‌ها بکار رفته است نقوش ختایی، اسلیمی، جانوری و شکارگاه را در بر می‌گیرند. این نقاشی‌ها را می‌توان به عنوان دیوارکوب‌ها و اشیاء دکوری یا تزیینی بکار گرفت و با هر بار نگاه کردن به آنها خاطره خوش سفر به شهر قم برایتان یادآوری شود. اگر آنها را به دیگران سوغات دهید هم بی‌شک دریافت کننده این سوغات ذوق و سلیقه هنری شما را تحسین خواهد کرد.

سوغات معنوی قم

از آنجا که شهر قم شهری مذهبی است و حتی بسیاری آن را پایتخت مذهبی کشور می‌دانند مسلم است که یکی از بهترین گزینه‌هایی که در زمان خرید سوغات آن می‌توان در نظر گرفت سوغات معنوی است. منظور از سوغات معنوی اقلامی است که جنبه معنوی و مذهبی دارند. این اقلام شامل انواع مهر نماز، تسبیح و جا نماز یا سجاده می‌شوند. اگر شما هم با ایده خرید این اقلام به عنوان اصلی‌ترین سوغات این شهر موافق هستید خوب است بدانید که بهترین جا برای خرید آنها زمانی است که برای زیارت به حرم مطهر حضرت معصومه (س) به این بارگاه مراجعه کرده‌اید. زیرا حوالی حرم پر است از مغازه‌های ریز و درشتی که به فروش انواع سوغاتی‌ها و به ویژه سوغاتی‌های مذهبی مشغول‌اند. با این حال در مرکز شهر نیز به وفور می‌توانید این سوغاتی‌ها را پیدا کنید.