آیا در پرواز گوشی را روی حالت پرواز بگذاریم؟ پاسخ واقعی کارشناسان
پیش از بلند شدن هواپیما، معمولا کادر پرواز از مسافران میخواهند گوشیهایشان را خاموش کنند یا روی حالت هواپیما قرار دهند. بسیاری از مسافران این درخواست را یک توصیه معمولی میدانند و چندان جدی نمیگیرند. اما واقعیت این است که این کار دلایل فنی و ایمنی دارد که بیشتر افراد از آن بیخبر هستند. شاید بپرسید آیا روشنبودن گوشی همراه واقعا برای هواپیما خطر دارد؟ یا آیا سیگنال گوشی میتواند باعث ایجاد مشکل در سیستمهای هواپیما شود؟ در ادامه این مقاله، به کمک نظر متخصصان و خلبانها و با توجه به دلایل فنی و مقررات بینالمللی، به این پرسشها پاسخ خواهیم داد.
حالت هواپیما دقیقا چه کاری می کند؟
وقتی حالت هواپیما (Airplane Mode) را فعال میکنید، تمام فرستندههای بیسیم گوشی شما خاموش میشوند. این یعنی گوشی دیگر نمیتواند تماس تلفنی بگیرد، پیامک بفرستد یا به اینترنت همراه وصل شود. در این شرایط، شما فقط میتوانید از برنامهها و امکاناتی استفاده کنید که به اینترنت نیاز ندارند؛ مثل گوشدادن به آهنگها یا تماشای فیلمهایی که قبلاً دانلود کردهاید. این کار باعث میشود سیگنالهای رادیویی گوشی شما با سیستمهای هواپیما تداخل نداشته باشند و پرواز در شرایط ایمنتری انجام شود.
آیا امواج موبایل سیستم ارتباطی هواپیما را مختل می کند؟
هواپیماهای جدید طوری طراحی شدهاند که در برابر بیشتر اختلالات الکترومغناطیسی مقاوم باشند. تاکنون هیچ مدرک قطعی وجود ندارد که روشن بودن موبایل مسافران باعث سانحه یا اختلال جدی در سیستمهای پروازی شده باشد. بااینحال، موبایلهای قدیمی (بهویژه گوشیهای GSM) در برخی موارد نویز «بوق-بوق» در هدستهای خلبان ایجاد میکردند که میتوانست در لحظات حساس مثل برخاستن یا فرود، موجب حواسپرتی شود. در گوشیهای هوشمند جدید این مشکل تقریبا برطرف شده است.
در ادامه، به بررسی تأثیر سیگنال موبایل بر تجهیزات هواپیما از دیدگاه خلبانان و کارشناسان و همچنین مطالعات علمی درباره خطرات امواج موبایل در پرواز خواهیم پرداخت تا این موضوع را به طور دقیقتر و اختصاصیتر بررسی کنیم.
از دیدگاه خلبانان و کارشناسان
بیشتر خلبانان و متخصصان ایمنی پرواز بر این باورند که سیگنال تلفن همراه معمولا تاثیر مستقیمی بر تجهیزات فنی هواپیما ندارد. موبایلهای قدیمی GSM (مثل نوکیاهای قدیمی) باعث ایجاد نویز در هدست خلبان میشدند. او تصریح میکند که هیچگاه با مشکل جدی در سیستم ناوبری به دلیل روشن بودن موبایل روبهرو نشده و گزارشی از چنین مشکلی وجود ندارد.
برخی از کارشناسان معتقدند که سیگنال موبایل میتواند با سیستمهای ناوبری و ارتباطی هواپیما تداخل داشته باشد. باب دیوتون، خلبان و مهندس سابق، میگوید که این تداخلها ممکن است منجر به از دست دادن اطلاعات مهم مانند هشدارهای ترافیکی، دستورالعمل تغییر مسیر یا پیامهای کنترل پرواز شود. از سوی دیگر، کارشناسان مخابراتی تأکید دارند که امواج بلوتوث و وایفای قدرت بسیار کمی دارند و اگر هواپیما به تجهیزات مخصوص مانند روتر داخلی مجهز باشد، این امواج مشکلی برای سیستمهای ناوبری ایجاد نمیکنند. به همین دلیل، استفاده از وایفای داخل هواپیما و هدفونهای بیسیم در بسیاری از خطوط هوایی مجاز است.
بررسی مطالعات علمی و گزارشات خطرات امواج موبایل در پرواز
سازمانهای هوانوردی مانند FAA و EASA بارها بررسی کردهاند و تاکنون هیچ شواهدی از تهدید جدی ناشی از امواج موبایل پیدا نکردهاند. گزارشهای ناسا (ASRS) تنها به چند مورد احتمالی و غیرقطعی از تداخل اشاره کردهاند که هیچکدام مستند به یک علت مشخص نبوده است.
برخلاف آنچه گاهی گفته میشود، گزارشی مبنی بر آسیبپذیری خاص مدلهایی مثل بوئینگ ۷۳۷ یا ۷۷۷ در برابر موبایل منتشر نشده است. نتیجهگیری کلی این مطالعات این است که احتمال تداخل جدی بسیار کم است، اما رعایت حالت پرواز همچنان بهعنوان یک اقدام پیشگیرانه توصیه میشود.
چرا باید هنگام پرواز حالت هواپیما را فعال کنیم؟
خطر تداخل جدی و مستقیم ثابت نشده است اما دلیل اصلی این مقررات بیشتر به مقررات مخابراتی (FCC، EASA و غیره) برمیگردد. موضوع ایمنی تجهیزات هواپیما بیشتر یک اقدام پیشگیرانه است. با روشنکردن این حالت، تمام سیگنالهای بیسیم گوشی شما قطع میشود که این امر احتمال تداخل با دستگاههای هواپیما را کاهش میدهد.
این موضوع بهویژه در زمانهایی مثل لحظات بلندشدن و فرود هواپیما اهمیت بیشتری پیدا میکند، زیرا در این مراحل خلبان نیاز به تمرکز و ارتباط دقیق با برج مراقبت دارد. برخی خلبانها اشاره کردهاند که وقتی گوشیهای مسافران روشن است، صدای وزوز یا کلیک در هدستهای آنها شنیده میشود. این صداها ناشی از تلاش گوشی برای اتصال به دکلهای مخابراتی است. اگر چند گوشی همزمان روشن باشند، این صداها بلندتر میشود و ممکن است باعث اختلال یا قطع تماسهای رادیویی خلبان با برج مراقبت گردد.
تفاوت مقررات استفاده از موبایل در هواپیما در کشورهای مختلف
قوانین استفاده از موبایل در هواپیما معمولا توسط دو نهاد اصلی تعیین میشود: سازمان هواپیمایی هر کشور و سازمان مسئول تنظیم مقررات مخابراتی. در بعضی کشورها، قوانین سختگیرانهای وجود دارد و مسافران باید حتما گوشی خود را در حالت پرواز قرار دهند. اما در برخی کشورها، استفاده از اینترنت موبایل یا حتی تماس صوتی در پرواز مجاز شده است. در ادامه، مقررات کشورهای مختلف را بررسی میکنیم:
- آمریکا: کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) استفاده از شبکه تلفن همراه در پرواز را ممنوع کرده، مگر با نصب تجهیزات مخصوص (پیکوسل). استفاده از وایفای و بلوتوث در حالت پرواز مجاز است.
- اتحادیه اروپا و بریتانیا: از اواخر ۲۰۲۲ ایرلاینها میتوانند خدمات 5G داخل پرواز ارائه دهند. با این حال، اغلب ایرلاینها هنوز از مسافران میخواهند گوشی را روی حالت پرواز بگذارند و سپس به شبکه داخلی وصل شوند.
- چین: از سال ۲۰۱۸ استفاده از گوشی در حالت پرواز (برای وایفای و اپلیکیشنها) مجاز شد. اما استفاده از سیگنال سلولار همچنان ممنوع است.
- هند: از سال ۲۰۱۴ استفاده از گوشی در هواپیما مجاز شده، اما با این شرط که حالت هواپیما روشن باشد.
- کشورهای خاورمیانه: در برخی ایرلاینها مانند ایرویز، مسافران میتوانند در طول پرواز از وایفای داخلی یا بلوتوث استفاده کنند و حتی تماس صوتی برقرار کنند. البته این امکانات بستگی به نوع هواپیما و سیاست هر شرکت دارد و در همه پروازها در دسترس نیست.
- ایران: طبق مقررات سازمان هواپیمایی کشوری، استفاده از تلفن همراه تنها در حالت پرواز مجاز است. پروژه راهاندازی اینترنت ماهوارهای در پرواز نیز در دست بررسی است.
تاثیر روشن بودن وای فای و بلوتوث در پرواز
استفاده از وایفای داخلی هواپیما و بلوتوث برای دستگاههایی مانند هدست یا کیبورد بیسیم مشکلی ایجاد نمیکند. بیشتر خطوط هوایی از سرورهای وایفای استفاده میکنند که از طریق ماهواره یا برجهای زمینی کمارتفاع به هواپیما متصل میشوند، درحالیکه سیستمهای ناوبری هواپیما در فرکانسهای متفاوتی کار میکنند. سازمان FAA اعلام کرده که استفاده از وایفای و بلوتوث در حالت عادی مجاز است، بهشرط آن که تلفن در حالت پرواز باشد تا رادیوی سلولار غیرفعال باقی بماند.
بنابراین، در پروازهای طولانی که سرویس اینترنت در هواپیما موجود است، مسافران میتوانند بدون فعال کردن آنتن سلولی از وایفای و بلوتوث استفاده کنند. البته از نظر عملی، استفاده از این امکانات ممکن است با مشکلاتی مانند هزینه بالا و سرعت محدود اینترنت همراه باشد، اما از لحاظ ایمنی هیچگونه خطری برای پرواز ایجاد نمیکنند.
آینده استفاده از موبایل در پرواز
فناوریهای جدیدی در حال پیشرفت هستند که به مسافران اجازه میدهند بدون نیاز به روشن کردن حالت پرواز، از گوشیهایشان استفاده کنند. برای نمونه، اتحادیه اروپا به شرکتهای هواپیمایی اجازه داده تا از فناوری 5G داخل هواپیما استفاده کنند. این یعنی مسافران میتوانند در طول پرواز هم از همه امکانات موبایل خود مثل تماس، پیامک و اینترنت استفاده کنند. در این روش، داخل هواپیما دستگاههایی به نام «پیکوسل» نصب میشود. این فناوریها با محدود کردن توان ارسال گوشیها، مانع هرگونه تداخل احتمالی میشوند. شرکتهایی مانند امارات و لوفتهانزا سالهاست این سرویس را ارائه میدهند.
سخن پایانی
روشن بودن موبایل باعث سقوط یا سانحه نمیشود، اما میتواند نویز یا اختلالات جزئی ایجاد کند. دلیل اصلی الزام به حالت پرواز بیشتر جنبه مقرراتی و پیشگیرانه دارد. تا زمانی که فناوریهای جدید بهطور کامل و گسترده بهکار گرفته شوند، بهترین کار این است که مسافران مقررات پروازی را رعایت کنند و گوشی خود را روی حالت پرواز بگذارند.
سوالات متداول
- آیا روشن بودن تلفن همراه در هواپیما میتواند باعث سقوط شود؟
خیر، هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که ثابت کند روشن بودن تلفن همراه میتواند باعث سقوط هواپیما شود. بااینحال، روشن بودن گوشی ممکن است باعث ایجاد اختلالات صوتی یا سیگنالی در سیستمهای ارتباطی خلبان شود. - آیا کارکنان خطوط هوایی میتوانند تشخیص دهند که تلفن شما در حالت هواپیما قرار ندارد؟
خیر. بااینحال، اگر تعدادی تلفن روشن در کابین میتوانند باعث ایجاد تداخل صوتی یا سیگنال شوند. - آیا میتوان در هواپیما تماس تلفنی داشت یا پیامک ارسال کرد؟
در بیشتر کشورها، استفاده از شبکه تلفن همراه برای تماس یا ارسال پیامک در زمان پرواز ممنوع است. - آیا میتوان در حالت هواپیما از بلوتوث یا وایفای استفاده کرد؟
بله؛ پس از روشن کردن حالت هواپیما، میتوانید بهصورت مجزا بلوتوث و وایفای را فعال کنید. - آیا دستگاههای دیگری هم باید در حالت هواپیما باشند؟
بله؛ تمامی دستگاههای الکترونیکی قابل حمل که قادر به ارسال سیگنال رادیویی هستند، مانند گوشی، تبلت، لپتاپ، کنسولهای بازی دستی و وسایلی مانند ساعتهای هوشمند باید در حالت هواپیما قرار گیرند.
