رود آمازون

رودها از گذشته اهمیت بسیاری در حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری داشتند و شکل‌گیری تمدن‌های بسیاری مرهون وجود آن‌ها بوده است. یکی از این رودها آمازون است که به جرئت می‌توان گفت تمام کسانی که این مقاله را می‌خوانند حداقل یک بار در زندگی خود نام آن را شنیده اند و یا حتی تصویری از آن را دیده‌اند؛ در ادامه این مقاله معرفی کوتاهی از این رود را ارائه داده و نقش آن را در بخش‌های مختلف حیاتی را بررسی می‌کنیم.

معرفی رود آمازون

این رود پرآب‌ترین و از بزرگ‌ترین رودهای دنیا است که در آمریکای جنوبی قرار دارد و می‌توانید با خرید بلیط هواپیما از آن دیدن کنید. فرانسیسکو ده اوریانا که کاشف و گردشگر اسپانیایی بود، پس از دیدن زنان رزمنده یک قبیله به نام تاپویاس، متوجه شباهت‌ بین خوی رزمنده این زنان و زنان جنگجوی قبیله آمازون‌ها در اساطیر یونانی شد و از این رو نام آمازون را بر این رود نهاد؛ ریشه دوم این نام به زبان مردم کوچ‌نشین ایرانی تبار به نام سکاها یا سکیت‌ها به معنای «هم‌رزمی» است که اشاره به زنانی داشت که پا به پای مردان می‌جنگیدند. با اینکه رود آمازون از نظر طول نیز در فهرست طویل‌ترین‌ها قرار دارد و هم‌پای نیل از طویل‌ترین رود‌های جهان شناخته می‌شود اما به دلیل متغیر بودن طول رودخانه به دلایل مختلف مقدار واقعی آن هرگز اندازه‌گیری نشد؛ در هرحال با ۶۵۷۵ متر طول تقریبی بعد از نیل طویل‌ترین رود جهان است اما بی‌شک رود آمازون از نیل پرآب‌تر است. در برخی از موقعیت‌های آمازون عرض رودخانه به حدی زیاد می‌شود که نمی‌توان سمت دیگر رودخانه را دید.

مسیر رود آمازون

این رود از کشور‌های برزیل، پرو، اکوادور، گویان، کلمبیا، ونزوئلا، بولیوی و سورینام می‌گذرد.
مسیر کلی رود آمازون از رشته‌کوه آند به سمت اقیانوس اطلس است. اما پیدا کردن منشا رودخانه به این سادگی‌ها نیست و نمی‌توان منطقه خاص و یگانه‌ای را به عنوان منشا و منبع آمازون در نظر گرفت در واقع آمازون از به هم پیوستن جریان‌های مختلف به وجود آمده است و اعلام تنها یک نقطه به عنوان سرچشمه موضوعی علمی نیست اما در سال ۱۷۰۷ ساموئل فریتز معتقد بود که رود مارانون بیشترین آب را برای تشکیل جریان‌های فرعی تشکیل‌دهنده آمازون به همراه دارد؛ اما در اواسط قرن بیستم طی تحقیقات تکمیلی رود آپوریماک به عنوان سرچشمه اصلی آمازون معرفی شد اما تا به اکنون نیز محل برخورد جریان‌های فرعی آپوریماک به جریان اصلی رود آمازون مشخص نیست.

گونه‌های گیاهی رودخانه

این رود به دلیل قرار گرفتن در بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان به نام جنگل آمازون خاستگاه گونه‌های گیاهی بسیاری است و به ریه‌های زمین یا غنی‌ترین اکوسیستم جهان مشهور است. آمازون آب و هوایی گرم، مرطوب و بارانی دارد که انواع و اقسام گونه‌های گیاهی همچون ارکیده، آناناسیان، سخرس‌ها خزه‌ها و بسیاری از گیاهانی که شناخته شده نیستند؛ تنوع گونه ها در آمازون به حدی است که در یک هکتار ۱۰۰ گونه گیاهی موجود می‌باشد اما متاسفانه فعالیت‌های انسانی و زیان‌های اخیر باعث به خطر انداختن ریه‌های زمین شده است.

گونه‌های جانوری رودخانه

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در رودخانه جنگل‌های آمازون دلفین نیز یافت می‌شود، علاوه بر این آمازون بیش از ۲۰۰۰ گونه از حیوانات مختلف را در خود جای داده است. از مشهورترین‌های این دسته چند گونه نادر از پرندگان که شامل ماکائو و عقاب هارپی است تا انواع قورباغه‌ها مانند قورباغه‌های دارتی سمی و شیشه‌ای، لازم به ذکر است که بسیاری از موجوداتی که در مناطق نزدیک کرانه رود آمازون دیده می‌شوند در مناطق طبیعی دیگر به ندرت یافت می‌شوند.
از جالب‌ترین حیوانات این جنگل‌ها کپیرارا، مورچه‌خوار غول ‌پیکر، ایگوانای سبز، شیر طلایی تامارین، مارمولک عیسی، تنبل، جگوار، مار آناکوندا و بسیاری از گونه‌های دیگر است.

حقایق جالب رود آمازون

روی رود آمازون هیچ پلی وجود ندارد! این رودخانه در فصال‌های بارانی عریض‌تر و در فصل‌های خشک از عرض کاسته می‌شود و لبه‌های رودخانه با رسوبات فرسایشی نرم پوشیده شده‌اند به همین دلیل احداث پل بر روی آمازون نمی‌تواند آنچنان موفقیت آمیز باشد.
در سال ۲۰۰۷ مردی به نام مارتین استرل موفق شد که طول این رودخانه را شنا کند، این فرآیند حدود ۶۶ روز به طول انجامید و حدودا ۱۰ ساعت در روز به وقت برای شنا نیاز داشت.
با توجه به زیبایی خیره کننده آمازون و غنی بودن از لحاظ گیاهی و جانوری، نگرانی‌هایی به چشم می‌خورد مانند در معرض خطر گیاهان و جانوران سمی بودن! زیرا این اکوسیستم غنی دارای موجودات و حشرات ناشناخته زیادی است پس ماجراجویی در این جنگل‌ها ممکن است پیشامدهای زیادی داشته باشد.
آمازون به تاریک ترین جنگل جهان نیز مشهور است زیرا پوشش گیاهی به صورت انبوه و بلند وجود دارد، تخمین زده شده است که در هنگام بارش باران ده دقیقه طول می‌کشد تا آب از میان درختان به زمین برسد.
قابل پیشبینی است آمازون با دارا بودن این حجم از تنوع گونه گیاهی، دارای محصولات گیاهی متنوع نیز باشد به این صورت که بیش از ۳۰۰۰ نوع میوه شناخته شده در جنگل آمازون وجود دارد که از این بین بسیاری سمی هستند و نباید خورده شوند و فقط ۲۰۰ نوع از همان میوه‌هایی هستند که در نقاط دیگر کره زمین می‌توان آن را یافت پس اگر روزی گذر شما به آمازون افتاد اگر یک میوه ظاهر فریبنده‌ای داشت سعی در چشیدن آن نکنید!
در گذشته رود آمازون در جهت مخالف یعنی از شرق یه غرب جریان داشته است.
گونه‌ای از پروانه در آمازون وجود دارد که از اشک لاک‌پشت‌ها تغذیه می‌کنند.
شهری به نام ایکیتوس در بخش پرویی آمازون وجود دارد که لقب بزرگ‌ترین شهر در جهان را دارد و نمی‌توان با جاده به آن دسترسی پیدا کرد به این دلیل که در اعماق جنگل آمازون قرار دارد و جمعیت آن به حدود ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد.
تنها بیش از ۵/۲ میلیون گونه حشره در آمازون زندگی می‌کند.
زیر رودخانه آمازون در بخش برزیلی، یک رودخانه زیرزمینی به طول ۴ کیلومتر وجود دارد که از نظر عرضی صدها برابر از آمازون بزرگ‌تر است.
پیشینه وجود انسان‌ها در آمازون دست کم به ۱۱۲۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.
صحرا به غنی بودن جنگل کمک می‌کند! بله، درست شنیدید؛ موارد معدنی مورد نیاز آمازون در شن و ماسه همراه با باد از صحرای بزرگ آفریقا به سمت آمریکای جنوبی کوچ می‌کنند و به این صورت موارد مورد نیاز این غول سبز تامین می‌شود.
متاسفانه در طول ۴۰ سال گذشته حداقل ۲۰ درصد از جنگل‌های آمازون طی فرآیندهای مخرب از دست رفته اند و این راستا باید بگوییم که ۲۰ درصد از اکسیژن مصرفی زمین توسط همین جنگل‌های بارانی آمازون تامین می‌شوند و مقدار عظیمی از دی اکسید کربن را مصرف می‌کنند.


اگر هنوز حجم پوشش گیاهی در آمازون را باور ندارید پس این این قسمت از مطلب برای شما جالب خواهد بود زیرا در طی تحقیقاتی در که سال ۱۹۹۹ انجام شد نتیجه‌هایی مبنی بر پوشش گیاهی عظیم این جنگل‌ها آشکار شد و یکی از نتایج این تحقیق این بود که جنگل‌های آمازون در هر یک کیلومتر مربع از خود می‌توانند حدودا ۹۱۰۰۰ گونه مختلف گیاهی را جای دهند.
با این که جنگل‌های آمازون در کشورهای مختلفی پراکنده شده‌اند اما بخش عظیمی از آن در برزیل قرار دارد و بخش‌های باقی مانده به ترتیب بین کشورهای پرو، کلمبیا، ونزوئلا، اکوادور، بولیوی تقسیم می‌شود.
کمک‌های مالی بسیاری در زمینه کمک به آمازون سالیانه دریافت می‌شود و در رسانه‌ها نیز برای نجات جنگل‌های آمازون از تخریب تبلیغات زیادی صورت می‌گیرد؛ امید است که با کمک‌ها و توجه مردم و دولت‌ها به این جنگل‌ها از میزان تخریب آن در طی سالیان آینده کاسته شود.